(Prizren, 02. 06. 2012) – Vështrim – Në librin “Nëna Kosovë” i Vasfi Samim Visoka, botuar pas vdekjes së autorit, zënë fill përshtypjet, meditimet e autorit. Në këtë libër shkrimet janë copëza letrare e publicistike, në të shumtën e rasteve, të hartuara në prozë poetike. Vepra hapet me dedikimin e autorit “martirëve të motshëm e të rinj”, me idealin-lajtmotiv “komb-atdhe”, që e kanë frymëzuar atë të hedhë dritë gjatë vizitës që i ka bërë Kosovës për herë të parë në vitin 1938. I frymëzuar nga pesë vizitat që ia bënë Kosovës, Visoka, duket sikur e hyjnizon çdo gjë që sheh në Kosovë. Autori në këtë libër Kosovën e quan “Tempull Kombëtar”, por edhe një “fole të shkatërruar të një bilbili lajkatar”. Ai, përfytyron, përjeton emocioni në çdo fakt që shënon, në çdo episod që përshkruan duke derdhur ndjenjat e tij delikate, botën e madhe e shpirtin e gjerë. Qanë e këndon së bashku me Kosovën, me banorët e saj, ku siç shprehet në këtë tokë e ndien se “valon një fuqi e magjiplotë ”. Vetëdija e intelektualit shqiptar pa paragjykime, humanizmi qytetar, ndjehet në çdo shkrim, në ngjarje në episodet e imtësitë jetësore të përshkruara në një dritë reale e të vërtet. Këto vlera autori Samim Visoka i shpalos në librin “Nëna Kosovë”, përmes meditimeve filozofike.
____________________________________
Humanizmi që autori e quan “stil të veprës”, përcillet me ndjenjat, mendjet, në zemrat dhe në arsyen e njerëzve, të lexuesve me ndjesi të poetit e publicistit, shkrimtari e mëmëdhetar. Lexuesi i këtij libri e ndjen vetën bashkudhëtar i autorit, ku në mënyrë përshkruese ofrohet, bota kosovare e kohës. Visoka, mjeshtërisht në këtë libër kalon nga vizatimi letrar e skica publicistike në retorikë e patetikë, në mendimin e drejtpërdrejtës e në qëndrimin sy me sy ndaj realitetit të kohës. Në këtë libër lexuesi gjen edhe përshkrimin e natyrës,të njerëzve e të bëmave të tyre, por edhe mendimin-sentencë a konkluzion. Në pesë reportazhet e përmbledhura në librin “Nëna Kosovë”, autori jep edhe një tërësi mendimesh të okupimit të Kosovës nga Serbia dhe gjendjen e rëndë të banorëve të këtij vendi. Ai me anë të këtyre shkrimeve informon qytetarët e Shqipërisë, se Kosova ka luftuar dhe lufton pa reshtur për të drejtën e vete, duke e mbrojtur atë edhe me gjak. E këto të drejta autori tregon se i kanë rrënjët thellë, në trojet etnike, përkatësisht në “tokat që na mbeten nga prindit e stërgjyshërit tanë”. Prandaj,me botimin e këtij libri Visoka, dëshironte të vinte “një gurë në bashkimin e Mëmëdheut”. Ai tregon se Kosova ka luftuar dhe lufton për të drejtë; e ka mbrojtur atë me gjak,po e mbron me urtësi, burrëri, por edhe me gjak. E këto të drejta zënë fill te trojet etnike; të liria e individit, e njeriut qytetar të shoqërisë evropiane. Duke shkruar për këto të drejta, autori i kësaj vepre thotë botërisht: ”Çdo njeri duhet ta dijë se ne nuk duam asnjë Shqipëri të madhe, por duam vetëm një Shqipëri të vërtet”. Kosovën autori e lartëson dhe krahason me “Virgjëreshë të tempujve”, pa një njollë dhe si fuqi tokësore.
Ndonëse, nuk pretendon t’i kalonte caqet e reportazheve humane, përsëri autori në librin “Nëna Kosovë” ravijëzon ide themelore të natyrës politike, ekonomike e shoqërore. Dënon egoizmin e kolonializmin e sunduesve serbë në Kosovë. Autori i drejtohet atëbotë bashkëkohësit shqiptar:”Nuk duhet të mbetesh në mesë të Evropës, si një elemente i huaj, i braktisur dhe i hedhur në një anë”, ashtu si vërtet mbetem. Sikur e parandien e parashikonte miopin politik që e la Shqipërinë jashtë Kosovës. Për nga mjeshtëria e njeriut të penës shkrimet të konceptuar me vete si prozë publicistike, qoftë edhe reportazhe letrare në këtë libër i kalojnë shumë caqet e llojit dhe të gjinisë. Me një individualitet të dukshëm,stili i Visokës në librin “Nëna Kosovë” është i shkathët e dinamik, me një ndërthurje të elementeve më të qenësishëm , të mjeteve letrare dhe artistike me ato publicistike. Po ashtu në pesë reportazhet të mbledhura në këtë libër edhe pse me nëntituj që kanë një bosht ideor, prapë se prapë janë të një tërësie mendimesh në vargëzim të natyrshëm që na japin botën e Kosovës, autori informon për vizitat dhe rrugëtimet nëpër fshatrat e qytetet e Kosovës, për male e kodra për gjendjen ekonomike dhe për problemet që i shqetësojnë vëllezërit e motrat kosovarë.
Figura dhe figurshmëria, përfituar në mënyrë krijuese me elemente të letërsisë publicistike dhe artistike, janë mjetet shprehëse kryesore në copëzat e emërtuar nga autori reportazhe , në të vërtet proza publicistike a letrare, meditative a filozofike. Përgjithësisht “Nëna Kosovë”, karakterizohet nga një figurshmëri me rrënjë në tokë, që buron nga thellësia e ndjenjave të holla të krijuesit nga vetëdija kombëtare. Autori në këtë vepër bisedon shtruar si me lexuesin , ashtu edhe me tipat shoqërore që përshkruan. Ai sikur edhe kuvendon edhe me malet, lumenjtë fushat,tokën e diellin. Pasi mbaron së lexuari librin, lexuesit i mbet në mendje tipat shoqëror, të cilat autori i ka zgjedhur dhe karakterizuar me realizëm e krijimtari.
