Dardanë, 16 tetor 2017: Populli i lashtë Maqedon sipas gjasave është formuar më vonë, ngase nuk është përmendur fare nga Homeri në veprën e tij Iliada. Duke patur parasyshë pozitën gjeografike të tyre, ata shtriheshin në mes të Ilirëve dhe Thrakasve, andaj mund të ndodhë që Maqedonasit të jenë formuar nga një përzierje e Ilirëve dhe Thrakasve si popuj më të vjetër.
Për afërsinë e Ilirëve dhe Maqedonasve ka shkruar historiani i kohës se vjetër Herodoti i cili ka thënë: “Ilirët dhe Maqedonasit merren vesh mes tyre pa përkthyes, vishen njejtë dhe mjekrrat i mbajnë të njejta”. Edhe pse të formuar më vonë, Maqedonasit e lashtë kanë lidhjen me trungun pellazgjik nga vija e Ilirëve dhe Thrakasve gjë që vërehet përnga gjuha e tyre ashtu edhe në pikë pamje tjera. Për këtë afërsi të tyre dëshmojnë edhe martesat në mes të familjes mbretrore maqedonase me Ilirët. Dokumentet e kohës së vjetër dëshmojnë se nëna e Aleksandrit Olimpia ishte ilire. Prejardhjen e tij ilire e ka vërtetuar vet Aleksandri në testamentin e tij të shkruar në Aleksandri para vdekjes me ç’rast ka thënë: “Unë Alesandri bir i Filipit mbretit të maqedonasve mishër im i monarkisë, krijues i Perandorisë Greke, bir i Zeusit, bashkbisedues i Brahmanëve dhe i Pemëve, i diellit dhe i hënes, triumfues mbi mbretëritë e Persëve e të Medëve, Zot i Botës prej ku lindë dhe perëndon dielli, nga Veriu në Jug, pinjoll i farës së shquar të popujve ilirikë të Dalmacisë dhe Liburnisë dhe të popujve të tjerë të së njejtës gjuhë që popullojnë Dan ubin dhe zonën qendrore të Thrakës.” Testamenti është zbuluar dhe përkthyer nga studjuesja italiane Lucia Nadin, të cilin ajo e ka paraqitur në hulumtimin shkencor,“Statuti de Scutari, della prima meta del secolo XVI con le addizioni fino al 1469”, e cura di Lucia Nadin, giogno 2002, Romë). Andaj Maqedonasit e lashtë nuk kanë asnjë lidhje me popullin e Maqedonisë që flasin një dialekt të bullgarishtes, të cilët duan të jenë maqedonas porse nuk janë. Këta pasardhës të bullgarëve bëj në çmos që të paraqesin veten si pasardhës të Maqedonasve të vjetër, porse e vërteta flet diç krejt ësisht tjetër. Këtë e dëshmojnë edhe mbishkrimet që janë ruajtur deri në kohën tonë. Nga pikëpamja historike dhe gjuhësore, si dhe duke marrë parasyshë autoktoninë e shqiptarëve të Maqedonisë, atyre u takon të quhen maqedonas dhe jo të tjerëve. Ngase shqiptarët e Maqedonisë kanë gjuhën e njejtë me Maqedonasit e lashtë, për këtë dëshmon gjuha e tyre e folur që është ajo nuansa që pakashumë i dallon edhe sot Shqiptarët e Maqedonisë nga të tjerët. Qëllimi i këtij studjimi nuk është historia e maqedonasve por kultura e tyre e shkrimit, kështuqë fare pak do të trajtohet historia e tyre, e më shumë dëshmitë e tyre të shkruara dhe mbishkrimet që ata kanë lënë gjithëandej ku kanë jetuar dhe ku kanë sunduar deri në kohën e fundit të histori së së tyre. Në kohën e fundit të historisë së tyre që lidhet me kohën e sundimit të Filipit të II dhe sidomos me kohën e pasardhësit të tij Aleksandrit, vërehet një ndikim i kulturës greke si dhe gjuhës dhe shkrimit grek te maqedonasit. Ky ndikim sipas gjasave lidhet me shkollimin e Aleksandrit në shk ollën greke. Ai pati shok shkolle skulptorin e periudhës helenistike Lizipin, të cilin Aleksandri e mori skulptor në oborrin mbretror në Pella. Në portretet dhe medaljonet e tij ai ka pasqyruar fyty rën e Aleksandrit dhe anëtarëve tjerë të familjes mbretrore. Pella ishte kryeqendra e shtetit të Maqedonisë së lashtë. Emri i qytetit Pella mund të jetë “Fella” (Fella, Fellësina), sipas pozitës së saj fushëgropë. Me një emër afërsisht të njejtë është quajtur edhe një qytet në Etruri, e ai është Bolonja të cilin etruskët e kanë quajtur Fellësina. Në mbishkrimet maqedonase është përdorur kryesisht varianti i shkrimit të jugut. Ky variant i shkrimit të vjetër fillimisht është hasur te mbishkrimet dorike që pastaj eshtë përhapur edhe te po pujt tjerë, si te Ilirët e jugut, te Thrrakasit, te Epirotët, Grekët dhe te ilirët jugut të Italisë Mesapët Te mbishkrimet e Dimalit ky lloj i shkrimit paraqitet me shkronja të ndërlidhura dhe të stilzuara. Shembull i shkrimit të variantit të jugut është ky mbishkrim korinthian i shkruar në gjuhën e ndo njërit nga popujt e trungut pellazgjik. Në të është shkruar një ankesë drejtuar Zotit Hy për zinë që atëbotë i kishte ra Korinthit.
Mbishkrim nga Korinthi
Aty është thënë: ΔII ΣΩT H Π Π ΛΩ TI O Σ KOPINϴ ϴ ΣIA PO Σ (DII ZOT HY P P LO TI O S KORINTH THE ZIA RO S), që në shqip është: “Dii Zot Hy pse, pse la ti që dheut të Korinthit zia të i ra së”. Në fillim të mbishkrimit janë përmendur dy emra të Zotit, Dii dhe Hy. Në faqen e internetit ku është marr ky mbishkrim nuk është komentuar fare domethënja e tekstit, ngase si duket nuk u ka dalë në greqisht. Edhe në periudhën e fundit të historisë së sundimit të maqedonasve mund të haset ndonjë mbishkrim i ruajtur në gjuhën maqedone të përzier me fjalë greke. Kjo gjë është vërejtur edhe te ptolemejët, sundimtarët e Egjiptit pas vdekjes së Aleksand rit. Në këtë skulpturë reljefore nga koha e Filipit të II të Maqedonisë është paraqitur nëna e Alek sandrit Olimpia. Te ky portret anash i nënës së Aleksandrit, vërehet brishtësia e pamjes femërore, si dhe morali i lartë i saj. Si që shihet ajo mban shami mbi kokë dhe me dorën e majtë afron velin për të mbuluar edhe fytyrën. Te pamja e fytyrës së saj vërehet karakteri i gruas iliriane e turpsh me dhe e moralshme. Sipas gjasave, piktori shkodran Kolë Idromeno do të jetë frymëzuar nga ky medaljon për të punuar pikturën e tij të njohur “Motra Tone”. Pamja e figurës së Olimpisë në skulpturat në qendër të Shkupit me gjoks të zbuluar, nuk i përgji gjet fare moralit të saj ilirian. Aty pamja e saj është paraqitur sipas moralit të shfrenuar pagan greko-sllav.
OΛIMΠIA – Olimpia, nëna e Aleksandrit (medalon i Lizipit), Aleksandri në moshën rinore, i ngjet shumë së amës.
Nga kjo pamje e kësaj gruaje të moralshme kuptohet se vënja e shamisë është traditë shumë e la shtë, e cila daton që nga kohërat pellazgo – iliriane. Për mënyrën e veshjes së grave ilire flet ve shja kombëtare shqiptare, që është veshje e trashëguar nga ilirët. Në çdo variant të veshjes kombëtare shqiptare, mbuloja e kokës së gruas (shamia), është pjesë e pandashme. Fotoja e mësipërme e gruas ilire sikur don të na thot: “Ja se si vishej gruaja ilire”.
Mbishkrimi nr. 1
Ky është një mbishkrim i gjetur në qytetin Pella që ishte kryeqendra e shtetit të Maqedonisë së la shtë. Nga përmbajtja e mbishkrimit kuptohet se fjala është për një vajtim i shkruar me rastin e vd ekjes së një fëmiu. Mbishkrimi në skajet e tij është i dëmtuar dhe disa shkronja vështirë lexohen. Mbishkrimi ka nëntë rreshta dhe është mbishkrim i gjatë dhe tejet i vështirë për tu deshifruar. Rreshti nëntë duket pjesërisht.
Macedonian Language North West
Macedonian Language – The “Pella Katadesmos” or Pella “curse tablet” is a lead tablet written in colloq uial Macedonia, a north west or Doric, Greek dialect
Ky është teksti i vetëm i shkruar në gjuhën angleze, në lidhje me këtë mbishkrim. Si që shihet është shënuar si “Macedonian language”, (gjuha maqedone), ndërsa më pastaj është vlerësuar si mbishkrim në dialektin veriperendimor Dorik Grek.
Ky mbishkrim nuk mund të quhet edhe dorik edhe maqedonas, ngase dorët janë shumë më të vjetër se maqedonasit, andaj ky është një vlerësim i pa vend.Me rastin e deshifrimit të këtij mbi shkrimi do të shihet se cila ishte gjuha e Dorëve greqishtja apo pellazgishtja. E nëse thuhet se është mbishkrim i vjetër maqedonas atëherë të shohim se cila është gjuha më e afërt me maqedo nishten e vjetër, shqipja apo bullgarishtja. Në literaturën e kësaj kohe studjuesit sllavomaqedonë dhe serbë kanë shkruar shumë në lidhje me prejardhjen e tyre nga maqedonasit e vjetër. Duke u mbështetur në këto shkrime ata e mbush ën qendrën e Shkupit me përmendore të Aleksandrit dhe familjes së tij, me qëllim që të paraqiten para botës se janë pasardhësit e Maqedonasve të vjetër.Mendoj se pjesën më të madhe të fajit për këtë e mbajmë shqiptarët, që me mospunën e tyre kanë lejuar që tu përvetsohet historia e vjetër.
Deshifrimi i mbishkrimit
1- ΛA Σ KAI ΔI ON Y Σ O ΦΩN T O Σ T 9 TE Λ9 Σ KAIT Φ N ΠA MO NK ATA ΓPA Φ Ω KAIT O NAΛΛ A N Π A Σ A NΓYON 1- La s kai Di on Y s o fon (Na la tu kait, Diu jonë Hy së o thonë), t o s t o te los ( ty o në dhe të lash), kai t f n pa mo nuk (kai ty pse ne të pa mo nuk, më nuk të shohim), ata gra f o kait o nal l a n p a s a nguon (ato gra po kajnë, të ndalen nuk po ndëgjojnë). 2- KAI T N PA N KAI Π A PE NΩN MA ΛI Σ T A ΔΣ O E TI MAΣ- KAI Π A P KA TaTI 9 E MAI MA KPΩ – NI KAN 2 – Kai t n ra (kaimë se ti vdiqe), kai p a re non ma li s t a ds o e ti mas (kaimë pse të re nanën e la të vdes pas teje), kai p a r ka tati o e mai ma kro (kai pse ra (vdiqe), s’ka tati o kë e mai ma në krah). Ni kan (ne kaimë)… Pes shkronjat e fundit lidhen kuptimisht me rreshtin në vijim.
3 – NI KAN AI MOΣ AI KAI O Π O KA E ΠΩT- A Y T A ΔI E ΛE ‡ AI M IK AI Λ NA ΓN OI H N Π A A LI NAN O P9 ‡ A Σ AT 3- Ni kan ai mos ai kai o p o ka e pot (e kaim si mos të kaim, o pse s’kemi kë e puthë), a Y t a Di e le zi (o Hy ti o Di ai la zi), ai m ik ai l na gn oi H n pa ( ai më iku, ai na la gjiun tonë, Hy nuk e pamë), a li nan o ro zi a s at (e la nanë jetëzezën dhe së atin). Fjala ΓN (gin. gjiun) është shkru ar vetëm me bashtingëlle.
Në pamjen e mësipërme është theksuar pjesa e fjalisë ku është shkruar: Π A Λ LI NAN O P9 ‡ -p a l li nan o ro zi (Pse e la o nanë jetëzezën), ku në këtë rast fjala LI (la) është shkruar edhe me bashtingllore tjetër -L-.
4 – A MAI ΔI ON Y Σ O ΦON T ΛA Π PO TEP ON ΔE M H Π A P ΛA BOI A ΛΛAN Π Y NAN K A A ΛuΛ NEME 4 – A mai Di on Y s o fon (O i ma(dhi) Di (Zot) Hyu ynë ka thonë), t la p ro ter on (të lanë për të jetu në “terr onë” (vend të errët), de m h p a r la boi (n’dhe me hy, pse e la me ra (vdekë) bia), a lan p Y nan k a a l l neme (pse Hy e ke lanë këtë nanë si lule të namun). Pjesa e parë e kësaj fjalie “a lan p” (a lanë p, pse e ke lanë), është shkruar sipas natyrës së gjuhës së vjetër maqedo ne. Fjala lulë është shkruar me dy ΛΛ (LuL).
5 – E Σ Y NK A T A ΓH PA ΣAI ΔI O N Y Σ O ΦON T IK AI M H ΔE MI A NA ΛΛAN IKE TI Σ V MOM ΓIN O AN 5 – e s Y nk a t a ghi ra sia (Hyu ynë mos le në gjiun tonë me ra zia), Di o n Y s o fon t ik (Diu ynë Hy ka thënë të ikë), ai m hi de mi a na lan (ai me hi n’dhe me na lanë) ike ti s u mom gin (ike ti nga gjiu i mamës)” Tri shkronjat e fundit lidhen me tekstin në vazhdim.
6 – Σ NAN O IK TI PEI T E ΔAI M O NEΣ ΦIΛ ΔA ΓI N AΠ A IME ΦIΛ A Ω N ΠA 6 – S nan o ik ti rei t e dai mo nesh (Nga nana jote o ike ti e re, ti je nda m’onë nesh), fil da gi n ap (bijën e ndave nga gjiu që mos i jap), a ime fil a o n pa (ah ime bi nuk e pashë).
7 – A Φ Y ΛA ΣΣ A KEMI NO ΠOΣ M H ΠI N H TAI Π AM TA KAI -KA-KA-KA- K Ω Σ O ET I MAA Π 9 Λ H T AI TA 7 – a f Y la sis a kemi n o pos m H pi (O pse Hy la sisën, a s’kemi pas me pi), n H tai p am ta kai, ka, ka, ka (Hyu ynë ti pse e ndave, për këtë ama kai, kai, kai, kai), k o s o et i maa p o l H t ai ta (për çka ti o Hy në jetë pse o s’maa la, Hy ti e ndave”.
8 – Y N ME Σ ΠA NEM O Σ E ME Δ ‡ Y E ΔAI M O NA KAIM A K A PI A NΠ E NEM 8 – Hy n me s pa nem (Hyu ynë më jep me pa), o s e me d zi (e pushove në dhe të zi), Y e dai m o na (Hy e ndave nga ne), kaim a k a ri np e nem (kaim që të riun nip e neme).
Në mes të këtij rreshti është thënë O Σ E ME Δ ‡ – o s e me de zi (e pushove-e shtrive n’dhe të zi). Fjala ME- MEN do të thot “pushon”.
9 – Π E Δ E O MAT M TA ‡A EM E ΠEI – p e D e o mat m ta, zia em e pei
9 – Pse o Di (Zot) i math me nda, zia amën e piu.
Kjo është pjesa e dytë e rreshti të fundit, ngase shkrimi i pjesës së parë është i dëmtuar. Miq të nderuar, deshifrimi i këtij mbishkrimi ishte tejet i vështirë, por me ndihmën e Zotit, si dhe përkushtimin e madh për të sqaruar këtë të vërtetë, ia arrita të shpalos para jush këtë enigmë të la shtësisë, andaj po e ndaj kënaqësin e këtij suksesi bashk me ju.
Mbishkrimi nr. 2
Mbishkrim varrezor në maqedonishten e vjetër i shkruar nga familjarët për vdekjen e atit (babait). Lexohet vetëm me anë të gjuhës shqipe.
Në anglisht është shkruar ky tekst: “Ancient Macedonian Archaeology the Phialle of Megara” (Maqedonia e lashtë, arkeologji Pialle nga Megara)
A – ϴAN – A – I – A – Σ:I – A – PA – :T – a than a Hi a zii a ra at (Është thënë nga Hyu i ziu at të vd es). A – Σ – M – H -B – C – A – POI – a s m H b k a roi (A s’ma bëre Hy që të roi). Në pjesën e parë emri i Zotit është shkruar vetëm me zanoren -I- , aty ku është thënë: A ϴAN A I – a than a I (Është thënë nga Zoti), ndërsa në pjesën e dytë të mbishkrimit fjala Zot është shkru ar me bashtinglloren -H- që lexohet “Hi”. Në këtë pjesë të mbishkrimit është thënë: A Σ M H B –a s m H b, që do të thotë (a s’ma bë(re) Hy) dhe pjesa në vazhdim C A POI – kë a roi, (që të roi, që të jetoi). Fjala PA (ra) në fund të pjesës së parë do të thotë “vdekë”. Kjo fjalë haset edhe te Etruskët. Fjala “at” është shkruar në këtë mënyrë :T (at), ku zanorja -a- është shkruar me pika, gjë që nuk ka qenë lehtë të lexohet. Ky mbishkrim maqedonas si përnga gjuha ashtu edhe nga shkrimi, fare nuk dallon nga mbishkri met e popujve tjerë të trungut pellazgjk.
Dy mbishkrime maqedone nga Egjipti
Mbishkrimi nr. 3
Te kjo pllakë guri e punuar në reljef kemi një shembull të një mbishkrimi të kohës së ptolemejë ve, sundimtarëve të Egjiptit pas vdekjes së Aleksandrit. Në këtë pllakë guri në reljef, pos mbishk rimit është paraqitur edhe pamja e ngjarjes për të cilën bëhet fjalë. Mbishkrimi është në maqedon ishten e vjetër, i kohës së mbretreshës Kleopatra. Mbishkrimi u mor nga faqja e internetit ku ësh të trajtuar nga dy autore në gjuhën bullgare (sllavomaqedone). Në gjuhën angleze është shkruar ky tekst : “Kleopatras stele from Louvre, translated with Slavic language Ancient Macedonian – Louvre Musseum Paris. Si që shihet nga teksti përcjellës në anglisht është shkruar: “Translation is made by Maria Kone ska & Sanda Vukeliq”. Në vazhdim është shkruar: “The final Pharaonic dynastis and the Ptole maic period (circa 1069-30 BC).” Mbishkrimi është trajtuar nga këto dy autore duke e lexuar (përshtatur) në gjuhën sllavomaqedo ne, pamja e paraqitur më poshtë. Mirëpo ky është mbishkrim në maqedonishte të vjetër i cili mu nd të lexohet me anën e gjuhën shqipe, pasiqë gjuha shqipe është dëshmitare e vetme e gjallë që mund ti lexoi këto mbishkrimet. Edhe lexuesi do ti vërej ngjajshmëritë e kësaj gjuhe me shqipen. Gjuha e vjetër maqedone nuk ka asnjë lidhje me gjuhën që e kanë deshifruar këto dy “eksperte”, të cilat sipas emrave duket se njëra është sllavomaqedone ndërsa tjetra serbe. Është parë shpesh në shkrimet e arkeologëve dhe studjuesve të këture dy popujve se si me shumë zell dhe vetbesim, por pa mbështetje në fakte, kanë tentuar që historinë e tyre ta identifikojnë me atë të maqedonas ve të vjetër. Shpresoj se ky do të jetë fundi i tentimeve të tilla. Fjalën e parë të rreshtit të parë e kanë lexuar drejt, por fjala “eper” është e njejt me fjalën e shqip es “epër”(e epër, e lartë). Fjalën “bazilis” e kanë lexuar “vasilis”, për të ia përshtatur bullgarisht es. Për shkronjën -th- te rreshti i dytë është thënë se:”nuk shqiptohet”! Për fjalën FIL O PA T OR T O (fil o pa të orë të o, për ti pa-shikuar fëmiut fatin), është thënë se është titull!? Fjalinë ku është thënë: PO-i SIS NONA I TIA (të pijë sisën nanës së tij), është komentuar me një shprehje të çuditshme që lidhet me bërjen e pëlhurës “poznana” (e njohura) dhe shprehjen “Isis qfor” (nyja e Isisit)!? Për fjalinë K H SS Y N O DOI (ç’ka Hy sisën që nuk ia do), është thënë: “ go nosi sino doi” (ti sjell të birit të thithë)!?
Fjalinë ON E Y NAT O GI O S NN OFRI S LE (tanë natën gjiut të nënës nuk e la ti afrohet), ku është përfshi edhe pjesa e fundit e rreshtit në vijim, është thënë se ka të bëjë me fjalën e gjuhës sllave ”gospodin” (zotri)!? Dhe fjalinë e fundit S ON HI LA PI F TA (Hyu ynë lere që ta pi), të cilën e kanë komentuar me shprehjet e çuditshme dhe të paqartë “alaj snish” dhe atë të fundit “alaj opeva” që sipas tyre ka të bëj me këngën, apo të kënduarit, dhe fjalën e fundit LA E PI F A e kanë lexua duke mos e vërejtur shkronjën -t- mbi -a- LA E PI F T A (la e pi që të a). Pas këtij deshifrimi që iu bë këtij mbishkrimi, lexuesi ka mundësi të shoh se cila është gjuha që e lexon këtë mbishkrim të maqedonishtes së vjetër, sllavobullgarishtja apo shqipja. Mendoj se ajo që është thënë nga këto dy autore të lartëpërmedura është tejet e pasaktë, kështuqë duhej bërë kr ahasimi në mnyrë që të shihet se cila është e vërteta. Ndërsa e vërteta duket e çartë, se është gjuha shqipe dëshmitarja shumë gjuhëve të lashta që sot llogariten si të vdekura. Dëshmitare e pellazgishtes gjuhës më të vjetër, të gjuhëve anatoliane, gjuhëve thrrake e maqedone, gjuhës ilire e etruske, gjuhëve rete e ligure, si dhe gjuhës së vjetër greke. Kjo është gjuha shqipe, e cila sot mund të quhet nëna e shumë gjuhëve.
Deshifrimi i mbishkrimit
YΠEP BAΣIΛI Σ ΣHΣ KΛEOΠATPAΣ ϴ E A Σ ΦIΛ O ΠA T OP T O ΠO ΣΣ NONA I TIA K H ΣΣ Y N O ΔOY ON Σ Y NAT O Γ O Σ O NN OΦPI Σ ΛE Σ ON H Σ LA E ΠI Φ T A
YΠEP BAΣIΛI Σ Σ H Σ KΛEOΠATPAΣ ϴ E – yper bazilis s H s Kleopatra s the, (E epra, e larta mbr etreshë Kleopatra Hyut të saj i tha – kërkoi që).
A Σ ΦIΛ O ΠA T OP – a s fil o pa t or, (Femiut të saj o pa të or, të pa, shiku fatin). Kjo pjesë e mbishkrimit mund të lexohet edhe si O ΠA TOP (të pa dorë), që ka të bëjë me shikimin apo lexi min e dorës për të parë se ku qëndron problemi. Nga kjo kuptohet se egjiptasit e vjetër e lexonin fatin për të parë shkakun e smundjes apo mësyshit te fëmijët.
T O ΠO ΣΣ NONA I TIA – t o po sis nona i tia (Të o poi sisë nga nona e tij, si dhe në tekstin në vazhdim është thënë: K H ΣΣ Y N O ΔOY – k H sis u n o doj (kë, ç’ka o Hy që (fëmiu) sisën nuk ja don)?
ON Σ Y NAT O Γ O Σ O NN OΦPI Σ ΛE Σ – on s y nat o gi o s o non ofri sle (tërë natën gjiut të nënës afrue s’le). Rreshti i fundit fillon me shkronjën e fundit të rreshtit të mëparshëm.
Σ ON H Σ LA E ΠI Φ T A – s on H s la e pi f t a (Hyu ynë lere që ta pij – sisën). Ajo që e dallon këtë rresht është fjala e fundit TA (ta), ku vija e sipërme e shkronjës -t- është vendosur mbi -a-.
Te kjo pjesë e mbishkrimit kemi fjalën ΠI “pi”derisa te rreshti i tretë ndodhet një formë tjetër ΠO ΣΣ NONA I TIA (poi sis nona i tia) “të pij sisën e nënës së tij”. Disa fjalë janë shkruar vetëm me ba shtingllore si që është fjala H (Hy, Zot) e shkru ar vetëm me shkronjën -h-, pastaj fjala ΣΣ (sis), fjala NN (non), si dhe fjala Γ (gi, gji), e shkruar vetëm me shkronjën -g-.
Mbishkrimi nr. 4
Mbishkrimi i radhës është poashtu nga Egjipti, i shkruar në një pllakë guri në formë të plisit në gjuhën e vjetër maqedone. Përveç mbishkrimit aty është paraqitur një ceremoni fetare me figura të besimit egjiptas. Mbishkrimi është shkruar në formë piramidale nga e majta në të djathtë në gjashtë rreshta.
ϵI C BAIT – ei s bait, (E bajtë-m, e bartëm) ϵI C A ϴ Ѡ PMI – ei s a th-e o rmi, (Theun ia rrëmihëm), Këtu fjala “the” (dhe) është shkruar vetëm me shkronjën ϴ (th). A TѠN BI ΛϵI C ΔE – a ton bi lei s de (Bi-rin tonë e lam në dhe). A KѠ PI XAIPϵ – a ko ri haire, (A ko i ri, haire). Te ky rresht ndodhet një shprehje që sot haset në të folurit e shqipes së Drenicës si “a ko” që është formë e shkurtuar e shprehjes së gegnishtes “a konë” (ka qenë). Π A TϵP K O C M O Y XAIPϵ – p a ter k o s m o y haire, (Pse o n’terr më ke o së hy haire). TPIM O PΦϵ O ϵ OC – trim o rfe o e o s, (Trim o rfe o je o së), ose (Trim o rfe o ke o së). Në mbishkrim për këtë njeri, është thënë A TѠN BI (a ton bi, bijën tonë), që duket se ka të bëjë me njeri të gjinisë femrore, ndërsa te rreshti i fundit është thënë: TPIM O PΦϵ O ϵ O C (trim o rfe o ke o së), shprehje që zakonisht thuhet për burrat. Sipas gjasave në këtë gjuhë për djalin ësh të thënë “biu”, ndërsa për vajzën “bija”.
Pjesë e shkëputur nga libri “Mbishkrime të popujve të trungut pellazgjik” kapitulli “Mbishkrime Maqedone”.
