Nga Rexhep Kasumaj
Dimër, 2023
Europa e gjeneralit të vdekur…
(Mbi shantazhin dhe teatrin e dikurshëm)
Njëj dite të bukur vjeshte, viti 1958, kur vreshtat e Lotringenit ishin rënduar nga fruti i ëmbël, ndodhte një vizitë e rrallë. Madje krejt e beftë mbas apokalipsës ariozofike.
I ftuar nga De Gol, kishte vajtur atje kancelari i shquar Konrad Adenauer.
Fshati Colombey-les-Deux- Êglises, një pronë e largët e gjeneralit që shtrihej në verilindje të Francës, ishte i vogël.
Por bëri emër historie nga takimi i madh. De Goli pëlqente akoma të profilohej armik i thartë i gjermanëve. Por Kancelari mbahej fisnikërisht. Ishte antinacist. I përndjekur nga Gestapo dhe, disaherë, i arrestuar në luftë. Ndaj, kishte gjenealogji të kulluar morale. E, poaq, aftësi dhe të drejtë salloni që e bënin ballëlartë.
Madje, njohës të afërt të tij, thoshin se, ndryshe nga Willy Brandt, kurrë nuk do të gjunjëzohej në Varshavë.
Dhe bisedat, anise më të ngrohta nga ç’pritej, ishin të ndera. Interesat, aherë e më pas ndër vite kryqëzoheshin si shpatat mbi idenë e Europës. Gjermanët do të deshnin një Europë të fortë e të qendërzuar komunitare. Por frëngu ishte skeptik. Madje i trëmbur. Ndaj kërkonte të ruhej shteti klasik me të gjithë atributet e tij.
Tani, kaq kohë më vonë, jemi gjithnjë këtu. Gjithnjë e më shumë këtu: tek ideja e gjeneralit të vdekur!
Së këndejmi, Europa nuk është ftyra e saj e dukshme: institucionet, egalitarizmi, ligjet, praktikat…
Është pikërisht Europa e vjetër e gjeneralit. E gjeopolitikës së nënujshme, me interesa të ndarë, madje shpesh kundërshtimorë. E veçanta syprinore e saj është njëlloj zhurmërie për bashkimin që, rëndom, përfundon në privilegjet e eurokratëve në Bruksel.
Që këtej, nga kjo Europë e fshehur por reale, vjen kushti i ri për Kosovën: tashmë jo për të hyrë, por për të aplikuar në Këshillin e saj, kërkohet formimi i Asociacionit, më saktë i Entitetit
serb!
Asgjë e re, vërtetë. Është brenda teatrit nga fillshekulli i ikur. Gjithnjë brenda lojës së tij qëkur Kosova do t’shpallte pavarësinë. Thuase e drejta e Republikës është e rezervuar. Në fakt, këtë aluzion e gjejmë të trajtuar intelektualisht tek Edgar Morin (libri: Europa në mendje) kur flet për “sovranitete nënshtetërore”.
Ne s’donim plojë, rr’fenin ndjekësit e Führerit, atëherë kur ditët e gëzuara në Wannsee (kallnor, 1942) kishin marrë fund. Donim që ata (qytetarët hebrenj) të zgjedhnin paqësisht mënyrën e vdekjes së vet!
Kujtova këtë fragment drame kur terri i arsyes njerëzore kishte rënë mes Rinit e Spresë, pa një pretencë të prerë njëjtësie. Mirëpo, ja, sesi më erdhi pak hidhshëm hija e saj.
Dhe Europa e gjeneralit pengohet përherë tek liria e Kosovës. Jo liri demokracie, po liri shtetësie. E pra, ndërthuret tek emri, kombi, lashtësia, vullneti libertar dhe gjeopolitika e pamëshirë q’e mallkon.
E përballur kështu, ajo kërkon nga Kosova (si një hijadhë që përhihet nga Ora e ligë në Wannsse) të përzgjedh mënyrën e qetë, të mpirë si morti polar, të shuarjes së vet. Dhe nismërisht, stacioni i parë do të ishte Autonomiteti serb i veriut. Më pastaj atë do t’a ndiqnin pabujshëm një lloj i “Enitetit të kishës”, dhe, tutje, komuna të tjera serbe, rome a turke, aty ku do të rezidonte qoftë dhe një i vetmi minoritar.
E Kosova, së fundmi, do të transformohej qetësisht në Republikën e askujt. Një strukturë e ndryshuar kushtetuese do vijëzohej pa vonuar në horizont: Parlament dydhomësh e me një babël gjuhësh, të qytetarëve dhe Entiteteve të shumta.
Vetëm e shqiptarëve më s’do ishte. E gjakut të tyre në themelet e saj që nga fillimi i kohës.
Dhe më vjen sërish si një referim, argument epror, fjalëurta e Markezit që, tek “tregimet pelegrine”, thotë diku aq bukur: për të ndryshuar, më parë duhet të jesh!
Natyrisht prandaj, në gjurmë të gjeniut, për të ndryshuar, Kosova më parë duhet të jetë. Të jetë e njohur nga Serbia, nga Europa e tërë dhe subjekt i barabartë i së drejtës ndërkombëtare.
Rrjedhimisht, pozicioni i shqiptarëve është jetikisht i qartë: e para, një nivel Administrimi lokal i veriut do t’merrte formë vetëm në pako me njohjen nga Serbia dhe e dyta, në Këshillin e Europës apo organizma të tjerë bote, duhet të hyjë Kosova, e jo kufoma e saj!
