MARRËVESHJA E RAMBUJESË, MË 6 – 23 SHKURT & 17 MARS 1999 (2)
Kapitulli 2
Sigurimi Publik Policor dhe Civil
Neni I: Parimet e Përgjithshme
1. Të gjitha agjencionet për kontrollimin e zbatimit të ligjeve, organizatat dhe Personeli i palëve, që për qellime të këtij Kapitulli do të përfshijë doganierët dhe policinë kufitare të cilët punojnë në Kosovë, do të veprojnë në pajtim me këtë marrëveshje dhe do tu përmbahen standardeve te njohura ndërkombëtarisht për të drejtat e njeriut dhe procesit gjyqësor. Në zbatimin e funksioneve te tyre, personeli për kontrollimin e zbatimit të ligjeve nuk do të diskriminojnë në asnjë bazë, p.sh. gjinisë, racës, ngjyrës së lëkurës, gjuhës, fesë, përcaktimit nacional, pronës, lindjes, apo ndonjë statusi tjetër.
2. Palët ftojnë Organizatën për Siguri dhe Bashkpunim në Europë (OSBE-në) përmes Misionit Implementues (MI) të vezhgojë dhe mbikqyrë implementimin e këtij Kapitulli dhe dispozitat shoqëruese të kësaj marrëveshjeje. Shefi i Misionit Inplementues (CIM-ang) apo i deleguari i tij, do të ketë autoritet që tu jap Palëve me dispozitat ekëtij Kapitulli. Palët pajtohen që tërësisht të bashkëpunojnë me MI- të cilit i është përcaktuar të kryejë detyrë rreth çështjeve policore, do të kenë të drejtë të mbajnë uniforma përderisa shërben në këtë pjesë të misionit.
3. Duke u kryer detyrat e tij, CIM do të informojë dhe konsultojë KFOR-in në menyrë të duhur.
4. MI-ja do të jetë e autorizuar të:
(a) Vëzhgojnë dhe inspektojnë aktivitetet që kanë të bejnë me kontrollimin ezbatimit të ligjeve, personelin dhe lokalet, duke përfshirë këtu edhe policinë kufitare dhe njësitë doganore, si dhe organizatat gjyqësore shoqëruese, strukturat dhe procedurat;
(b) Këshillojnë forcat dhe përsonelin për kontrollimin e zbatimit të ligjeve, duke përfshirë këtu edhe policinë kufitare dhe njësitet doganore, dhe kur është e nevojshme, i shtyejnë këto njësi që të jenë në pajtueshmëri me këtë Marrëveshje, duke përfshirë këtu edhe këtë Kapitull, dhe japin direktiva përkatëse bindëse në koordinimin me KFOR-in;
(c) Marrin pjesë dhe udhëheqin stërvitjen e përsonelit për kontrollimin e zbatimit të ligjeve;
(d) Në bashkëpunim me KFOR-in, vlerësojnë kërcnimet ndaj rendit publik;
(e) Këshillojnë dhe u ofrojnë udhëheqje autoriteteve qeveritare për masat që duhet marrë kur kemi të bëjmë me kërcnimin e rendit publik, dhe sa i përket organizimit në mënyrë efikase të agjencioneve për kontrollimin e zbatimit të ligjeve;
(f) Shoqërojnë personelin e Palëve për kontrollimin e zbatimit të ligjeve kur ata i kryejnë detyrat e tyre, sipas mendimit të duhur të MI-së;
(g) Disciplinojnë apo largojnë prej detyrës personelin e Palëve për siguri publike me shkas; dhe
(h) Kërkojnë përkrahje të duhur prej komunitetit ndërkombëtar për zbatimin e ligjeve, që të mundësojnë që MI-ja të mund të zbatojë detyrat e caktuara me këtë Kapitull.
5. Autoritetet Kosovare, republikane, dhe federative për zbatimin e ligjeve dhe autoritetet ushtarake Federale do të jenë të detyruar, në fushat respektive të pushtetit që kanë, të mundësojnë lëvizjen e lirë dhe të sigurtë për të gjithë njerëzit, automjete dhe mallëra. Ky obligim përfshinë detyrën për lejimin e lëvizjes (kalimit) të papenguar të pajisjeve policore në Kosovë, gjë që është aprovuar nga CIM dhe COMKFOR për përdorim nga ana e policisë Kosovare, duke përfshirë këtu çfarëdo përkrahje tjetër dhënë nën paragrafin 4 (h) më lartë.
6. Palët ndërmarrin si detyrë të ndihmohën reciprokisht, kur kërkohet, në dorëzimin e të akuzuarve për ndërmarrje të akteve kriminale banda juridiksionit të Palës, dhe në hetimin dhe persekutimin e shkeljeve tej kufirit të Kosovës me pjesët tjera të RFJ-së. Palët do të zhvillojnë procedurë dhe mekanizma për të cilat janë pajtuar, si përgjigje në këto kërkesa. CIM apo i deleguari i tij do t’i zgjidhë kontestet në këto çështje.
7. MI-ja do ta ketë për qëllim transferimin e përgjegjësive për kontrollimin e zbatimit të ligjeve të përshkruara në Nenin II (më poshtë), autoriteteve dhe organizatave të përshkruara në NeninII, në kohë praktike sa më shpejt e cila është në pajtueshmëri me sigurinë publike civile.
Neni II: Policia Komunale
1. Derisa ndërtohën njësitë komunale policore, të organizuara dhe të stacionuara në nivele komunale dhe municipale, do të marrin për detyrë përgjegjësinë primare për kontrollimin e zbatimit të ligjeve në Kosovë. Përgjegjësitë specifike të policisë komunale do të përfshijnë patrollimet policore dhe evitimin e krimeve, hetimet e krimeve, arrestimin dhe mbajtjen e të pandehurit, kontrollimin e turmave, dhe kontrollimin e komunikacionit.
2. Numri dhe Përbërja.
Numri i gjithmbarshëm i policisë komunale themeluar nga ana e kësaj Marrëveshjeje që operon në Kosovë nuk do të tejkalojë 3,000 oficer aktiv për kontrollimin e zbatimit të ligjeve. Sidoqoftë, CIM do të ketë pushtet të rrisë apo të ulë këtë numër (kufi) nëse e shef këtë aksion të arsyeshëm për nevoja operative. Para se të merret një vendim i tillë, CIM do të konsultohët me Administratën për Jurisprodencë Penale dhe me autoritete tjera të duhura. Bashkësitë nacionale në çdo komunë do të jenë drejtë të përfaqësuar në njësi komunale të policisë.
3. Administrata për Jurispodencë Penale:
(a) Do të themelohet Administrata për Jurispodencë Penale (AJP-ja) – (Criminal Justice Administracion-CJA). Do të jetë Organ Administrativ i Kosovës, që do t’i përgjigjet një anëtari të Qeverisë së Kosovës, i cili do të përcaktohët nga Qeveria. AJP-ja do të mirret me koordinimin e përgjithshëm të zbatimit të ligjeve në Kosovë. Funkcionet specifike të AJP-së, do të përfshijnë mbikqyrjen e përgjithshme mbi, dhe këshillimet për, forcat e policive komunale nëpërmjet komandantëve të tyre, duke ndihmuar në koordinimin në mes të forcave të veçanta të njësive policore komunale, dhe mbikqyrjen e operacioneve të Akademisë policore. Duke ushtruar këto detyra, AJP-ja mund të jap direktiva, të cilët janë të obliguara për komandantët dhe personelin e policisë komunale. Në zbatimin e detyrave të saj, AJP-ja do të jetë nën çdo direkcion që ipet nga ana e CIM-it.
(b) Brenda 12 muajve të formimit të AJP-së, AJP-ja do t’i dorëzojë CIM-it planin për koordinim dhe zhvillim të organeve për kontrollimin e zbatimit të ligjeve dhe të përsonelit në Kosovë që bijnë nën jurispondencën e saj. Ky plan do të sherbejë si kornizë për koordinimin dhe zhvillimin e kontrollimit të zbatimit ligjeve në Kosovë, dhe do të mund të modifikohën nga CIM.
(c) Ky Mi do të mundohet që sa më shpejt të zhvillojë kapacitetin e AJP-së. Përderisa AJP-ja nuk mund të kryejë obligimet e spjeguara në paragrafet e mëparshëm, determinuar nga CIM. MI do t’i kryej këto funksione.
4. Komandantët Komunalë.
Me përlqimin e këtij CIM-I, çdo komunë do të emërojë, dhe mund të shkarkojë, me anë të shumicës së votës nga ana e këshillit komunal, komandantët e policisë komunale me përgjegjësinë për operacionet policore mbrenda komunës.
5. Sherbimi në Polici
(a) Rekrutimi i personelit për sigurim publik do të bëhët kryesisht në nivel lokal. Qeveria lokale dhe komunale, përgjatë konsultimeve me Komisione Komunale për Jurispondencë Penale , do të nominojë kandidat që do të vijojnë Akademinë Policore të Kosovës. Oferta për punësim do të bëhet nga ana e komandantëve policor komunal, me pëlqimin e drejtorit të akademisë, vetëm pasi që kandidati ka mbaruar me sukses kursin themelor për rekrutë të Akademisë.
(b) Regrutimi, seleksioni, dhe stërvitja e oficerëve të policisë komunale do të bëhët nga ana e MI-së gjatë periudhës së funksionimit të saj.
(c ) Nuk do të ndalohet shërbimi në policinë komunale në bazë të aktiviteteve të mëparshme politike. Megjithatë, anëtarëve të policisë që ushtrojnë këtë detyrë publike, nuk u lejohet pjesëmarrja në aktivitete poliko-partiake përveç anëtarësimit në këto parti.
(d) Shërbimi i vazhdueshëm në polici varet nga sjellja, në pajtueshmëri me kandidatët e kësaj Marrveshjeje, duke përfshirë këtu edhe këtë Kapitull. MI-ja do të mbikqyrë vlerësimet e rregullta të oficerëve për kryerjen e funksioneve të tyre, vlerësime të cilat do të jenë në pajtim me normat ndërkombëtare.
6.Uniformat dhe Pajisjet
(a) Të gjithë policët komunal, pëveç atyre që marrin pjesë në kontrollimin e turmave të qytetarëve, do të mbajnë uniformë standarde. Uniformat do të përfshijnë shenjën (begjin), identifikimin me fotografi, dhe begjin me emrin.
(b) Policia Komunale mund të posedojë revole, pranga dore, shufër dhe radio.
(c ) Me mundësi për autorizim apo modifikim nga ana e këtij CIM-it, çdo komunë mund të mbajë, në kryeqendrat komunale apo stacionet komunale, jo më shumë se një armë me tytë të gjatë, tyta e së cilës nuk guxon të jetë më e gjatë se 7,62 mm, për çdo 15 oficerë policorë të caktuar për komunë. Çdo armë e tillë duhët të aprovohet dhe të regjistrohet nga ana e këtij Mi dhe KFOR-it sipas procedurave të themeluara nga CIM-it dhe COMKFOR-it. Kur nuk janë në përdorim, këto armë duhët të ruhën në mënyrë të sigurtë dhe çdo komunë do të mbajë rexhistrin e këtyre armëve.
(I) Në rast rreziku të shkeljes serioze të ruajtjës së rendit, rast ku i cili justifikon përdorimin e armëve në pyetje, komandanti i policisë komunale do duhej të marrë pëlqimin e këtij MI para përdorimit të këtyre armëve.
(II) Komandanti i policisë komunale mund të autorizojë përdorimin e këtyre armëve pa pëlqimin paraprak të këtij MI vetëm në raste të vetëmbrojtjes. Në raste të tilla, komandanti është i detyruar që brenda një ore ta raportojë këtë incident MI-së dhe KFOR-it.
(III) Nëse CIM-i determinon se përdorimi i këtyre armëve nga ana e anëtarëve të policisë komunale është në mënyrë kontraditore me këtë Kapitull, ai mund të marrë masa diciplinore; këto masa mund të përfshijnë zvogëlimin e numrit të armëve të cilat janë lejuar për forcën policore komunale, apo shkarkimin ose diciplinimin e oficerit i cili ishte i involvuar.
(d) Oficerët policor komunal të angazhuar në punën e kontrollimit të tubimit të popullsisë do të furnizohën me pajisje të përshtatshme për punën e tyre, duke përfshirë këtu shufrat, helmetat dhe mbrojtset, pajisje këto që duhet të aprovohën nga MI-ja.
Neni III: Akademija Policore e Përkohshme
1. Nën mbikqyrjen e MI-së, AJP-ja do të themelojë Akademi Policore të Përkohshme e cila do të ofroj stërvitje profesionale për të gjithë personelin e sigurisë publike, duke përfshirë këtu edhe policinë kufitare. Derisa të themelohet Akademia Policore e Përkohshme, MI-ja do të mbikqyrë një program të përkohshëm për stërvitje të përsonelit të sigurisë dhe policisë kufitare.
2. Personeli i sigurisë publike do të jetë i obliguar me sukses të mbaroj kursin për studime policore para se të mund të shërbejnë si oficer policor komunal.
3. Akademia do të udhëheqet nga një Drejtor i cili është caktuar, por mund edhe të shkarkohet nga AJP-ja, në konsultime me Komisionin Kosovar për Jurisprondencë Penale dhe MI-në. Drejtori do të konsultohet me MI-në dhe do të pajtohet në tërësi me rekomandimet dhe këshillat e saj.
4. Të gjitha lokalet Republikane dhe Federale për stërvitjën e policve në Kosovë, duke përfshirë këtu edhe Akademinë në Vushtrri, do të ndërprejnë funksionimin e tyre brenda 6 muajve pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshjeje.
Neni IV: Komisionet për Jurispondencë Penale
1. palët do ta themelojnë Komisionin për Juripondencë Penale të Kosovës, dhe Komisionet për Jurispondencë Penale Komunale. CIM-i apo i deleguari i tij do t’i kryesojnë mbledjet e këtyre Komisioneve. Këto do të jenë formuar për bashkëpunim, koordinim, dhe zgjidhjen e kontesteve lidhur me kontrollimin e zbatimit të ligjeve dhe sigurinë civile publike në Kosovë.
2. Funksionet e Komisioneve do të përfshijnë:
(a) Vëzhgimin, shqyrtimin, dhe dhënien e rekomandimeve lidhur me punën e personelit për kontrollim të zbatimit të ligjeve dhe politikës në Kosovë, duke përfshirë edhe njësitë policore komunale;
(b) Shqyrtimin dhe rekomandimin lidhur me rekrutimin, selektimin dhe stërvitjen e oficerve të policisë komuanle dhe komandantëve;
(c) Do t’i konsiderojë vërejtjet lidhur me praktikën policore të shtruar nga ana e individëve apo bashkësive nacionale, dhe të japin informata dhe rekomandime komandantëve të policive komunale dhe CIM-it me qëllim që këto të dhëna të mund të hynë në shqyrtimin e kryerjes së punës së oficerve policorë; dhe
(d) Vetëm në Komisionin për Jurispondencë Penale të Kosovës: Në konsultim me përfaqësuesit e emëruar të policisë lokale, Republikane dhe Federale, e monitorojnë ndarjen e juridiksionit në rastet kur juridiksioni penal gërshetohet midis autoriteteve të Kosovës, Republikës dhe atyre Federale.
3. Anëtarësia në Komisionin e Jurispondencës Penale të Kosovës dhe në çdo komision komunal për Jurispondencë Penale do ta përfaqësojë popullatën, dhe do të përfshijë:
(a) Në komisionin püer Jurispondencë Penale të Kosovës:
(I) Një përfaqësues nga çdo komunë;
(II) Kryesuesi i AJP-së;
(III) Një përfaqësues i çdo komponenti për kontrollimin e zbatimit të ligjeve, që vepron në Kosovë, qofshin republikan apo federativ (si p.sh. policia doganore dhe policia kufitare)
(IV) Një përfaqësues nga çdo bashkësi nacionale;
(V) Një përfaqësues i MI-së, gjatë veprimit të saj në Kosovë;
(VI) Një përfaqësues nga gardi kufitar i ushtrisë Jugosllave, siç është e duhur;
(VII) Një përfaqësues i MUP-it, siç është e duhur, sa të jenë prezent në Kosovë; dhe
(VIII) Një përfaqësues nga KFOR-i, siç është e duhur.
(b) Në komisionet Komunale për Jurispondencë penale:
(I) Komandanti i Policisë komunale;
(II) Përfaqësuesi i cilësdo komponentë Republikane apo Federale për kontrollimin e zbatimit të ligjeve që vepron në Komunë ;
(III) Një përfaqësues i çdo bashkësie nacionale,
(IV) Një përfaqësues civil i qeverisë komunale;
(V) Një përfaqësues i MI-së, gjatë periudhës së veprimit të saj në Kosovë;
(VI) Një përfaqësues i gardit kufitar të ushtrisë Jugosllave, i cili do të ketë statusin e vëzhguesit, siç është e duhur; dhe
(VII) Një përfaqësues i KFOR-it, siç është e duhur.
4. Çdo Komision për Jurispodencë penale do të mblidhet më së paku çdo muaj, apo me kërkesën e cilitdo anëtar të Komisionit.
Neni V: Operacionet Policore në Kosovë
1. Policia komunale e themeluar sipas kësaj Marrëveshjeje do të ketë pushtet ekskluziv për kontrollimin e zbatimit të ligjeve dhe juridiksionin e saj, dhe do të jetë e vetmja prezencë policore në Kosovë pas reduktimit dhe tërheqjes eventuale të MUP-it nga Kosova, përveç policisë kufitare, siç është e specifikuar në Nenin VI dhe mbështejes dhënë sipaas Nenit I. (3) (h)
(a) Gjatë tranzicionit në polici komunale, MUP-i i mbetur do të mirret vetëm me punë policore normale, dhe do të reduktohet, sipas orarit të spjeguar në kapitullin 7.
(b) Gjatë periudhës së reduktimit me faza të MUP-it, MUP-i në Kosovë do të ketë pushtet vetëm për zbatimin e funksioneve civile policore, dhe do të jetë në mbikqyrje dhe kontrollë të CIM-it. Mi-ja mund ta shkarkoj nga detyra, apo të zbatojë diciplinë ndaj çdo anëtari te¨MUP-it i cili pengon implementimin e kësaj Marrëveshjeje.
2. Zbatimi i Ligjeve në Kosovë
(a) Përveç se si është dhënë në Nenin V.1 dhe në Nenin VI, autoritetet Federale dhe Republikane për kontrollimin e zbatimit të ligjeve mund të veprojnë në Kosovë vetëm atëherë kur janë duke ndjekur individë të pandehur, i cili ka bërë shkelje kriminale serioze.
(I) Autoritetet Federale dhe Republikane duhët që sa më shpejt (praktikisht), por jo më vonë se një orë pas hyrjes së tyre në kosovë duke nxituar pas ndonjë të pandehuri, të lajmërohën tek autoritetet Kosovare për kontrollimin e zbatimit të ligjeve që gjinden në afërsi, dhe t’iu tregojnë se nxitimi ka hyrë (kaluar) në Kosovë. Pas informimit të autoriteteve Kosovare, nxitimi i më tejmë do të bëhët në bashkëpunim dhe koordinim me zyrtarët Kosovarë. Pas zënies së të pandehurit, i pandehuri do t’i dorëzohët autoriteteve që filluan nxitimin. Nëse i pandehuri nuk zihet brenda 4 orëve, pala që filloi nxitimin do ta lëshojë Kosovën menjëherë, përveç nëse janë ftuar nga ana e AJP-së apo MI-së, që ta vazhdojnë nxitimin e tyre.
(II) Në rast se nxitimi pason me arrestim, dhe tërë procedura është e shkurtë dhe nuk ka kaluar njëorëshin për notifikim, pas arrestimit, zyrtarët Kosovar do të njoftohën dhe do tu ipet rasti që të takojnë të arrestuarin para largimit të tij nga Kosova.
(III) Përsoneli që mirret me nxitim sipas dispozitave të këtij neni mund të jenë vetëm policë civil, mund të mbajnë vetëm armë të duhur për policët civil të rëndomtë (armë brezi, dhe armë me tytë të gjatë, e cila nuk kalon 7,62 mm), mund të lëvizin vetëm në vetura policore me shenja zyrtare, dhe numri i personelit nuk mund të kalojë tetë veta në të njejtën kohë. Lëvizja në vetura të blinduara është rreptësisht e ndaluar.
(IV) Rregullatë e njejta do tu takojnë zyrtarëve Kosovar që marrin pjesë në nxitimin e ndonjë të pandehuri në territorin federal, jashtë Kosovës.
(b) Çdo palë do të ofrojë nivelin sa më të lartë të ndihmës reciproke lidhur me çështjet e kontrollimit të zbatimit të ligjeve si përgjigje në kërkesë të dhënë.
Neni VI: Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar
1. Qeveria e RFJ-së do të kujdeset për pikat kalimtare zyrtare në kufirin e saj ndërkombëtar (me Shqipërinë dhe FYROM-in)
2. Përsoneli i Organizatave të përmendura më poshtë mund të jetë prezent përgjatë kufinjëve ndërkombëtar të Kosovës dhe tek pikat kalimtare ndërkombëtare dhe nuk mund të veprojnë jashtë pushtetit të përshkruar në këtë Kapitull.
(a) Policia Kufitare e Republikës së Serbisë
(I) Policia kufitare do të vazhdojë të ushtroj autoritetin e vet në kufirin ndërkobëtar të Kosovës dhe në lidhje me zbatimin e ligjeve të RFJ-së për imigracion. Numri i përgjithshëm i policëve kufitarë do të zvogëlohët në 75 brenda ditëve pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshje.
(II) Duke mbajtur numrin e përsonelit kufitar të specifikuar në paragrafin (i) radhët e Policëve Kufitarë ekzistues që veprojnë në Kosovë do të zmadhohën nga radhët e rekrutëve të rinjë, ashtu që të përfaqësojnë popullatën e Kosovës.
(III) E tërë policia Kufitare e stacionuar në Kosovë duhët të vijojë stërvitjën në Akademinë Policore në Kosovë brenda 18 muajve pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshje
(b) Zyrtarët Doganorë
1. Shërbimi Doganor i RFJ-së do të vazhdojë të ushtrojë juridiksionin në pikë-kalimet kufitare ndërkombëtare zyrtare të Kosovës, dhe në depotë doganore si të jetë e nevojshme në Kosovë. Numri i përgjithshëm i përsonelit doganor do të zvogëlohet në 50, brenda 14 ditëve pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshjeje.
2. Oficerët Shqiptarë të kosovës të Shërbimit doganor do të ushtrohën dhe të shpërblehën nga RFJ-ja.
(c) CIM-i do të bëjë shqyrtimin periodik të nevojave të policëve kufitar dhe doganorë dhe do të kenë autoritet që të rrisin apo zvogëlojnë numrin e përsonelit të specifikuar në paragrafet (a) (i) dhe (b) (i) më lartë, në mënyrë që të reflektohët nevoja operative dhe të përshtatet përbërja e çdo njësie doganore.
Neni VII: Arrestimi dhe Mbajtja
1. Përveç sipas Nenit I.(3) dhe seksioneve (a)-(b) të këtij paragrafi, vetëm oficerët e policisë komunale do të jenë të autorizuar që të arrestojnë dhe të mbajnë individët në Kosovë.
(a) Policia Kufitare do të jetë e autorizuar brenda Kosovës që të arrestojë dhe mbajnë individët të cilët kanë shkelur dispozitat penale të ligjeve të imigracionit.
(b) Oficerët e Shërbimit Doganor do të jenë të autorizuar branda Kosovës që të arrestojnë dhe mbajnë individët të cilët kanë shkelur ligjet doganore.
2. Menjëherë pas arrestimit, oficeri që ka bërë arrestimin do ta informojë Komisionin Komunal për Jurispodencë Penale më të afërt, për arrestimin dhe mbajtjën e të arrestuarit. Pastaj ai do ta transferojë të arrestuarin në burgun përkatës më të afërt në Kosovë, në rastin sa më të shpejtë.
3. Oficerët mund të përdorin forcë të arsyeshme dhe të nevojshme në pajtim me rrethanat që mundësojnë arrestimin dhe që të mbajnë të arrestuar.
4. Kosova dhe komunat e saj përbërse do të themelojnë burgje që të mbajnë të pandehurit dhe që të burgosin individët të fajsuar me shkeljën e ligjeve të zbatueshme të Kosovës. Burgu do të funksionojë në përputhje me standardet ndërkombëtare. Hyrja në këto burgje do t’i lejohet përsonelit ndërkombëtar, duke përfshirë edhe përfaqësuesit e Komitetit ndërkombëtar të Kryqit të Kuq.
Neni VIII: Administrimi i drejtorisë
1. Juridiksioni Penal mbi Përsonat e Arrestuar brenda Kosovës
(a) Përveç në pajtim me Nenin V dhe me nënparagrafin (b) të këtij paragrafi, çdo individ që është arrestuar në Kosovë bie në juridiksionin e gjyqeve të Kosovës.
(b) Çdo njeri i arrestuar në Kosovë, në pajtim me ligjet dhe me këtë marrëveshje, nga policia doganore apo kufitare, do të jetë nën juridiksionin e gjyqeve të RFJ-së. Nëse nuk egzistonë gjyq përkatës i RFJ-së që ta dëgjojë rastin, gjyqet e Kosovës do të kenë juridiksion
2. Persekutimi i Krimeve:
(a) NPJ-ja, në konsultim me CIM-in , do të ketë të drejtën e emërimit dhe shkarkimit të Shef-Prokurorit (prokurorit kryesor)
(b) MI-ja do të jetë e autorizuar që të vëzhgojë, shiqojë, inspektojë, dhe kur është e nevojshme, dirigjoj punët e Zyrës së Prokurorit, dhe të përsonelit të saj.
Neni IX: Autorizimi Final mbi Interpretim
Cim-i është autoriteti final sa i përket interpretimit të këtij Kapitulli dhe determinimet e tij janë obligatore për të gjitha Palët dhe Përsonat
Kapitulli 3
Zhvillimi dhe mbikëqyrja e Zgjedhjeve
Neni I: Kushtet e zgjedhjeve
1. Palët do të sigurojnë kushte dhe të drejta, e që përfshijnë pa kufizime.
(a). lirinë e qarkullimit për të gjithë qytetarët;
(b) një ambient të hapur dhe të lirë politik;
(c) një ambient tëreqës për kthimin e personave të zhvendosur;
(d) një ambient të sigurt që siguron lirinë e tubimit, mbledhjes dhe shprehjes;
(e) një kornizë juridike të rregullave dhe rregullativave që përputhët me zotimet e OSBE-së e që do të zbatohet nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, siç parasheh Neni III, e që përfaqëson popullsinë e Kosovës nga aspekti i bashkësive nacionale dhe partive politike; dhe
(f) mediat e lira, efektivisht tëhapura ndaj të gjithë partive të regjistruara politike dhe kandidatëve dhe në dispozicion të votuesve në të gjithë Kosovën.
2. palët e kërkojnë OSBE-së, që të vërtetojë se në ç’kohë mund të jenë efektive zgjedhjet në rrethanatë aktuale në Kosovë, si dhe tu ofrojnë ndihmë Palëve për të krijuar kushte për zgjedhje të drejta dhe të lira.
3. Palët do të respektojnë në tërësi paragrafët 7 dhe 8 të Dokumentit të OSBE-së nga Kopenhaga, që i është bashkangjitur këtij aneksi.
Neni II. Roli i OSBE-së
1. Palët kërkojnë nga OSBE që të aprovojë dhe të aplikojë një program elektoral për Kosovën dhe të mbikqyrë zgjedhjet sipas kësaj Marrëveshje.
2. Palët i kërkojnë OSBE-së që të mbikëqyrë, në një mënyrë të përcaktohët nga OSBE-ja, në bashkëpunim me organizatat tjera ndërkombëtare për të cilat ajo e sheh të nevojshme, përgaditjën dhe zhvillimin e zgjedhjeve për:
(a) Anëtarët e Kuvendit të Kosovës;
(b) Anëtarët e Kuvendeve Komunale,
(c) Zyrtarët e tjerë të cilët zgjedhen në zgjedhjete popullore në Kosovë, sipas kësaj Marrëveshjeje, ligjeve dhe Kushtetutës së Kosovës, në diskrecionin e OSBE-së.
3. Palët i kërkojnë OSBE-së, të themelojë një Komision Qendroe të Zgjedhjeve (“Komisioni”).
4. Në harmoni me Nenin IV të Kapitullit 5, zgjedhjet e para duhët të mbahen brenda 9 muajve pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. Kryetari i Komisionit, në konsultim me Palët, do të vendosë për datën e saktë dhe për rregullat e zgjedhjeve për postet politike në Kosovë.
Neni III: Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve
1. Komisioni do të aprovojë Rregullat Elektorale dhe rregullativat mbi të gjitha çështjet e nevojshme për zhvillim të lirë dhe të drejtë të zgjedhjeve në Kosovë, përfshirë rregullat të cilat kanë të bëjnë me: kualifikimin (Përshtatshmërinë) dhe regjistrimin e kandidatëve, partive, dhe votuesve, duke përfshirë personat e zhdukur dhe refugjatët; duke siguruar një fushatë të lirë dhe të drejtë zgjedhore, përgaditje administrative-teknike për zgjedhje, përfshirë themelimin, publikimin dhe dokumentimin e rezultateve të zgjedhjeve; dhe rolin e vëzhguesve ndërkombëtarë dhe të vendit të zgjedhjeve.
2. Përgjegjësitë e Komisionit, siç parashihet me Rregullat dhe Rregullativat Elektorale, përfshijnë:
(a) përgaditja, zhvillimi dhe mbikëqyrja e të gjitha aspekteve të procesit elektoral, pëfshirë zhvillimin dhe mbikqyrjën e regjistrave të partive politke dhe të votuesve, dhe krijimin e procedurave të sigurta dhe transparente për sajimin dhe shpërndarjën e vendvotimeve dhe materialit të ndërlikuar zgjedhor, numërimin e votave, radhitjen e tyre publikimin e rezultateve zgjedhore;
(b) sigurimi i zbatimit të Rregullave dhe Rregullorës së zgjedhjeve, në pajtim me këtë Marrëveshje, duke përfshirë krijimin e organeve ndihmëse për këtë qëllim sipas nevojës;
(c) sigurimi i veprimit për të parandaluar dhe korigjuar çdo shkelje të dispozitave të kësaj Marrëveshjeje, duke përfshirë edhe shqiptimin e dënimit çfarë është shlyerja nga listat e kandidatëve ose partive ndaj qdo përsoni, kandidati, partie politke ose trupi që do të shkel këto dispozita; dhe
(d) akreditimi i vëzhguesve, përfshirë përsonelin nga organizatat ndërkombëtare dhe ato joqeveritare të huaja dhe të vendit, si dhe sigurimi nga ana e palëve i qasjes së papenguar të vëzhguesve të akredituar.
(e) Komisioni do të bëhet nga një person i emëruar nga Kryesuesi i zyrës (hairman-in-Office: (CIO) i OSBE-së, përfaqësuesit e të gjitha bashkimeve nacionale, dhe përfaqësuesit e partive politike në Kosovë të zgjedhur sipas kriteriumit që do të caktojë Komisioni. Personi i emëruar nga CIO do të jetë kryetar i Komisionit. Rregullat e procedurës së Komisionit do të sigurojnë që në rrethana të veqanta të ndajnë kontekstin të pazgjidhshëm brenda Komisionit, vendimi i Kryetarit do të jetë përfiundimtar dhe obligues.
4. Komisioni do të gëzojë të drejtën të themelojë mjete komunikimi dhe të angazhojë personel lokal dhe administrativ.
Kapitulli 4 A
Çështjet ekonomike
Neni I
1. Ekonomia e Kosovës do të funksionojë në pajtim me parimet e tregut të lirë.
2. Organet e themeluara për caktimin dhe grumbullimin e tatimit dhe të obligimeve të tjera janë përcatuar me këtë marrëveshje. Përveç në rastet kur është përcaktuar ndryshe, të gjitha organet gëzojnë të drejtën që t’i mbajnë të hyrat nga tatimi dhe obligimet e tjera të tyre në pajtim me këtë marrëveshje.
3. Një pjesë e të hyrave nga tatimi i Kosovës dhe nga obligimet e tjera do t’u kushtohet komunave, duke marrë parasysh nevojën e barazimit të mjeteve ndërmjet komunave mbi bazën e një kriteri objektiv. Kuvendi i Kosovës do të miratojë legjislacion jo-diskriminues përkatës për këtë qëllim. Gjithashtu, komunat mund të caktojnë tatim lokal në pajtim me këtë marrëveshje.
4. Republika Federale e Jugosllavisë do të ketë përgjegjësinë për grumbullimin e të gjitha mjeteve nga doganat në kufijtë ndërkombëtarë të Kosovës. Nuk do t’i bëhet asnjë pengesë qarkullimit të lirë të personave, mallrave, shërbimeve dhe kapitalit për në dhe nga Kosova.
5. Organet federative do të sigurojnë që Kosova të pranojë pjesë proporcionale dhe të barabartë të beneficioneve që mund të derivohen nga marrëveshjet ndërkombëtare të konkluduara nga Republika Federale… dhe nga burimet federale.
6. Organet federative dhe të tjera, në kuadër të kompetencave dhe përgjegjësive të tyre përkatëse, do të sigurojnë qarkullimin dhe hyrjen e lirë të personave të mallrave, të shërbimeve dhe kapitalit në Kosovë – duke përfshirë këtu edhe ato nga burimet ndërkombëtare. Ato (organet federative në veçanti do të mundësojnë hyrjen në Kosovë pa asnjë diskriminim të personave të cilët bëjnë shpërndarjen e mallrave dhe të shërbimeve të tilla.
7. Në qoftë se shprehimisht kërkohet nga donatori apo kredituesi ndërkombëtar, kontratat ndërkombëtare për projektet për rekonstruktim do të lidhen nga ana e autoriteteve të Republikës Federale të Jugosllavisë, të cilat do të krijojnë mekanizma të përshtatshëm që të mundësojnë fonde të tilla për autoritetet e Kosovës. Përveç në qoftë se përjashtohet me terma të kontratës, të gjitha projektet për rikonstruktim që ekskluzivisht i përkasin Kosovës do të udhëheqen dhe implementohen nga autoriteti përkatës i Kosovës.
Neni II
1. Palët pajtohen që të bëjnë rivendosjen e pronësisë dhe të mjeteve në pajtim, aq sa është e mundur, me ndarjen e pushtetit dhe të kompetencave, siç është përcaktuar me këtë marrëveshje, në fushat vijuese :
(a) pasuritë shtetërore (duke përfshirë institucionet arsimore, shëndetsore, spitalet, pasuritë natyrore dhe objektet prodhuese) ;
(b) kontributet për sigurim pensional dhe social ;
(c) mjetet të distribuohen sipas Nenit I. 5 ; dhe
(d) çdo qështje tjetër qëka të bëjë me marrëdhëniet ekonomike ndërmjet palëve, e që nuk janë të përcaktuara me këtë marrëveshje.
2. Palët pajtohen për krijimin e Komisionit të zgjidhjeve e ankesave (Claim Settlement Commision – CSC) për zgjidhjen e të gjitha kontesteve ndërmjet tyre për të cilat bëhet fjalë në paragrafin 1.
(a) CSC-ja do të përbëhet nga tre ekspertë të emëruar nga Kosova, tre ekspertë të emëruar bashkërisht nga Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Serbisë, si edhe tre ekspertëve të pavarur të emëruar nga CIM-i.
(b) Vendimet e CSC-së, që do të merren nga shumica e votave, do të jenë përfundimtare dhe juridikisht të obligueshme . Palët do t’i implementojnë këto pa asnjë vonesë.
3. Organet që pranojnë pronësinë ndaj objekteve publike, do të kenë pushtet të operojnë me objekte të tilla.
Kapitulli 4 B
Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik
1. Paralelisht me vazhdimin e implementimit të plotë të kësaj Marrëveshjej, kujdes urgjent duhët të fokusohet në plotësimin e nevojave reale humanitare dhe ekonomike në Kosovë në mënyrë që të ndihmohet krijimi i kushteve për rekonstruimin dhe ringjallje afatgjatë ekonomike. Ndihma ndërkombëtare do të sigurohët pa diskriminimin në mes të bashkësive nacionale.
2. Palët mirëpresin vullnetin e komisionit Evropian i cili punon me komunitetin ndëerkombëtar që të koordinojë përkrahjen ndërkombëtare për përpjekjet e palëve. Veçanërisht, komisioni Evropian do të organizojë konferencën ndërkombëtare të donatorëve brenda një muaji pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshjeje.
3. Bashkësia ndërkombëtare do të sigurojë ndihmë humanitare të menjëhershme dhe të pakusht, fillimisht të fokusuar në kthimin e refugjatëve dhe personave të zhvendosur nga shtëpiët e tyre të dikurshme. Palët mirëpresin dhe vertetojnë rolin udhëheqës të UNHCR-së ( Komesariati i lartë për refugjat i KB) në koordinimin e këtyre përpjekjeve, dhe vertetojnë qëllimin e tij, në bashkëpunim të ngushtë me MI, që të planifikojë kthimin e hershëm, të rregulltë dhe në faza të refugjatëve dhe përsonave të zhvendosur në kushte të sigurisë dhe dinjitet.
4. Bashkësia ndërkombëtare do të sigurojë mjete për përmirësim rapid të kushteve të jetës së popullit të Kosovës, përmes rekonstruimit dhe rehabilitimit të shtëpive dhe infrastrukturës lokale ( duke përfshirë ujin, energjinë elektrike, shëndetsinë dhe infrastrukturën e arsimit lokal) bazuar në hulumtimet lidhur me vlerësimin e dëmeve
5. Ndihma do të sigurohet gjithashtu për përkrahje të formimit dhe zhvillimit të kornizës institucionale dhe legjislative që shtrihet në këtë Marrëveshje, duke përfshirë qeverisjen lokale dhe vendosjen e takimeve, si dhe të riforcojnë shoqërinë civile, kulturën dhe arsimin. Ndihma sociale gjithashtu do të drejtohët, duke i dhënë prioritet mbrojtjes së grupeve sociale të pambrojtura.
6. Gjithashtu do të jetë vitale shtrirja e themeleve për zhvillimin përkrahës, bazuar në ringjalljen e ekonomisë lokale. Kjo duhët të llogaris nevojën të drejtuar mospunësimit, dhe të stimulojë ekonominë me një radhë të mekanizmave. Komisionit Evropian do të informohet urgjent mbi këtë.
7. Ndihma ndërkombëtare, me përjashtim të ndihmës humanitare do t’i nënshtrohet pajtimit të plotë me këtë Marrëveshje si dhe kushteve tjera paraprakisht të definuara nga donatorët dhe kapaciteti absorbues i Kosovës.
Kapitulli 5
Implementimi I
Neni I: Institucionet
Misioni i Implementimit
1. Palët ftojnë OSBE-në, në bashkëpunim me Unionin Evropian, që të themelojë Mision të Implementimit në Kosovë. Të gjitha përgjegjësië dhe pushtetet e më parshme dhënë Misionit Verifikues të Kosovës dhe kryesuesit me anë të marrëveshjeve të më parëshme do të bartën në Misionin e Implementimit dhe Kryesuesit.
Komisioni i Përbashkët
2.Komisioni i përbashkët do të shërbejë si mekanizëm qëndror për vëzhgim dhe koordinim të implementimit civil të kësaj Marrëveshjeje. Komisioni do të përbëhet nga Shefi i Misionit Implementues (CIM), një përfaqësues federal dhe një përfaqësues republikan, një përfaqësues nga çdo bashkësi nacionale në Kosovë, Kryetari i Kuvendit dhe përfaqësuesi i Kryetarit të Kosovës. Në mbledhjet e Komisionit të Përbashkët mund të marrin pjesë përfaqësues të organizatave të tjera, të përcaktuara në këtë Marrëveshje, apo të nevojshme për implementimin e saj
3 .CIM do të sherbejë si Kryesues i Komisionit të Përbashkët. Kryesuesi do të koordinojë dhe organizojë punë të komisionit të përbashkët dhe do të vendosë për kohën dhe vendin e mbledhjeve. Palët do të pajtohën dhe do të implementojnë plotësisht vendimet e Komisionit të Përbashkët. Komisioni do të punojë në bazë të konsensusit, në rast se konsensusi nuk arrihet, atëherë vendimi i kryesuesit do të jetë përfundimtar.
4 Kryesusi do të ketë hyrje të papenguar në lokacione, përsona, dhe informata ( duke përfshirë dokumente dhe regjistra të tjera) brenda Kosovës, të cilat sipas gjykimit të tij janë të nevojshme për përgjegjësit e tij, në lidhje me aspektet civile të kësaj Marrëveshjeje.
Këshilli i Përbashkët dhe Këshillat lokale
5. CIM mundet, sipas nevojës të themelojë Këshill të Përbashkët dhe këshila Lokal, për bashkëpunim dhe zgjedhje joformale të kontesteve. Këshilli i Përbashkët i Kosovës do të përbëhet nga një përfaqësues nga qdo bashkësi nacionale në Kosovë. Këshillat Lokale do të përbëhen nga përfaqësues të sejcilës bashkësi nacionale të cilatë jetojnë në regjionin ku është themeluar Këshilli lokal.
Neni II: Përgjegjësit dhe Pushtetet
1. CIM do të:
(a) mbikëqyrë dhe udhëheq implementimin e aspekteve civile të kësaj marrëveshjeje sipas orarit të propozuar nga ai;
(b) mbaj kontakte të drejtpërdrejta me palët, që të garantojë pajtimin e plotë me aspektet e kësaj Marrëveshjeje;
(c) të lehtësojë nëse e sheh të duhur, zgjedhjen e mosmarrëveshjeve që dalin në lidhje në këtë implementim;
(d) pjesëmarrja në takimet e organizatave donatore, duke përfshirë qështjet e rehabilitimit dhe rindërtimit, posaqërisht me dhënien e propozimeve dhe identifikimin e prioritetve për shqyrtimin e tyre sipas nevojës;
(e) koordinon veprimtarët e organizatave civile dhe agjensive në Kosovë, duke ndihmuar në implementimin e aspekteve civile të kësaj Marrëveshjeje, duke respektuar plotësisht proceduratë specifike të organizimit;
(f)raporton kohëpaskohësh organeve përgjegjëse për themelimin e Komisionit, për zhvillimin e zbatimit të aspekteve civile të kësaj Marrëveshjeje;dhe
(g) zbaton funksione për të caktuar në këtë Marrëveshje që kanë të bëjnë me policinë dhe forcat e sigurimit.
2. CIM poashtu do të zbatojë përgjegjësitë e tjera të paparashikuara në këtë marrëveshjeapo ato për të cilatë mund të pajtohen më vonë.
Neni III: Statusi i Misionit Implementues
1. Përsonelit të MI do t’i lejohet lëvizje dhe akces i papenguar në çdo kohë në tërë Kosovën.
2. Palët do të lehtësojnë funksionimin e MI-së, përfshirë nga provizionet e ndihmës sipas kërkesës në lidhje me transpot, adaptimit në rrethin e ri, akomodim, komunikim, dhe lehtësi të tjera,
3. MI-ja, do t’i gëzojë ato mundësi legale të cilat do të jenë të nevojshme për ushtrimin e funksioneve të tija sipas ligjeve dhe rregulloreve të Kosovës, të RFJ-së, dhe të Republikës së Serbisë. Këto mundësi legale do të përfshijnë mundësinë të kontraktojnë, të sigurojnë dhe të rregullojnë pasurinë e patundshme të private.
4. Privilegjet dhe imunitetet për MI dhe personelin shoqërues janë si vijojnë:
(a) MI, lokalet, arkivat dhe pronat e tjera do të gëzojnë privilegje dhe imunitet të njëjtë sikurse misionet diplomatike në bazë të Konventës së Vjenës, për Marrëdheniet Diplomatike.
(b) CIM, anëtarët profesional të ekipit të tij dhe familjet e tyre do të gëzojnë të njëjtat privilegje dhe imunitet sikurse zyrtarët diplomatik dhe familjet e tyre në bazë të Konventes së Vjenës, për Marrëdhenie Diplomatike, dhe,
(c) Anëtarët të tjerë të ekipit të MI-së, dhe familjet e tyre do të gëzojnë të drejtat dhe imunitetet siç i kanë anëtarët e ekipit administrativ dhe teknik dhe familjet në bazë të Konventes së Vjenës, për Marrëdhënie Diplomatike.
Neni IV: Procesi i Implementimit
Të Përgjithshme
1. Palët njohin se implementimi i tërsishëm do të kërkojë akte dhe masa politike, dhe zgjedhjen e themelimin e institucioneve dhe të organeve të parapara në këtë Marrëveshje. Palët pajtohën që të zbatojnë në mënyrë efikase këto detyra sipas orarit të paraparë nga Komisioni i Përbashkët. Palët do të ofrojnë përkrahje aktive, bashkëpunim, dhe pjasëmarrje e cila do të sigurojë implementimin e suksesshëm të kësaj Marrëveshjeje
Zgjedhjet dhe regjistrimi i Popullsisë
2. Brenda 9 muajve pas hyrjes në fuqi të kësaj marrëveshje, do të mbahen zgjedhjet në përputhje dhe sipas procedurës së përshkruar në Kapitullin III, të kësaj Marrëveshjeje për autoritetet e themeluara këtu, në përputhje me listën e votuesve të përgaditur sipas standardeve ndërkombëtare nga Komisioni Qëndror Zgjedhor. OSBE-ja do t’i mbikëqyrë këto zgjedhje, që të sigurojë se janë të lira dhe të drejta.
3. Nën mbikëqyrjen e OSBE-së, dhe me pjesëmarrëjen e zyrtarëve të Kosovës dhe të ekspertëve të emëruar nga bashkësitë nacionale në Kosovë dhe që u përkasin atyre, zyrtarët federativ që do të udhëheqin regjistrimin e popullsisë në Kosovë, në mënyrë objektive dhe të lirë, sipas rregullave dhe rregulloreve në pajtim me OSBE-në, sipas standardeve ndërkombëtare. Regjistrimi i popullsisë do të bëhet kur OSBE-ja e vlerëson se kushtet e lejojnë një regjistrim objektiv dhe të saktë.
(a) regjistrimi i parë i popullsisë do të përkufizohet në emrin, vendin e lindjes, vendin dhe adresën e zakonshme të qëndrimit, gjininë, moshën, nënshtetësinë, bashkësinë nacionale dhe religjionin;
(b) zyrtarët e palëve do t’i ofrojnë njeri tjetrit dhe OSBE-së, të gjitha regjistrat e nevojshëm për kryerjen e regjistrimit të popullsisë, përfshirë të dhënat mbi vendbanimin, nënshtetsinë, listat e votuesve dhe informata të tjera.
Dispozitat kalimtare
4. Kur kjo Marrëveshje të hyjë në fuqi, të gjitha ligjet dhe dispozitat në fuqi në Kosovë do të mbetën në fuqi deri sa të mos zëvendësohen nga ligjet dhe dispozitat e miratuara nga organi kompetent. Te gjitha ligjet dhe dispozitat e zbatueshme në Kosovë, e që janë jokompatibile me këtë Marrëveshje, do të supozohet se janë harmonizuar me këtë marrëveshje që, në veçanti, ligji mbi gjendjen e jashtëzakonshme në Kosovë është me këtë nul ( ipavlefshëm)
5. Institucionet të cilat janë aktualisht në Kosovë do të mbetën përderisa të mos ndërrohen nga organet e krijuara nga kjo marrëveshje apo në pajtim me këtë marrëveshje. CIM (shefi i MI-së) mund t’u rekomandojë autoriteteve përkatëse shkarkimin dhe emërimin e zyrtarëve, si dhe ndërprerjen e operacioneve të institucioneve ekzistuese në Kosovë, nëse ai qmon se një gjë e tillë është e domosdoshme për zbatimin efektiv të kësaj Marrëveshjeje. Nëse veprimi i rekomanduar nuk ndërmerret në kohë të kërkuar, Komisioni i Përbashkët mund të vendos që ta ndërmerrr veprimin e rekomanduar.
6. Para zgjedhjes së zyrtarëve të Kosovës sipas kësaj Marrëveshje, CIM do t’i ndërmerrë masat e domosdoshme për të siguruar zhvillim dhe funksionim të mediave të pavarura konform standardeve ndërkombëtare, duke përfshirë caktimin e frekuencave për radio dhe TV.
Neni V :Pushteti për Interpretim
CIM do të jetë autoritet final në fushëveprim lidhur me interpretimin e aspektit civil të kësaj Marrëveshjeje dhe palët pajtohen t’i nënshtrohën këtyre vendimeve si juridikisht të obligueshme për të gjitha palët dhe përsonat.
Kapitulli 6
Ombudsmani
Neni I, Të përgjithshme
1. Do të jetë një Ombudsman, i cili do të vëzhgojë realizimin e të drejtave të anëtarëve të bashkësive nacionale dhe mbrojtjen e të drejtave dhe lirive fundamentale të njeriut në Kosovë. Ombudsmani do të ketë qasje të papenguar me qdo përson dhe vend dhe do të ketë të drejtën që të paraqitet dhe të intervenojë para çfarëdo kërkese, në çdo institucion të vendit, federativ, ose ( konform me rregullat e organeve të tilla) organi ndërkombëtar, pas kërkesës së tij / saj. Asnjë përson, institucion ose entitet i palëve nuk mund të ndërhyjë në punët e Ombudsmanit.
2. Ombudsmani do të jetë një individ i shquar, me moral të lartë, i cili posedon një zotim dhe përcaktim të demonstruar për të drejtat e njeriut dhe për të drejtat e anëtarëve të bashkësive nacionale. Ai ose ajo do të propozohët nga Kryetari i Kosovës dhe do të zgjedhet nga Kuvendi, njëri nga një listë e kandidatëve që do të përgaditet nga Kryetari i Gjyqit Evropian i të Drejtave të Njeriut, me mandat të termit tre vjeqar pa të drejtë rizjgedhjeje. Ombudsmani nuk do të jetë qytetar i asnjë shteti apo etniteti që ishte pjesë e Jugosllavisë së kaluar, apo të ndonjë shteti fqinjë. Përderisa të bëhet zgjedhja për Kryetar dhe Kuvend, CIM do të emërojë një person i cili do të shërbej si Ombudsman në bazë të përkohshme, i cili do të zëvendsohet (detyra do të vazhdohet) individi i zgjedhur sipas procedurës përfshirë në këtë paragraf.
3. Ombudsmani do të ketë pavarësi të plotë për zgjedhjen e personelit të tij / saj. Ai / ajo do të ketë dy Zëvendës. Të dy zëvendësit duhet të jenë nga bashkësië e ndryshme nacionale.
(a) Pagat dhe shpenzimet e Ombudsmanit dhe përsonalit të tij/saj do të përcaktohën dhe paguhen nga Kuvendi i Kosovës. Pagat dhe shpenzimet do të jenë plotësisht adekuate për zbatimin e mandatit të Ombudsmanit.
(b) Ombudsmani dhe anëtarët e personelit të tij/saj nuk do të inkriminohen për asnjë akt të zbatuar në kuadër të sfondit të detyrave të tyre.
Neni II: Juridiksioni
1. Ombudsmani do të shqyrtojë:
(a) pandehmat ose shkeljet e qarta të të drejtave dhe lirive fundamentale të njeriut në Kosovë, ashtu siç është përcaktuar në Kushtetutën e Republikës Federale të Jugosllavisë dhe Republikës së Serbisë, dhe në Konventen Evropiane për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe të lirive fundamentale si dhe të protokoleve të tyre;dhe
(b) Pandehmat ose shkeljet e qarta të të drejtave të bashkësive nacionale përfshirë në këtë Marrëveshje.
2. Të gjithë përsonat në Kosovë do të kenë të drejtën t’i parashtrojnë ankesa Ombudsmanit. Palët pajtohën që të mos ndërmarrin asnjë masë për të ndëshkuar personat të cilët synojnë të /ose kanë parashtruar ankesa të tilla. Palët poashtu pajtohen se në asnjë mënyrë tjetër të mos pengojnë ushtrimin e kësaj të drejte.
Neni III: Mandati dhe Obligimet
1. Ombudsmani do të hulumtojë të gjitha shkeljet e raportuara që bien nën Juridiksionin e përcaktuar me nenin II. 1. Ai ose ajo mund të veprojë ose me vetëiniciativë, ose të përgjigjet pohimit të parashtruar nga cilado palë apo person, organizatë joqeveritare ose grup individësh të cilët do të pohonin të kenë qenë viktimë e dhunës ose të cilët veprojnë në emër të viktimave që janë të vdekur apo të zhdukur. Puna e Ombudsmanit do të jetë gratis për përsonat përkatës.
2. Ombudsmani do të ketë qasje të plotë, të papenguar dhe të menjëherëshme te çdo person, vend ose informatë, me kërkesën e tij/saj.
(a) Ombudsmani do të ketë liri të plotë të shqyrtojë dokumentet zyrtare dhe ai ose ajo mund t’i kërkojë çdo personi, përfshirë zyrtarët e Kosovës, që të bashkëpunojnë duke ofruar informata relevante, dokumente dhe dosje.
(b) Ombudsmani mund të ndjekë dëshmitë administrative dhe mbledhjet e institucioneve të tjera të Kosovës me qellim të grumbullimit të informatave.
(c) Ombudsmani mund të hulumtojë objektet dhe vendin ku mund të gjenden personat e privuar nga liria, si pasojë e arrestimit, punës, etj.
(d) Ombudsmani dhe personeli i tij do të mbajnë në fshehtësi të gjitha informatat konfidentale, përveç në rast kur Ombudsmani vlerëson se informata është dëshmi e shkeljes së të drejtave që përfshihen në juridiksionin e tij/saj, në ç’rast, informata mund të bëhën publike në njoftimet publike ose procedurën e përcaktuar ligjore.
(e) Palët zotohën të sigurojnë bashkëpunim me Ombudsmanin rreth hulumtimeve. Mohimi i qëllimshëm i bashkëpunimit do të jetë vepër penale, e dënueshme nga të gjitha palët, sipas normave të të gjitha palëve. Në rast kur një zyrtar do të pengojë hulumtimin duke refuzuar dhënien e informatave të nevojshme, Ombudsmani do të vëjë kontakt me përgjegjësin e zyrtarit ose me prokurorin publik rreth veprimit përkatës penal që duhët të ndërmerrët në pajtim me ligjin.
3. Ombudsmani do ta bëjë publik rezultatin dhe përfundimin e hulumtimit në formë të raportit të publikuar pas përfundimit të hulumtimit.
(a) një palë, institucion ose zyrtar i cili identifikohet nga ana e ombudsmanit si abuzues, brenda një periudhe që e përcakton ombudsmanin, do të jap sqarim me shkrim për mënyrën se si do ta zbatojë qdo udhëzim të cilin ombudsmani mund ta parashtrojë si masë përmirësues
(b) Nëse përsoni ose entiteti nuk respekton konkluzionet dhe rekomandimet e Ombudsmanit, raporti do të dërgohet për veprim të mëtejmë Komisionit të përbashkët, i themeluar në Kapitullin 5 të kësaj marrveshjeje, kryetarit të palës përkatse dhe qdo zyrëtari apo instuticioni tjerër që Ombudsmani e sheh të nevojshme
VIJON …
_______________________
MARRËVESHJA E RAMBUJESË, MË 6 – 23 SHKURT & 17 MARS 1999 (3)
