NJU JORKU – NEW AMSTERDAMI I SHEK. XVII-të
Nju Jorku, i quajtur shpesh New York City ose NYC, është qyteti më i populluar në Shtetet e Bashkuara, i vendosur në skajin jugor të shtetit të Nju Jorkut në një nga portet natyrore më të mëdha në botë. Qyteti përbëhet nga pesë bashki, secila bashkë me një qark përkatës. Nju Jorku është një qendër globale e financave dhe e tregtisë, e kulturës, e teknologjisë, e argëtimit dhe e medias, e akademikëve dhe e prodhimit shkencor, e arteve dhe e modës dhe, si shtëpia e selisë së Kombeve të Bashkuara, diplomacia ndërkombëtare.
Nju Jorku ka një sipërfaqe prej 305 milje katrorë (790 km katrorë) ndërsa në vitin 2023 Nju Jorku i kishte 8.258 035 banorë.
Në vijim sjellë disa veçori të Nju Jorkut
1. Qyteti i Nju Jorkut fillimisht quhej New Amsterdam kur ishte një koloni holandeze në shekullin e XVII-të.
2. Qyteti u bë Nju Jork në 1664 pasi anglezët morën kontrollin dhe e quajtën për nder të Dukës së Jorkut.
3. Ellis Island, porta për miliona emigrantë, funksionoi nga viti 1892 deri në 1954.
4. Statuja e Lirisë, dhuratë nga Franca, është kushtuar në vitin 1886 dhe është simbol i lirisë dhe demokracisë.
5. Sistemi i metrosë së Nju Jorkut, i hapur në vitin 1904, është një nga sistemet më të vjetra dhe më të mëdha të tranzitit publik në botë.
6. Qyteti ishte kryeqyteti i parë i Shteteve të Bashkuara nga 1785 deri në 1790.
7. Wall Street, i vendosur në Lower Manhattan, ka qenë zemra e distriktit financiar që nga shekulli i 18-të.
8. Zjarri i Madh i vitit 1835 shkatërroi një pjesë të madhe të rrethit të biznesit të qytetit, por çoi në zhvillimin e një departamenti modern të zjarrit.
9. Central Park, i projektuar nga Frederick Law Olmsted dhe Calvert Vaux, u hap në 1858 dhe ishte parku i parë publik i madh me peizazh në SHBA.
10. Ndërtesa Empire State, e përfunduar në vitin 1931, ishte ndërtesa më e lartë në botë për gati 40 vjet.
11. Times Square, fillimisht i quajtur Longacre Square, u riemërua në 1904 pasi New York Times e zhvendosi selinë e saj atje.
12. Ura e Bruklinit, e përfunduar në 1883, ishte ura më e gjatë e varur në botë në atë kohë dhe një mrekulli inxhinierike.
13. Qyteti ka pritur shumë ngjarje të rëndësishme, duke përfshirë nënshkrimin e Kartës së Kombeve të Bashkuara në 1945.
________
Die Geschichte von New York
https://www.newyork.de/ueber-new-york/geschichte/new-york-einst-und-jetzt
**
New York City
https://en.m.wikipedia.org/wiki/New_York_City
***
New York City
https://www.britannica.com/place/New-York-City
Sheradin Berisha © Pashtriku.org
