Pashtriku.org, 21 qershor 2017: Nga arkivi i pashtrikut, 2.12.2007/ Intervistë ekskluzive për gazetën “Shqip” me gazetarin, publicistin dhe shkrimtarin e njohur, Bedri Islami, ish-drejtuesin kryesor të Lëvizjes Popullore të Kosovës dhe një nga bashkëpunëtorët më të afërt të Hashim Thaçit.
Biesedoi: Dahnor KALOÇI – Gazeta “Shqip”, Tiranë, 01-02.12.2007
Ashtu siç është bërë e njohur tashmë publikisht, jo vetëm në Kosovë, Shqipëri dhe opinionin mbarëshqiptar kudo në botë, por edhe në kancelaritë më të larta të politikës botërore, zgjedhjet e 17 nëntorit që u mbajtën në Kosovë, të cilat u përcollën me interes të jashtëzakonshëm edhe nga mediat me prestigjioze të botës, nxorën fituese Partinë Demokratike të kryesuar nga Hashim Thaçi. Ai pritet që në ditët në vazhdim të formojë edhe qeverinë e re të Kosovës. Ashtu siç ndodh zakonisht në të tilla raste, pas zgjedhjeve të 17 nëntorit e në ditët në vazhdim, emri dhe figura e Hashim Thaçit, ka qenë dhe vazhdon të jetë në qendër të vëmendjes jo vetëm në qarqet politike të Kosovës, por edhe në media të ndryshme të botës dhe kancelaritë më të larta të politikës botërore. Po kush është Hashim Thaçi, cila është e kaluara e tij, ku u shkollua dhe u diplomua, cilat janë fillesat e para të hyrjes së tij në lëvizjen kundra politikës dhe terrorit serb në Kosovë, cilët kanë qenë bashkëpunëtorët më të afërt në Kosovë dhe marrëdhëniet e tij me ta, si kanë qenë raportet e Thaçit me politikanët e shtetit shqiptar këtej kufirit, cili ka qenë roli i tij në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe në marrëveshjen e Rambujesë, etj. etj. Për këto ngjarje dhe fakte nga jeta e tij, na njeh me dëshminë e tij ekskluzive për gazetën “Shqip”, gazetari, publicisti dhe shkrimtari i njohur, Bedri Islami, ish-drejtues kryesor i Lëvizjes Popullore të Kosovës dhe një nga bashkëpunëtorët më të ngushtë të Hashim Thaçit, njeriut që pritet të drejtojë qeverinë e re të Kosovës.
(Verë 2001)
KALOÇI: Zoti Islami, zgjedhjet e 17 nëntorit në Kosovë sapo kanë përfunduar dhe tani kemi një konfiguracion të ri politik. Qeveria e ardhshme do të drejtohet nga Partia Demokratike e Kosovës dhe Kryeministër do të jetë Hashim Thaçi. Nisur nga fakti se ju jeni një veprimtar i hershëm i çështjes së Kosovës dhe një nga drejtuesit kryesorë të Lëvizjes Popullore të Kosovës, si i gjykoni zgjedhjet në përgjithësi dhe rezultatin që arriti partia e drejtuar nga Thaçi. Ishte e rastësishme apo pritej një gjë e tillë?
ISLAMI: Ishte një postulat i njohur. Në Kosovë kishte ardhur koha për ndryshime. Nga të gjitha mundësitë, më e vyera ishte kjo që ndodhi. Ishte diçka që pritej, që duhej të kishte ndodhur edhe tetë vite më parë, por që, sipas mendimit tim, ndodhi përsëri në kohën e duhur.
KALOÇI: Përse mendoni kështu?
ISLAMI: Është koha e duhur, pasi në Kosovë priten zhvillime të reja, të cilat, edhe pse nuk duam, është krejt e mundshme të jenë sa historike, aq edhe dramatike. Është një moment kur gjithçka është vënë në lëvizje dhe kahu i kësaj lëvizjeje duhet të jetë i qartë, pa asnjë ekuivok dhe shumë domethënës, jo vetëm për shqiptarët, por edhe për të tjerët. Është tepër shprehëse që fakti i realizimit de jure dhe de fakto i pavarësisë së Kosovës të bëhet përmes atyre që janë të denjë për të bërë një akt të tillë, që kanë bërë një rrugë të vështirë, që kanë rrezikuar dhe kanë pasur gjithnjë një vizion të qartë. Në fund të fundit do të ishte përmbledhësja e të gjitha sakrificave të bëra.
KALOÇI: Kryeministër i ri i Kosovës do të jetë një figurë e njohur politike, Hashim Thaçi. Nga ajo që kemi lexuar në librat që keni shkruar, sidomos tek “E fshehta e hapur e Kosovës”, ju keni miqësi dhe njohje të hershme me Thaçin. A mund të na thoni kur e keni takuar dhe njohur për herë të parë njeriun që pritet të drejtojë qeverinë e re të Kosovës?
ISLAMI: Hashim Thaçin e kam njohur në Zvicër, rreth vitit 1995. Aty e kam takuar për herë të parë. Por njohja e parë nuk ka qenë domethënëse. E kam takuar si të gjithë të tjerët, në redaksinë e gazetës “Zëri i Kosovës”, në vitin 1996, ku unë shkoja shpesh dhe ku Thaçi vinte herë pas here. Më kishte bërë përshtypje sepse ishte një njeri i heshtur, nuk kishte shumë miq aso kohe, më dukej më i menduar se të tjerët…
KALOÇI: Pse ndodhte kështu, në redaksinë e një gazete mund të hynin e dilnin me dhjetëra njerëz, përse ju ka bërë përshtypje një njeri i vetëm?
ISLAMI: Përshtypje më bënin edhe të tjerët, por ajo që lidhet me Hashim Thaçin ka një ngjarje krejt tjetër. Një ditë, një mik i imi, Sejdi Gega, që ishte i zgjedhur në forumet e larta drejtuese të Lëvizjes Popullore të Kosovës, (në parantezë po ju kujtoj se LPK-ja është organizata ilegale që e ka krijuar dhe udhëhequr Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës), po i thoshte Hashimit dhe Kadri Veselit, “Lulit”: “Përse po rrini mënjanë dhe nuk po aktivizoheni”. Ata nuk i kthyen përgjigje, as njëri dhe as tjetri. Unë e pyeta mikun tim, Sejdiun, për djemtë që “nuk po aktivizoheshin” dhe ai më shpjegoi shkurt se ata kishin qenë dikur shumë aktiv. Kjo ishte fillesa. Unë nuk e përfytyroja dot që njerëz të cilët kishin sakrifikuar, që kishin qenë të burgosur politikë, tani të rrinin mënjanë. Aq më tepër kur ishin të rinj. Mirëpo tek ata kishte diçka që të bënte të mendoje se nuk ishte gjithçka aq e thjeshtë.
KALOÇI: Kjo ishte njohja e parë, po më tej…?
ISLAMI: Organizata jonë, Lëvizja Popullore e Kosovës, ishte një organizatë ilegale, e cila, edhe brenda vetes kishte sektorë që ishin, si të thuash, dy herë ilegalë; edhe për të tjerët, por edhe për vetë organizatën. I tillë ishte sektori i veçantë, ose më saktë fillesa e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, i cili ishte i ditur vetëm për anëtarët e kryesisë së organizatës. Ndërsa pjesa tjetër e shtabit të përgjithshëm, ajo që vepronte në Kosovë, nuk ishte e ditur as për anëtarët e kryesisë dhe as për kryetarin e saj. Ajo dihej vetëm nga sektori i veçantë.
KALOÇI: Kush bënte pjesë në sektorin e veçantë në fillimet e saj?
ISLAMI: Sektorin e drejtonte Xhavit Haliti (i njohur ndryshe me pseudonimin e luftës “Zeka”), ku fillimisht bënin pjesë edhe Ali Ahmeti, “Abaz Gjuka” dhe Jashar Salihu, i cili ishte edhe drejtues i fondit “Vendlindja thërret”, ose më saktë i fondit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Më pas këtij sektori iu bashkua edhe Azem Syla, “daja i vogël”, i cili jetonte dhe vepronte në Zvicër, ose “Antoni”, emër me të cilin njihej në hierarkinë e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Duke qenë një organizatë ilegale, Lëvizja Popullore e Kosovës dhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës, kishin ngritur disa struktura, që ishin të ditura vetëm për një grup të vogël njerëzish. Në këtë grup bënin pjesë edhe Hashim Thaçi e Kadri Veseli.
KALOÇI: Si vazhdoi më tej njohja dhe miqësia juaj me Thaçin?
ISLAMI: Kjo ndodhi në mbledhjen e gjashtë të përgjithshme të Lëvizjes Popullore të Kosovës, ose në kuvendin e saj të gjashtë zgjedhor. Ajo mbledhje u mbajt në pikun e fillimit të luftës, menjëherë pas vrasjes së Adem Jasharit. Mendoj se ishin ditët dhe momentet më dramatike të Kosovës, ndoshta nga më të vështirat, më të rëndat, ku gjithçka qëndronte pezull dhe rëndesa ishte e pranishme kudo. Pikërisht, në këtë kuvend e kam njohur edhe më nga afër Hashim Thaçin. Deri atëherë unë nuk e dija se edhe ai ishte anëtar i organizatës, aq më tepër anëtar i forumeve drejtuese të organizatës brenda vendit. Më erdhi mirë që nuk isha gabuar në përshtypjen time të parë. Mirëpo, ashtu si rrodhën ngjarjet më pas, nuk kisha kohë të mendoja në se kisha menduar mirë ose jo, sepse në memorien time ajo ishte një ditë që nuk mund ta harroj. Isha zgjedhur të drejtoja, së bashku me një grup pune, punimet e mbledhjes së gjashtë të përgjithshme të Lëvizjes Popullore të Kosovës. Tani mund të duket e lehtë, por atëherë kishte kaq shumë punë e kaq shumë halle, sa që nuk i dihej se si do t‘i përballonim. Lufta sapo kishte nisur. Në Kosovë duhej bërë ringritja e zonave të luftës, pasi pas rënies së familjes Jashari kishte një hutim apo si të them një çoroditje. Ishin dërguar një grup shokësh në Kosovë, të cilët kishin emër dhe njohuri mbi luftën. Mjete logjistike nuk kishim. Me mijëra njerëz vinin në Shqipëri për të marrë armë dhe nuk kishim t‘i jepnim as bukë. Shteti shqiptar ende nuk e kishte marrë vesh se lufta kishte filluar dhe se kjo do të ishte një luftë edhe për ta. Kishte bllokime, tentohej të përfitohej nga dyndja e njerëzve për t‘i paraqitur si refugjatë, në Shqipëri kishte po ashtu disa grupime që flisnin në emër të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, pritej ardhja e ushtarakëve nga vende të ndryshme jashtë Kosovës, por duhej parë edhe motivimi i tyre. Qeveria “Bukoshi” kishte bllokuar të gjitha mjetet, njerëzit nga jashtë kërkonin të shkonin në Kosovë dhe sikur të mos mjaftonin të gjitha këto, kishim hallet e problemet brenda nesh, që po ashtu nuk ishin të vogla. Themelorja ishte në përcaktimin, në se do të bënim një luftë të përgjithshme dhe a mund ta bënim këtë, apo do t‘u riktheheshim formave guerile. Si përfundim, organizata vendosi për luftë të përgjithshme, krijimin e frontit të përbashkët me të gjithë që donin të luftonin. Hashimi kishte ardhur në emër të shokëve që vepronin brenda vendit. Në fillimin e vitit 1998 ai kishte shkuar në Kosovë për të riorganizuar forcat. Pas një odiseje të gjatë, në ato ditë në Kosovë kishte shkuar edhe më i shquari pas Adem Jasharit, njeriu legjendë, Fehmi Lladrovci. Në këtë mbledhje të përgjithshme të Lëvizjes Popullore të Kosovës m‘u bë e qartë se Hashimi ishte pjesë e së njëjtës organizatë, Lëvizjes Popullore të Kosovës. Natyrisht nga ai çast unë mësova thuajse gjithçka për të, pasi nuk ishte më tabu të flitej për atë person dhe u bë po ashtu i njohur fakti se tërheqja e tij, siç ishte menduar nga ata që ishin jashtë, kishte lidhje me luftën. Hashim Thaçi nuk kishte filluar asaj kohe aktivizimin e tij në lëvizjen ilegale. Edhe ai, si shumë të tjerë, ka pasur rrugën e tij. Kanë qenë disa momente që kanë përcaktuar qëndrimin e tij. Familja dhe zona ku ka lindur, Drenica, mjedisi ku ka jetuar, lidhjet që janë krijuar etj.
KALOÇI: Si hyri Hashim Thaçi në lëvizjen ilegale dhe kur ka ndodhur kjo gjë afërsisht?
ISLAMI: Zakonisht, askush nuk e ka një datë të saktë, sepse askujt, sidomos në ato vite, nuk i është thënë që kjo është dita e pranimit tuaj në lëvizjen ilegale. Është dashur të kalohet përmes shumë provave, janë dashur dëshmi të ndryshme jetësore. Hashimi ka qenë student, në fillimet e jetës së tij, kur ka rënë në lidhje me lëvizjen ilegale që drejtohej nga Lëvizja Popullore e Kosovës. Lidhjet e tij të para kanë qenë përmes Kadri Veselit “Lulit”, nga Mitrovica, i cili po ashtu ishte student. Ai është njohur si djalë trim, që, si i thonë fjalës, nuk i ka përtuar. Prej këtu zë fill edhe miqësia e tyre. Kjo miqësi vazhdon edhe sot. Kjo ka ndodhur në fillimet e vitit 1988, më parë se të fillonte lëvizja paqësore. Pastaj ai është përfshirë në grupet ilegale të Drenicës, që drejtoheshin nga Adem Jashari, dhe nga Ramiz Lladrovci, “Veshi”, po ashtu anëtarë të Lëvizjes Popullore të Kosovës. Më pas ndodhi diçka që duhej të thoshte shumë për të ardhmen e tij. Hashimi u zgjodh prorektor i Universitetit të Prishtinës, që do të thotë përfaqësues i Lëvizjes Studentore në rektorat. Ai ishte dhe vazhdon të jetë njeri me ambicie dhe nga kjo nuk ka pasur kurrë dëm.
KALOÇI: Më konkretisht, cili ishte roli dhe aktiviteti i Hashim Thaçit në veprimtarinë e Lëvizjes Popullore të Kosovës?
ISLAMI: Pas atyre ngjarjeve që përmenda më lart, Thaçi filloi të bëjë emër në radhët e organizatës në disa nga mbledhjet më të jashtëzakonshme të saj, si të Kërçovës apo në mbledhjen e tretë e të katërt të përgjithshme. Në historinë e Lëvizjes Popullore të Kosovës ka një rast, i cili nuk kishte precedent deri atëherë dhe nuk do të kishte as më pas. Fjala është për zgjedhjen ose më saktë, përcaktimin e Këshillit të ri të Përgjithshëm në mbledhjen e katërt të përgjithshme, e cila mori edhe vendimin për krijimin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Grupi i organizimit dhe riorganizimit, prej pesë vetash, mes të cilëve ishte edhe Hashim Thaçi, në konsultim me kryesinë, para mbledhjes së katërt të përgjithshme, vendosi që të formojë një komision, i cili do të shqyrtonte listën e kandidatëve të mundshëm për anëtarë të Këshillit të Përgjithshëm dhe të Kryesisë, të cilët do t‘ia propozonte Mbledhjes së Përgjithshme. Propozimi nuk do të bëhej publik, por do t‘i besohej komisionit, tashmë prej tre anëtarësh, njëri prej të cilëve, ishte po ashtu, Hashim Thaçi. Pra, që në fillimet e vitit 1993, ai ishte njëri ndër njerëzit më të besuar të organizatës ilegale dhe i caktuar për të ngritur strukturat e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës që do të formohej më pas. Në fundin e vitit 1993, saktësisht në dhjetor, Thaçi u caktua në trupën udhëheqëse të saj. Pra, Thaçi nuk kishte ardhur nga hiçi apo rastësisht. Ishte një emër i njohur, i cili më pas do të bëhej edhe më i njohur.
KALOÇI: Cili ishte qëndrimi i Thaçit në momentet kur ndodhën arrestimet e mëdha të vitit 1993, kur shërbimi i fshehtë serb vuri në pranga disa emra të njohur të lëvizjes si Xhavit Hazirin, Bajrush Xhemajlin, Hysen Gegën etj.?
ISLAMI: Lidhur me këtë pyetje, do t‘ju sjell në vëmendje një gjë, e cila nuk është publikuar kurrë më parë në shtypin shqiptar. Kjo që po ju them ka të bëjë me një fragment nga diskutimi i Thaçit në takimin e veçantë për gjetjen e shkaqeve që çuan te dekonspirimet dhe arrestimet. Ky diskutim është i ruajtur në arkivën e organizatës dhe i përket pjesës dhjetor 1993. Midis të tjerash, aty thuhet: “Organizata jonë në Kosovë, pas arrestimeve, nuk është faktor i rëndësishëm politik. Ndoshta nga goditjet, por edhe nga dobësitë tona. Duhet të shohim se ku kemi gabuar. Organizimi ilegal në Kosovë dhe organizimi legal jashtë Kosovës, nuk shkon. Duhet të ndryshojmë krejt formën e organizimit. Ka qenë e gabuar që nga vitet ‘90. Pos një organizimi të mirëfilltë brenda, kjo duhet të bëhet edhe jashtë. Vetëm frikësohem se do t‘i marrim njerëzit në qafë. Dikush e ka me hile. Se kush nuk e di. Unë jam gati të futem në Kosovë…”.
KALOÇI: Në disa media, këndej dhe andej kufirit të sotëm politik të Shqipërisë, është shkruar se Hashim Thaçi ka marrë pjesë në aksionet e para të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Si qëndron e vërteta rreth kësaj që i atribuohet Thaçit?
ISLAMI: Është më se e saktë. Hashim Thaçi ka marrë pjesë në disa aksione. Në njërin prej tyre ka qenë bashkë me Sami Lushtakun, Jakup Nuren dhe Ramiz Lladrovcin. Kjo ka ndodhur në vitin 1992. Aksioni i bërë në Drenasin e sotëm, është i njohur. Por e rëndësishme është të bëhet i njohur fakti se ky aksion ishte i pari që bëhej me vendim të posaçëm të strukturave të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Aksionet e deriatëhershme ishin bërë nga organizata, por tashmë ishte ngritur edhe struktura ushtarake e saj dhe kjo ndodhte për herë të parë në lëvizjet ilegale. Pra Hashimi është njëri ndër pjesëtarët e parë të aksioneve ilegale.
KALOÇI: Për këtë aksion ka ndodhur edhe dënimi më pas i Hashim Thaçit nga gjykatat serbe?
ISLAMI: Dënimi i tij nuk ka lidhje vetëm me këtë aksion. Bartësit e këtij aksioni vetëm tash, për herë të parë, bëhen të njohur. Hashim Thaçi është dënuar në grupin e njohur si “Grupi i Drenicës”, prijës i së cilit ka qenë Adem Jashari. Gjykatësja hetuese, Danica Marinkoviqi, më 4 tetor 1996 mori aktvendimin për zbatimin e hetimeve kundër 15 ilegalëve, nga të cilët vetëm tre ishin të arrestuar, ndërsa të tjerët ndodheshin në arrati. Hashimi ishte njëri prej tyre. Ai akuzohej se në natën mes 13 dhe 14 prillit 1993, pra në pragun e 25-vjetorit të tij, së bashku me disa shokë, kishin planifikuar një aksion, i cili kishte mbetur pa u realizuar. Në përfundimin e aktgjykimit, Hashim Thaçi do të dënohej me 10 vite burg, është i njëjti gjyq, në të cilin Adem Jashari dënohet, po ashtu në mungesë, me 20 vite.
KALOÇI: Zoti Islami, cilat ishin lidhjet e Thaçit me Adem Jasharin?
ISLAMI: Në arkivin e organizatës Lëvizja Popullore e Kosovës janë mjaft materiale, dokumente, disa nga të cilat i takojnë Adem Jasharit dhe grupit të tij. Janë kaseta të ndryshme, letra, filmime. Hashimi dhe Adem Jashari janë dënuar në të njëjtin grup, pra kanë pasur lidhje. Sidomos deri në fundin e vitit 1993, kur Thaçi iku nga Kosova, ato kanë qenë të shpeshta. Më pas, ato nuk kanë qenë të përhershme, sepse rrethanat e luftës kanë qenë të tilla. Nganjëherë mund të ketë pasur edhe keqkuptime, mirëpo kjo ndodh në çdo lëvizje ilegale. Fakt është se furnizimi i Grupit të Drenicës është bërë jo rrallë herë prej tyre, megjithëse, për vetë rrethanat e mundësitë, nuk ka qenë ashtu si mund të ishte dashur. Në dhjetorin e vitit 1997, tre muaj para se të vritej, në organizatë ka ardhur letra e fundit e Adem Jasharit, e cila është po ashtu në arkiv dhe në të cilën kërkon mjete më të shumta logjistike.
KALOÇI: Por edhe pse ka pasur gjithë këtë aktivitet, emri i Thaçit u bë i njohur më shumë në Konferencën e Rambujesë. Pse ndodhi kështu?
ISLAMI: Në të vërtetë, njohja e parë “publike” e Thaçit ka ndodhur në tetorin e vitit 1996, kur gjykata serbe në Prishtinë kishte lëshuar aktvendimin kundër 15 shqiptarëve nga Drenica. Kjo mund të quhet “njohje e zakonshme”, sidomos e zakonshme për shqiptarët në Kosovë. Për herë të parë, emri i Hashim Thaçit u bë i njohur publikisht në Kosovë, në Shqipëri dhe në Perëndim, kur Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës bëri të njohur emrat e përfaqësuesve të tij politikë. Edhe aty, duke mos qenë as i pari në radhë dhe as me ndonjë përcaktim të veçantë, emri i tij për publikun e gjerë dhe sidomos për vëzhguesit perëndimorë, nuk zgjoi atë interesimin e veçantë që do të kishte më vonë. Kjo ndodhi edhe në Shqipëri. Më kujtohet kur u organizua ardhja e Adem Demaçit në Shqipëri. Ishte paraqitja e tij si i ngarkuar nga Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës për të ngritur organet përfaqësuese në Kosovë. Shqetësimi i autoriteteve zyrtare shqiptare ishte se si të takoheshin me të, cili do ta priste, kush do të bënte konferencë shtypi, kush do të lihej mënjanë. Atë mëngjes më mori në telefon miku im, Musa Ulqini, dhe më pyeti për pritjen. Kishin mendimin se duhej ta priste ministri i Jashtëm i asaj kohe, Paskal Milo. I thashë Musait se përse duhej ta priste Demaçin një ministër i Jashtëm dhe çfarë pune kishte ai në këtë mes. Pak më vonë më telefonoi edhe Koço Danaj, i cili më pyeti miqësisht përse ishte shmangur Milo, cila ishte arsyeja, pasi Ulqini i kishte thënë se pas bisedës me Bedriun, Milo nuk do të takohej me Demaçin. Ne kishim halle të tjera aso kohe dhe nuk bëheshim shumë merak për atë që ndodhte në këtë protokoll. Mbaj mend se i thashë Koços që veç Demaçit të bënin kujdes për takimet me Thaçin. Të njëjtën gjë biseduam edhe me zotin Milo. Ne kishim merakun që krahas kujdesit për “Plakun”, pra për Demaçin, të bëhej më shumë kujdes në bisedimet që do të kryheshin për “të riun”, pra Thaçin. I thashë gjithashtu se kjo ishte e rëndësishme për ne. Mirëpo askush nuk u kujtua. Kjo sepse emri i Hashim Thaçit në Shqipërinë e asaj kohe thuajse nuk thoshte asgjë. Ndërsa ne në Kosovë na thoshte shumë.
KALOÇI: Por në Rambuje ai u bë i njohur…
ISLAMI: Në atë mbledhje ishte njohja e tij ndërkombëtare. Aty ai doli nga anonimati. Ishte djalë i ri, rreth të tridhjetave, por kjo nuk do të thotë se ishte askush. Ndërsa njerëzve u bëri përshtypje qetësia e tij, unë e kontaktoja dhe e dija se nuk ishte i qetë, por ai në të tilla raste di të mbledhë veten. Zakonisht Hashimi është njeri i qetë dhe pseudonimi “Gjarpri”, nuk e di se si i ka mbetur, pasi ai ka pasur një pseudonim krejt të zakonshëm, “Selimi”. Ndoshta me atë pseudonim sikur donte të thoshte se ai ishte një njeri pa gjak. I ftohtë. Dhe në disa momente është ashtu, por në disa të tjera, me ose pa të drejtë, dikur ai bëhej prush. Të kthehemi në Rambuje, ku ai bëri gjithçka që kishte mundur për të pasur një progres dhe një perspektivë. Mendoj se për atë që kishte në duar, Hashimi e bëri mirë.
KALOÇI: Për shumëkënd është enigmë fakti në se Hashim Thaçi, duke qenë drejtor politik, ishte ose jo anëtar i Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së:
ISLAMI: Në fillesat e ngritjes së strukturave të UÇK-së kanë pasur rol të rëndësishëm, do të thosha primar, Xhavit Haziri, anëtar i udhëheqjes, i arrestuar dhe i zhdukur nga forcat policore serbe në vitin 1998, si dhe Xhavit Haliti. Hashim Thaçi, deri në largimin e tij nga Kosova, fundviti 1993, ishte pjesë e këtyre strukturave, por nuk bënte pjesë në anëtarët e parë të Shtabit të Përgjithshëm. Gjashtë ditët e fundit të janarit 1997 janë nga më tronditëset e deriatëhershme në rrjedhën e UÇK-së, pasi arrestohen dy anëtarë të Shtabit të Përgjithshëm, Nait Hasani, koordinatori kryesor dhe Bislim Zogaj, si dhe vritet Zahir Pajaziti, po ashtu anëtar i Shtabit të Përgjithshëm dhe drejtuesi kryesor i njësiteve guerile në Prishtinë dhe në zonën operative të Llapit. Ishte një gjendje që kërkonte ndryshime të mëdha. Në fillimet e pranverës së këtij viti, 1997, Hashim Thaçi dhe Kadri Veseli, të cilët deri atëherë kishin përsipër realizimin e detyrës së koordinatorëve mes grupeve brenda e jashtë Kosovës, afrohen në shtabin e përgjithshëm dhe bëhen pjesë e këtij shtabi.
KALOÇI: Në librin tuaj, “Enigma e një vrasje të trefishtë”, keni shkruar edhe për një përplasje mes Hashim Thaçit dhe Ali Ahmetit, të dy figura tepër të njohura politike sot në Kosovë dhe në Maqedoni. Përse ndodhi kjo?
ISLAMI: Përplasja, në se mund të themi kështu, ndodhi për shkak të ngjarjeve të rënda që kishin ndodhur në Kosovë, mes të cilave vrasja e Zahir Pajazitit, Edmond Hoxhës dhe Hakif Zejnullahut, në 31 janar 1997; si dhe vrasja e Luan Haradinajt, vëllait të Ramushit, në pragun e kalimit të kufirit më 9 maj 1997. Aso kohe kërkohej përgjegjësia për rastet e ndodhura, ose për të shkuar më tej faji, në se do të kishte një faj të tillë, i cili, për fat, nuk ishte në radhët e organizatës.
KALOÇI: A ka ndikuar kjo përplase në marrëdhëniet e sotme mes Thaçit dhe Ahmetit?
ISLAMI: Sigurisht që herë pas here ka ndikuar. Mirëpo që të dy janë sot më të votuarit dhe më të besuarit te shqiptarët që jetojnë jashtë Shqipërisë. Kjo do të thotë shumë. Mendoj se përplasja që ndodhi atëherë nuk ka pse të ketë vazhdimin e saj në ditët e tashme. Në fund të fundit, të dy kanë qenë pjesë e të njëjtave struktura politike e ushtarake dhe kanë pasur qëllimin e njëjtë. Fakti i aftësisë së Thaçit me Arbën Xhaferrin, ose i afërsisë së Ali Ahmetit me Ramush Haradinajn, nuk ka pse dhe nuk ka krijuar tashmë pole politike të kundërta. Ndryshimet janë të natyrshme, ka dhe do të ketë.
KALOÇI : Gjatë luftës së Kosovës, ju a takoheshit me Hashim Thaçin?
ISLAMI: Ishte e natyrshme të takoheshim. Unë isha drejtues i organizatës, Lëvizja Popullore e Kosovës, ndërsa ai ishte drejtori politik i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Nga radhët e organizatës kishin dalë të gjithë anëtarët e Shtabit të Përgjithshëm dhe të drejtorisë politike, drejtuesit e zonave dhe, jo rrallë, edhe të brigadave. Takoheshim sa herë që Thaçi dilte nga Kosova. Fryt i këtyre takimeve janë edhe disa nga vendimet e ndërsjella që kishin lidhje të përbashkëta. Gjatë luftës, por edhe pas saj, nuk kemi pasur ndonjë rast mosmarrëveshjeje me Hashimin. Disa gjëra mund t‘i bënim më mirë edhe atëherë, por edhe pas luftës.
KALOÇI: Domethënë jeni mirëkuptuar gjithmonë?
ISLAMI: Ne nuk kishim gjëra të vjetra mes nesh. Problemet që kishin lindur, thuajse ishin kaluar. Nuk kishte kohë për probleme të tjera. Kështu që bashkëpunonim, mirëkuptoheshim do të thosha. Atij i duhej mbështetja e organizatës, unë mendoja se në radhë të parë duheshin mbështetur ata që po bënin e drejtonin luftën. Kur u vendos të ngrihej qeveria e përkohshme e Kosovës, ai kërkoi edhe mendimin tim, si drejtues i organizatës. U takuam në Bruksel. Ai më afroi vend të rëndësishëm në qeverinë e përkohshme të Kosovës, kur ishte Kryeministër, por unë mendova se koha ime ishte përmbushur. Si të thuash, plotësova atë thënien e vjetër të Drenicës, “Dija hallin vetes”, pra dije se deri ku mund të shkosh.
(16 mars 2016)
KALOÇI: Po me shtetin shqiptar, sidomos në ato vite, cilat ishin lidhjet e Thaçit?
ISLAMI: Përgjithësisht të mira, të qeta, të kuptueshme, por jo gjithmonë. Nga të gjithë drejtuesit, problemet, në se mund të thuhen kështu, Thaçi i kishte me Pandeli Majkon. Por edhe e respektonte. Në kohën kur Pandeliu ishte Kryeministër, ishte edhe piku i luftës. Shqipëria herë e bënte e herë nuk e bënte misionin e saj. Unë mirëkuptohesha me zotin Majko dhe e respektoja. Mirëpo ndodhnin edhe gabime, të cilat në luftë janë të shtrenjta. Kështu, le të tregoj një rast. Nga Zvicra, përmes dikasterit të tyre të mbrojtjes, ne blemë rreth 45 makina, gjysmë të mëdha, disa tonëshe. Deri në Shqipëri, sipas marrëveshjes, i sollëm me ushtarë zviceranë, por në Shqipëri u bllokuam. Nuk lejonte askush të kalonte më tej. Mbetën në Portin e Durrësit. Gjërat që mund të prisheshin, po prisheshin. Disa po humbnin. Zonat e luftës në Kosovë i prisnin që ato mjete të shkonin sa më shpejt aty për nevojat e luftës. Askush nuk mund ta besonte se kjo ndodhte në Shqipëri, ndërsa fatkeqësisht ajo ishte fakt. Në njërën nga këto ditë, Thaçi ishte në zyrën e Majkos, ku Kryeministri shqiptar në mes të tjerash i shfaqi një filmim nga stërvitjet që bënin ushtarët tanë (Ushtria Çlirimtare e Kosovës) në Shqipëri. Në një moment, Thaçi e ndërpreu, sepse ishte i trazuar dhe i tha: “Mos më trego filma me partizanë, por lironi mjetet”. Mirëpo edhe e donte Majkon. Një herë tjetër, kur ndodheshim në Tiranë, Thaçi më tha se do të ishte mirë sikur të bënim një vizitë në shtëpinë e zotit Majko dhe ndoshta të rrinim edhe për darkë. Kjo edhe mund të publikohej, si shenjë e ndërsjellët. Vizita nuk u bë, pasi zoti Majko atëherë banonte së bashku me pjesëtarët e tjerë të familjes në një apartament të zakonshëm, pa shumë vend për pritje të tilla.
KALOÇI: Po me politikanët shqiptarë të spektrit politik të djathtë, me kë kishte lidhje Thaçi asokohe?
ISLAMI: Ndërsa e respektonte Sabri Godon, Thaçi nuk fliste kurrë keq për Berishën. Ndoshta Thaçi, në radhët e organizatës, ishte nga të rrallët që nuk merrte asnjë lloj qëndrimi ndaj lëvizjeve politike të Berishës, megjithëse jo rrallë shfaqte edhe mendimin pozitiv për furinë e tij politike, apo për faktin se një mixhë i tij, Sulejman Berisha, ishte bërë një bazë e fuqishme e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Megjithëse duhet thënë se marrëdhëniet e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës me shtetin amë asokohe zakonisht kalonin përmes Xhavit Halitit. Kjo gjë kur ishte fjala për drejtorinë politike, ose nëpërmjet meje, kur ishte fjala për Lëvizjen Popullore të Kosovës, ose të dyja bashkë.
KALOÇI: Figura e Thaçit gjatë luftës së Kosovës erdhi duke u ngritur gjithnjë e më shumë, në mos duhet thënë se ai ishte në plan të parë. Si e gjykoni këtë fakt?
ISLAMI: Është më se e vërtetë se në luftë Thaçi fitoi një kapital të madh politik, nga i cili nuk do të mund të lehtësohet kurrë. Dhe as që kërkon të lehtësohet. Ai kapital është më i madh se çdo gjë tjetër. Vëreni se çfarë ndodhi pas zgjedhjeve. Të gjitha agjencitë e lajmeve, nga më të rëndomtat e deri te më të rëndësishmet, e filluan lajmin me “Ish-shefi politik i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës”, ose “udhëheqësi i guerilëve të UÇK-së”, dhe askush nuk u kujtua të thotë se ish-kryeministri i qeverisë së përkohshme. Sepse sado të ketë punuar mirë atëherë, ai nuk ishte kapital.
KALOÇI: Pas luftës së Kosovës, në një artikull në “New Jork Times”, është shkruar se Thaçi është ngritur duke goditur shokët e tij. Sa është e vërtetë kjo?
ISLAMI: Edhe unë jam një ndër miqtë e shokët e tij. Nuk e ndjej veten të goditur. Një gjë e tillë u përhap tepër shpejt nga njerëzit që kishin deri diku ndikim në shtypin e huaj përmes lidhjeve të hershme. Janë thënë shumë gjëra dhe janë atribuuar shumë shpifje dhe trillime për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe drejtuesit kryesorë të saj, për lidhjen e saj me kartelet e drogës, me mafien, me klane të caktuara etj., etj. U bënë thuajse nëntë vite që kur përfundoi lufta e Kosovës dhe nuk ka rezultuar asnjë gjë konkrete prej këtyre gjërave që i atribuoheshin Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe krerëve kryesorë të saj në të gjithë hierarkinë ushtarake e politike. Kjo është edhe për Hashim Thaçin. Thaçi nuk është njeri që ka shokë shumë, ai ka shumë bashkëpunëtorë, por shokët i zgjedh me kujdes. Dhe si ndodh në këto raste, i ka të paktë. Thaçi, mendoj unë, është nga njerëzit që jep besë.
KALOÇI: Të kthehemi te zgjedhjet e 17 nëntorit, në të cilat partia e drejtuar nga Thaçi fitoi shumicën. Si mendoni, çfarë ndryshoi tek ai? Çfarë bëri tani ai, që nuk e bëri më parë, kur disa herë kishte humbur në zgjedhje?
ISLAMI: Thaçi e kuptoi se kapitali i luftës, që cilësova pak më sipër, nuk ishte i mjaftueshëm për shqiptarët në Kosovë. Ishte jetik, i domosdoshëm, por tashti nuk ishte i mjaftueshëm. Ishte bërthama e brendshme rreth së cilës duheshin mbështjellë edhe të tjerat. Unë jam takuar dhe kam bashkëpunuar me Hashim Thaçin që në ditët e para të pasluftës. Me propozimin e tij dhe miratimin e mbledhjes së përgjithshme si drejtuesi i Lëvizjes Popullore të Kosovës, u caktova të realizoj shndërrimin e saj në parti politike, çka solli më pas Partinë Demokratike të Kosovës. Thaçi e kishte dëshirën për punë, sepse ai, e përsëris, është njeri me ambicie. Mirëpo, dashje pa dashje, mendimi se gjithçka duhej të rridhte nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe njerëzit e saj, dhe se vetëm ata mund ta bënin shtetin e Kosovës, solli ftohjen fillimisht e më pas largimin e shumë njerëzve. E kundërta ndodhi tani.
KALOÇI: Cilat janë të metat e Thaçit? Cila është ajo që mund ta pengojë atë në punën e tij si Kryeministër i Kosovës?
ISLAMI: Nisur nga fakti se kjo intervistë po jepet në një rast të veçantë, pra atë të zgjedhjes së tij në krye të qeverisë së ardhshme të Kosovës, unë e tregova një pjesë të rëndësishme të jetës së tij, ashtu siç e kam njohur. Ai nuk ka dalë rastësisht aty ku është dhe jo rastësisht u bë Kryeministër. Si Thaçi, ashtu edhe Ramush Haradinaj, janë në vlerat thelbësore të Kosovës. Ata, mjerisht, me gjithë përpjekjet që kanë bërë, ende nuk e kanë kuptuar se sa të fuqishëm do të ishin të dy së bashku. Do të kishim prej vitesh një realitet tjetër në Kosovë. Të dy ata mund të bënin shumë më tepër po të qenë bashkë, për të hequr mëritë, që herë njëri e herë tjetri i kanë pasur të drejta. Nuk do të futem te këto. E cilësoj si një të metë të Thaçit faktin se janë harruar disa nga ata që kanë bërë shumë për ne (kam parasysh çështjen e Kosovës), që na kanë hapur portat, kur të tjerët na linin jashtë. E metë e Thaçit, gjatë qeverisjes së tij të përkohshme, ishte se nuk diti ose nuk desh, ndoshta edhe nga shkaku i mbresave të luftës, që nuk bëri ndarje të menjëhershme nga ata që përfituan nga lufta, nga emri i ushtrisë, që e shikuan Kosovën e pasluftës si vendin ku mund të bëheshe gjithçka e gjithkush.
KALOÇI: Në fund të kësaj interviste, shkurtimisht, si do ta përcaktonit Hashim Thaçin, këtu duke pasur parasysh gjithë periudhën që e keni njohur atë?
ISLAMI: Hashim Thaçin e kam njohur në vite të vështira dhe në rrethana edhe më të vështira. Si shumica e banorëve të zonës së Drenicës ai ishte gjithnjë i vetësigurt, i heshtur, përgjithësisht i përmbajtur. Ka ecur përmes shumë vështirësive dhe rreziqesh të cilat i ka kaluar dhe besoj se do i kalojë, vetëm falë ambicies së papërmbajtur, gjë e domosdoshme për një lider politik dhe aftësive të tij jo të zakonshme. E kam parë në momente shumë të jashtëzakonshme dhe më ka bërë përshtypje vetëzotërimi i habitshëm dhe herë pas here shpërthimet marramendëse, paraqitja e sigurt, të cilat i kam menduar gjithmonë si fryt i një edukate të shëndoshë e deri diku patriarkale. Sikundër shumica e drenicakëve, ai është i lidhur me mjedisin e tij të origjinës, mirëpo ka pasur edhe vizionin për të dalë jashtë tij. Asnjë rast për të bërë diçka e për të qenë dikush, ai nuk e ka lënë me mospërfillje. Kur mori përsipër ringritjen e luftës, ndoshta ka bërë llogaritë e dyfishta: mund të vritej, ose mund të linte emrin e tij në historinë e Kosovës. Për fat, e para nuk u bë, mbetet të bëhet e dyta. Atëherë do të jetë fatlum. Inteligjenca e tij natyrore jo rrallë është e habitshme, ashtu si nganjëherë, pas luftës, kishte një naivitet të çuditshëm. Kur ia donte puna të gjykonte dhe të zgjidhte probleme shumë të vështira, ndoshta krejt të huaja për të, rrallë ka gabuar, e nganjëherë, në gjëra krejt të vogla, tepër të dukshme, ka bërë gabime. Veprimi dhe sjella e tij politike i nënshtrohen kontrollit të një mendjeje të ftohtë e praktike, të cilat jo rrallë kanë pasur të dytat ndjenjat dhe të parat qëllimet e caktuara. Në shoqëri, sidomos në drekat e ndryshme që kemi kaluar së bashku, është mikpritës, të bën bisedë të këndshme, ndjenja e humorit e ka çastin e vet të shpërthimit, e kjo kur për më tepër është edhe me Arbën Xhaferrin. Gjithmonë më është dukur se përmes tij janë mbyllur ndjenja të tilla si dashuria ose urrejtja, ose më saktë, nuk mund të shfaqen. Megjithëse mundohet t‘i fshehë, ato herë pas here janë në portretin e tij.
KALOÇI : Me kë do ta krahasonit Thaçin nga politikanët shqiptarë të tanishëm, por edhe nga ata që tashmë i përkasin vetëm historisë?
ISLAMI: Nga të gjithë politikanët shqiptarë, Thaçi është më i krahasueshëm me vlerat pozitive të Ahmet Zogut. Si ky i fundit, edhe ai u nis nga kodet e një fshati të panjohur malor në qendrën e Drenicës, për të qeverisur tashmë, jo përmes mbretërisë, një pjesë të popullit që i takon. Fakti që shumica e shqiptarëve nuk i besoi askujt dhe nuk doli fare nga shtëpitë, si shenjë e humbëtirës mes tyre dhe politikës, është sfida më e madhe e Thaçit. A do e kalojë ai këtë? Në se do të mbështet jo vetëm te vetja, do e bëjë. Në se do e harrojë këtë, do të rritet numri i atyre të cilët qëndrojnë pas humbëtirës. Koha e tij erdhi. Tashti ai mund të bëjë më tej. Nuk i jepet gjithkujt një rast i tillë.
____________________________
Flet Bedri Islami – ekskluzivisht për gazetën „Shqip“
JU RRËFEJ ANËN E PANJOHUR TË HASHIM THAÇIT
http://pashtriku.beepworld.de/files/intervistauck/fletbedriislami/fletbedriislamiperthacin2.12.07.htm
