UDB-a DHE SHQIPTARËT NË AMERIKË (10)
Nga Nafi Çegrani, Pashtriku 15 korrik 2022
AKSIONET E FSHEHTA OPERATIVE
Reforma agrare, kolektivizimi, shtetëzimit dhe konfiskimit janë në fillim shumë të tregoi se në thelb nuk ndryshon politikën e Boshnjakë (muslimanëve), për të cilat politika e poshtërimit dhe varfërimin ekonomik filluan pushtimin austro-hungarez, që do të ishte edhe më i ashpër vazhdoi në Mbretërinë e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve , Mbretëria e Jugosllavisë, dhe në kuadër të shtetit të ri. Që nga viti 1946 shfuqizoi gjykatat Sheriatit, dhe në 1950 miratoi një ligj që ndalon gratë të veshin vellon islamike…
Jugosllavia ishte një nga themeluesit e OKB-së në 1945 dhe një nënshkruese e Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut në 1948 dhe një numër dokumentesh ndërkombëtare për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore, nuk është aplikuar plotësisht ose në praktikë, zbatimin e dispozitave të këtyre dokumenteve.
…E ashtuquajtura liri politike paketë që i përkiste lirisë së mendimit, si një nga të drejtat dhe liritë e njeriut në mënyrë të pashmangshme pyet dhe pjesërisht e arritur në luftën e gjatë e të vështirë për të vendosur dinjitetin e tyre personal, personalitetin e tyre njerëzor, si dhe vetë-vetëdijes themelore të njeriut, por edhe për të tjerët në shoqëri në të cilën ne jetojmë.
Liria e shtypit dhe informacioneve të tjera, lirinë e organizimit, lirinë e shprehjes, mbledhjes dhe tubimit publik, e drejta e barazisë, lirisë së shprehjes dhe barazisë së kombësive kombeve dhe kombësive dhe gjuhën e tyre, të drejtën për arsimim, liria e krijimtarisë shkencore dhe artistike, lirinë e fesë, janë të gjitha për fat të keq liritë dhe të drejtat që janë viktimizuar shqiptarët në përgjithësi dhe boshnjakët si popull, myslimanët besnik si anëtarë të fesë së Islamit, dhe të kombeve të tjera dhe besimtarëve (katolikë, ortodoksë, etj) deri në një masë të konsiderueshme është mohuar dhe të detyruar për të ashtuquajturën “vetë-kritikë dhe vetë-censurë”, e cila kulmoi pas demonstrative dhe ngjarjeve shqiptare në Kosovë në 1981.
E drejta për jetën, bazë lirisë personale, jo heqja e lirisë pa merrita dhe ligjshmërisë, heqja e lirisë mund të zgjasë vetëm për aq kohë sa ekzistojnë disa kërkesa ligjore, vetëm një gjykatë mund të vendosë sanksione për kryerjen e veprës penale ose vepër ekonomike dhe se në çdo procedurë, prezumimin e pafajësisë, njeriu nuk e humb Dinjiteti njerëzor edhe kur gjykata as kur ai u dënua, madje edhe kur ai ishte duke vuajtur një dënim,
të drejtën e mbrojtjes, seancave të detyrueshme dhe duke siguruar të dyshuari të mbrojtjes dhe të pandehurit, të drejtën për rehabilitim dhe kompensim për bindje të padrejtë për një krim ose për privim të paligjshëm të lirisë, liria e qarkullimit dhe banimit, paprekshmërisë së shtëpisë, fshehtësia e letrave dhe mjeteve të tjera të komunikimit, e drejta për mbrojtjen e mjedisit dhe të drejtave të tjera mjedisore, shporta e të drejtave dhe lirive të njeriut, që është si ju e dini është shkelur vazhdimisht, edhe pse Jugosllavia ishte një pjesëmarrës aktiv në krijimin e ndërkombëtar Marrëdhëniet përmes organizatave ndërkombëtare dhe evropiane, dhe veçanërisht përmes Lëvizjes së të Painkuadruarve, e cila u shua, thjesht u shemb dhe Jugosllavia, pas vdekjes së Josip Broz Titos.
Ka shumë shembuj që tregojnë torturat paparë vuajtje dhe plaçkitje nga qeveria të ashtuquajturën njerëzve, e cila është shumë shpesh në emër të demokracisë dhe në emër të popullit shkelin të drejtat themelore të njeriut dhe të dinjitetit personal të qytetarëve në të gjitha republikat dhe krahinat, sidomos në Sanxhak, Kosovë dhe Bosnjë e Hercegovinë, e me të cilët gjëra manipulonin UDBA dhe KOS-i.
Të përtejeme janë mjetet, teknikat dhe metodat e shumta perfide të cilat kurdiseshin në procese të montuara gjyqësore komuniste me mënyra të papara presionesh e ndëshkimesh, vuajtjesh dhe dhunë sidomos ndaj shqiptarëve të porositur, boshnjakëve myslimanë, të cilët hoqën të zitë e ullirit në kazamatet më famkeqe siç përmënda: të Zenicës, Gradishkës, Sremska Mitrovicës, Idrizovës, Nishit, Pozharevcit, Dubravës etj. Ku dhuna, presioni dhe represaliet e ndaluara me ligj, arritën kulminacionin , duke u ça hullinj skëtere të një jete të vështirë dhe vitë të vrara më 1981 dhe më pas… Si kulmi i rrezikut moral dhe natyrës servile ishte ajo në Bosnje, dhe më masiv e cila filloi menjëherë pas ngjarjeve në Kosovë, e që do të mbahet mend në historinë më të re si vite dhe kohë trrishtimi…
Rinia edhe sot e sot, pas shumë ndryshimeve shoqërore politike e ekonomike me ardhjen e ,,demokracisë,, ata ende kanë adhurim të frikshëm për kohën dhe jetën e tyre të vështirë, dhe në veprimet e punës nisen për të qënë më të kujdësshëm se “Dhe muret kanë veshë”, që do të thotë se ende mbretëron pasiguria, mbretëron frikë e plotë sepse në kohë dhe hapësirë njërëzit kanë mbet , siç thotë populli: “dy pashpirt – i treti pa kokë, siç e kurdisën Procesin famkeq të Zenicës, fill pas demonstratave në Kosovë më 1981.
“Kanë ndodhur shumë tragjedira, e sidomos me proceset e kurdisura dhe akuzat e montuara gjyqësore, ku njerëzit vitet më të mira të jetës së tyre i kanë të shkretëruara brenda mureve të trasha ku nuk bien rrezet e diellit.
UDBJA komuniste dhe KOS-i jugosllav në Kosovë dhe Bosnjë e Hercegovinë, pas vdekjes së Josip Broz Titos, dëshirojnë të tregojnë se ata janë më të fortë dhe më besnikë të linjës së tyre dhe merrksizëm-leninizmit në sistëmin vetëqeverisës, dhe për këtë arsye të iniciojë proceseve të reja, u prijnë me shumë shantazhime, ndjekje dhe persekutime duke thurrë akuza të imagjinuara dhe delikte të paqënura, duke nxjer para gjyqit njerëz të pafajshëm dhe duke dënuar me vdekje persona të cilët jo se kishin bërë ndonjë vepër penale, por vetëm pse si shqiptar ose si boshnjak mysliman ua kishin ,,turbulluar ujin,, dhe duhej të likuidoheshin me pushkatim. Pajustifikuar të gjykohet imam i ri Muharrem Hasanbegoviq, ose grupet iredentiste shqiptare, dhe si procese më të mëdha të inskenuara dhe më të rëndësishëm policoro politik që do të mbeten gjatë si gjurmë në analet e historisë së jurisprodencës jugosllave, lë një gjurmë të gjatë dhe pasojat të çuditshme në Bosnje-Jugosllavi, ka pasur një arrestim brutal i Intelektualëve shqiptarë dhe boshnjak dhe kështu fillon Procesi i tmerrrshëm i Nishit, ai i Zenicës më 1981, madje procesi i Sarajevës në 1983 , ai Paraqinit, Pozharevcit,Prishtinës, Prilepit, Manastirit etj.
Këto procese të manipuluara dhe me akuza të kurdisura policoro gjyqësore tregojnë veprimet prej djalli të iluzionistëve të fundit dhe shovinizmin e egër serbosllav, kroatojugosllav dhe sllavomaqedonas sidomos kundër shqiptarëve në një shkallë më të gjerë dhe kundër boshnjakëve mysliman… Bile as Hamdi Pozderac dhe Nijaz Durakoviç si anëtarë kryesorë SKBIH, nuk i kanë kuptuar menjëherë qëllimet e nacionalistëve serbë dhe shovinizmin e tyre kroatojugosllav apo të maqëdonosllavëve, as nuk kanë mundur ta paramendojnë se dikur ka me ndodhur ngjarje të tmerrrshme, ngjarje dhe krime që kanë ndodhur më vonë në agresionin dhune dhe terror të pa parë tmerrri në Kosovë, nuk i kanë kuptuar në kohë ato qëllime as Fadil Hoxha, Sinan Hasani, Xhavit Nimani, Xhevdet Hamza, Ismet Shaqiri, Jusuf Karakushi, Mahmut Bakalli, Azem Vllasi etj.Prandaj mbetën për jetë të manipuluar dhe të zhgënjyer !
Advokatët më në zë në Jugosllavinë e atëhershmë të viteve 1981, Velko Guberina dhe Millan Vujin, për procesin e Zenicës ndaj nje grupi shqiptarësh ,,terrorist,, të ,,grupit,, të imagjinuar, me në krye Nafi Çegranin, ishte një përgatitje përfide me motive politike nga UDBA dhe KOS-jugosllav që shqiptarët t’i paraqesin si ,,njerëz të egër,, dhe kështu të fusin urrejtjendhe frikën në mes boshnjakëve myslimanë dhe shqiptarëve në përgjithësi…
Edhe avokati i famshëm Dr. Rajko Daniloviç për Procesin e Sarajevës, thotë; “Procesi i Sarajevës ishte përgatitja ideologjike dhe morale e luftës në të ardhmen në gjyq Jugoslaviji.Cijelo ishte në mënyrë që të zhvillojnë urrejtjen ndaj muslimanëve (boshnjakët)”. (Procesi Sarajevë 1983)
Komunistët e Bosnjës të gjetur shpejt fajtor kujdestar dhe të fillojë arrestimin e Intelektualëve boshnjake 1983/03/23. vit; Alija Izetbegović, Omerr Behmen, Salih Behmen, Rusid Prguda, Mustafa Spahiç, Melik Salihbegoviq, Hasan Çengiç, Ismet Kasumagiq, Hussein Zivalj, Edhem Biçakçiç, Đula Biçakçiç, Xhemaludina Latiq, Dervish Djurdjeviq, të cilët u akuzuan për “shoqatës për të përmbysur rendin kushtetues” dhe duke punuar “vepër verbal”. Arsyet kryesore janë gjetur në “Deklaratën islamik” të shkruar nga Alija Izetbegoviç i cili kishte korespondencë dhe kontakte direkte me Homeinin për të mirën e myslimanëve dhe të Bosnës. Propaganda e akuzuar janë të paprecedent dhe gjykimin që më parë, të gjithë ishin të dënuar me gjoba tepër të larta, sepse në të gjitha mënyrat e mundshme dhe tortura ndaj të akuzuarit dhe dëshmitarëve presion dhe ndeshkime.
Mediat e shkruara dhe elektronike sipas direktivave të marra, nisën një hajktë të thellë të sistëmatike të organizuar dhe antishqiptare, vendosen dhe botonin çdo ditë në faqet e ballinës foto të personave të ,,rrezikshëm,, të cilët do të dënoheshin me pushkatim, shkruanin gazetat në të gjithë Jugosllavinë. Në propagandën, për fat të keq të përfshijë subjekte të shumta nga njerëzit lojal që shkruajnë në vullnetin DB, në dëm të të gjithë të dyshuarve dhe të gjithë shqiptarëve nga Kosova dhe Maqedonia si dhe boshnjakëve në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Dhe, në vazhdimësi fare, nëse bëjmë një rezyme rreth Shërbimit Sekret të Sigurimit Shtetëror (SHSSSH) në Jugosllavinë titiste,siç kemi cekur edhe më herët, ka pësuar disa ndryshime dhe riorganizime, që nga themelimi i VOS-it (Vojna Obavestajna Sluzba-Shërbimi Informativ Ushtarak).
Dhe me nismën e saj në Slloveni, përkatësisht OZN-a (Organ za Zastitu Naroda-Organi i Mbrojtjes së Popullit)e cila me qendër kalon në Beograd, e që gjatë kohës së Informbyrosë dhe Rankoviçit u “shkri” në UDB (Uprava Drzavne Bezbednosti – Drejtoria e Sigurimit Shtetëror) e deri te KOS-i (Kentra Obavestajna Sluzba – Shërbimi i Kundër Spiunazhit), që edhe sot njihen si dy shërbimet sekrete famozë të Jugosllavisë.
Pas vdekjes së Josip Broz Tito erdhi në një numër të turbullirave dhe të trazirave, sidomos pas vdekjes së tij, në Kosovë u bë kriza e parë serioze, që është e inicuar nga DB serbe dhe KOS nga marsi deri në tetor 1981.
Kjo çon në fuqinë e qeverisë federale, decentralizimin dhe rënien e demokracisë, sepse gjithë pushteti është transferuar në republikën dhe elitës politike provinciale, kur edhe nisin bastisje, realizimi i planeve sekrete për procese gjyqesh të inskenuara dhe me akuza të manipuluara sipas konspiracionit, bëhen burgosje e arrestime të shqiptarëve të ,,zgjedhur,, duke i dërguar në mbajtje dënimesh me burgje dhe vuajtje të rënda nëpër kazamatet e Zenicës, Gradishkës, Mitrovicës, Pozharevcit, Nishit etj.
Mirëpo, pas ndryshimeve që bëri Gorbaçovi në Rusi, pas asaj që ndodhi me Çausheskun në Rumani dhe ndryshimeve në Jugosllavinë AVNOJ-iste dhe në Shqipëri, kur u shembën sistemet komuniste dhe erdhi demokracia, njerëzit filluan të merrrnin frymë më lehtë, sepse këto forca të fshehta e tejet sekrete, nuk përdoreshin më si dikur në kohën e Stalinit apo të Brezhnjevit në Bashkimin Sovjetik, të Enverit në Shqipëri, të Çausheskut në Rumani apo të Rankoviçit, e më vonë të Lluka Banoviçit, Franjo Herleviçit, Stane Doilancit në Jugosllavi deri tek Milosheviçi.
Krahas SDB-së, ekzistonte dhe vepronte edhe një shërbim tepër sekret. Ky ishte KOS-i (Kontra Obavestajna Sluzba – Shërbimi i Kundër Spiunazhit), i cili vepronte në radhët e armatës popullore jugosllave, shërbime të këtilla sot ka çdo ish-republikë e Jugosllavisë së shpërbërë. Në Maqedoni ky shërbim quhet Biro na Ruzuznavacka Sluzba (Byroja e Shërbimit të Zbulimit) dhe kryekëput është në funksion, të sigurimit të shtetit. Duke mos iu larguar kësaj teme, së cilës në këtë libër i kushtoj një kaptinë të veçantë, duhet theksuar se në këto hapësira, në këtë interval kohe vitesh e dekadash, janë ndeshur veprimtari të ndryshme, rryma dhe interesa individuale e grupesh, interesa strategjike ideologjish e shtetesh, fuqish të mëdha, janë ndeshur e përplasur në mënyrë të vrazhdë fate njerëzish, popujsh… dhe vendesh, siç përmenda më herët.
Shërbimet Sekrete ishin ato që i mbanin në mbikëqyrje, i përcillnin pareshtur, bënin analiza, plane, ekspertiza, aksione shumëdimensionale. UDB-ja jugosllave, Sigurimi enverist, Siguritate rumune, KGB-ja ruse e tmerrrshme, që ishin themele të regjimeve të këtyre shteteve totalitare, të cilat as që kanë mundur të ekzistonin pa të, nuk përfillnin ligjet pozitive të shteteve të tyre dhe zhvillonin veprimtari të errët, duke bërë vargje të gjata krimesh në mesin e popujve të tyre. Ato, gjithsesi, do t’i dënojë historia, sepse vepronin si shtet brenda shtetit, ishin shpatë e pamëshirshme e partive komuniste në pushtet dhe shkatërronin në çdo kohë cilindo dhe çdo gjë që u tekej…
Në jetën shqiptare ,zilia, hakmarrja, grindjet dhe lufta me njëri-tjetrin. Një koncept armiqësie me të cilin UDB-a i ushqente shqiptarët për të qënë të ,,përshtatshëm,, ose nëse ishin jo lojal, mbisundonte adhurimi i frikshëm, vuajtjet,mundimet, zhgënjimi,pësimi , sakrifica etj. U bë realitet tërë ajo, që më aq gjenialitet e përshkruan Dostojevski i famshëm në të pavdekshmen “Të tërbuarit”. Për personalitetet më të mira, më të shquara e më të shkathëta, për personalitetet më të ndritura, që mendonin ndryshe dhe nuk i nënshtroheshin sistemit të “unitetit të mendimit”, Stalini me KGB-në kishte krijuar Gulagun, Enver Hoxha, Sigurimin dhe kampet e përqendrimit, në Jugosllavi, KOS-i dhe SDB-ja “armiqtë e popullit dhe të shtetit” i kalbte nëpër burgjet e Goli Otokut, Zenicës famëkeqe, Nishit, Pozharevcit, Mitrovicës se Sremit. Idrizovës etj., duke e shpallur madje, një popull të tërë “terrorist”, “separatist”, “irredentist”, “diversant”.
Me vite e dekada janë akuzuar, arrestuar dhe dënuar e pushkatuar njerëz të pafajshëm për vepra të pabëra, njerëz që nuk e dinin cili ishte faji i tyre, që nuk e dinin se kishin kryer ndonjë vepër që ndëshkohet.
Në Shqipërinë enveriste, bie fjala, edhe dashuria ishte mëkat i madh, nëse e prekte “figurën morale të njeriut të ri të socializmit”, siç ishte mëkat i madh për kulturën, artin, letërsinë, nëse njeriu prekte ideologjinë marksiste-Leniniste. Të këtillët,sin ë Jugosllavi, njashtu edhe në Shqipëri: Enver Hoxha, Mehmet Shehu dhe Kadri Hazbiu, i varnin ose i dënonin para popullit, duke u hedhur gurë dhe duke i quajtur “armiq të popullit”, në luftë klasash.
Po mëkatet e Kadaresë cinik ku shkuan vallë? Këtë “ves” shkrimtari i realizmit socialist e kishte që nga koha e Stalinit, në Moskë. Në fund të fundit, s’do të ishte bota po qe se të gjithë njerëzit do te ishin të mirë, po qe se nuk do të ekzistonte dhuna, intriga, poshtërsia, krimi, gënjeshtra, tradhtia. Sepse, si do të dukej atëherë virtyti, në rast se nuk do të rrethohej nga llumi i ndyrësisë, nga marrëzitë dhe turpi, nga mëkati dhe vragët?
Prandaj, meqë botën njerëzore, jetën e sundon smira. e keqja, pabesia, intriga, hakmarrja, zilia, ne e kërkojmë dhe e lusim mirësinë, fisnikërinë, trimërinë, virtytin, shenjtërinë, kulturën, edukatën njerëzore. Natyra në përgjithësi është e virtytshme. Kafshët, lulet, vesa, stinët, të lashtat, uji, dielli dhe çdo gjë e bukur dhe e shijshme, është e mirë. Ndërsa njerëzit?! Si janë njerëzit?!
Të mirë janë ata, të cilët kanë fytyrë dhe rrënjë, që kanë virtyt dhe dinjitet. Zoti e ka caktuar jetën të domosdoshme, e virtytin si domosdoshmëri. Jeta ka baticat dhe zbaticat e veta, ligjet e veta, kurse sistemet, ideologjitë, lufta e klasave, e shpien njeriun të kalamendur nëpër sakrifica e luftëra, nëpër burgje e pranga, nëpër pellgje varresh dhe jete, nëpër shpartallime fati e fatkeqësie, duke e vënë ballë për ballë me vdekjen… Njerëzit, tipa si Saqip Kollari, Hisen Musliu, Haki Fejzuli, Rauf Qazimi, Refet Bafqari dhe Bexhet Bexheti (me arsye i theksoj këtu), si masha të ndryshkura dhe të shitur që ishin, e që rreth vetes mbanin tipa të degjeneruar, siç ishin edhe vetë, jetonin të pamoralshëm, duke pirë e duke u marrë me prostitucion e korrupsion.
Në Sektorin IV, ruheshin mirë në arka të metalta e kasaforte të çelikta, materialet dhe dosjet më sekrete të organizatave të veçanta të emigracionit maqedonas dhe të atij shqiptar, dosjet e agjentëve të disa shërbimeve sekrete të huaja, të individëve të ndryshëm, të cilët SDB-ja i mbante nën kontroll vazhdimisht, si dhe shumë materiale të tjera nga sfera e zbulimit dhe kundërzbulimit, dhe dosje të bashkëpunëtorëve të jashtëm e të brendshëm të SDB-së.
Në të shkruante “Sekrete Shtetërore” ose “Sekrete Zyrtare”, dhe materialet mund të merrreshin e të lexoheshin vetëm më leje të veçantë të firmosur nga eprorët e lartë. Përndryshe, në lokalet ku ruheshin këto arka e kasaforte, hyrja ishte rreptësisht e ndaluar.
(Dokumente të ardhura në UDB përmes rrjetit të informatorëve në Paterson të Njuxhersit )
Ballafaqimi i Avni Spahiut me të kaluarën
Nga një ish bashkëpunëtor i UDB-së në një ambasador të shtetit të Kosovës
Nga Qazim Doda, New York
Njeriu i padëshiruar
Tash duhet të kuptohet realiteti i ri që është krijuar në Kosovë, pra një liri e plotë dhe një gjysëm-pavarësi, por e drejta e vetëqeverisjes është e garantuar edhe me kushtetutë.
Me popullin e Kosovës mund të luhet shumë lehtë, sepse mungesa e transparencës i bën diplomatët që të luajnë çfarëdo loje dhe të mos ngacmohen nga populli. Edhe pse shkoi një dekadë nga çlirimi i vendit, populli akoma është nën mjegullën e politikës së dirigjuar nga jashtë, përzgjedhja e diplomatëve deri tani u bë ne bazë te interesave të klaneve politike.
Parashtrohet pyetja se si ka mundësi që një njeri i cili ka punuar kundër interesave të atij populli për disa dekada, tani të përfaqësoj po atë popull të cilin e urrente aq shumë.
Shqiptarët e Amerrikës janë të indinjuar thellë me përzgjedhjen që e bënë institucionet e kosovës ku përfaqësues zgjodhën z.Avni Spahiu.
Z. Spahiu kishte harruar se pikërisht kundër shqiptarëve të amerrikës kishte hargjuar shumë energji duke raportuar për veprimtarinë e tyre anti-jugosllave apo siq i quante ai armiqësore.
Kur dikujt i thua armik atëhere vet karakteri njerëzor nuk duhet të lejoj që të insistosh për të përfaqësuar interesat e tij, por është shumë interesante se dikush e zgjodhi këtë njeri për t’i përfaqësuar pikërisht këta njerëz që i kishte pasur armiq për dekada me radhë.
Artikulli që la plagë në komunitetin shqiptarë të amerrikës
Në një raport të tij i cili ishte botuar në të përditshmen “ RILINDJA” e datës 18. Janar 1984, tejet jo-profesional z. Spahiu kishte shkruar për një demonstratë të komunitetit shqiptaro-amerrikan që ishte organizuar për të ngritur zërin kundër robërisë së Kosovës i cili në titull shkruante:” Armiku-me parulla të njohura,” duke vazhduar me nëntitull-“ Ekstremistë nga mërgata armiqësore shqiptare sulmuan dy reporterë të TV Beogradid.”
Ndue Palok Camaj, njëri nga përgjegjësit për sigurinë e asaj demonstrate
Me 17 Janar 1984 në demonstratën e organizuar nga klubi “Jusuf Gërvalla” kemi qenë mbi 2500 pjesmarrës në shenjë solidarizimi me kërkesat e drejta të popullit shqiptarë nën Jugosllavi. Ishte dy vjetori i vrasjes së vëllezërve Gërvalla dhe Kadri Zekës, poashtu atë javë heroikisht kishin rënë në luftë me hordhitë serbe Nuhi Berisha dhe Rexhep Mala. Demostrata ishte solidarizim i plotë me kërkesat legjitime të popullit shqiptarë në Kosovë.
Gjatë demonstratës vërejtëm një grup prej tre vetash të cilët na filmonin pa lejen tonë. Së bashku me disa bashkëatdhetarë të tjerë ishim caktuar që të merrreshim me sigurimin dhe mbarëvajtjen e demonstrates. Ne siguronim që në radhët e demonstruesve të mos infiltroheshin elemente të UDB-së. Unë dhe Prel Caku-Camaj iu afruam atyre tre njerëzve të pa-njohur dhe pasi i legjitimuam kërkuam nga ata që të mos filmojnë, ata na khyen përgjigjen e tyre duke na folur serbisht se nuk ndalin punën e tyre dhe kërkuan ndihmë nga policia amerrikane që e vëzhgonte demonstratën, edhe nga policia amerrikane morrën përgjigje negative se nuk do të kenë ndonjë përkrahje. Me të kuptuar se ata tre ishin gazetar nga Beogradi siq u paraqitën tek policia ne ua konfiskuam kasetën që kishin filmuar dhe dhe si kundërpërgjigje ndaj rezistencës së tyre ne ua thyem kamerren . Njëri prej tyre shkoi prapë tek policia dhe kërkoi ndihmë por prapë u injorua sepse unë ua bëra me dije policëve se ne nuk lejojmë filmime pasiqë UDB-ja i persekutonte familjet e atyre shqiptarëve që ngrehnin zërin kundër pushtimit të Kosovës. Personi që kërkoi ndihmë nga policia që të shpëtohen kolegët e tij Goran Musiç dhe Goran Miliç kishte qenë një shqiptar dhe quhej Avni Spahiu.
Pas pak ditësh na erdhi një gazetë “RILINDJA” që botohej në Prishtinë dhe e pamë artikullin e shkruar për atë demonstrate, autori ishte njëri nga ata tre gazetarët apo oficierët e UDB-së e që quhej Avni Spahiu.
Pas 25 viteve, ky denoncues që na akuzoi si armiq e antijugosllav sot përfaqëson shtetin e Kosovës në Washington DC.
E ndiejmë veten tepër të irrituar si unë ashtu edhe mbarë bashkëkombasit e mi të cilët që nga viti 1981 e deri me 1999 organizuam me qindra demonstrata dhe greva anembanë Amerrikës, ndihmuam materialisht dhe me në fund edhe me ushtarë dhe me mjete të nevojshme për luftën çlirimtare. E tash po ai vend të cilin e deshëm dhe vazhdojmë ta duam aq shumë të na dërgojë një përfaqësues i cili kishte ndjellur urrejtje aq shumë kundër nesh nuk mund të quhet ndryshe përpos nënçmim i mërgatës shqiptare në amerrikë.
Shpresoj se populli dhe institucionet e Kosovës do të korrigjojnë këtë lajthitje sepse ai vend nuk e merriton që të përfaqësohet nga njeriu që ka hedhur baltë mbi gjakun e dëshmorëve tanë.
Ahmet Zherka, njëri ndër udhëheqësit e demonstratës
Demostrata ishte e organizuar nga klubi “Jusuf Gërvalla” dhe promotor i saj ishte Radio “Zëri i Malcisë,” me pleq e të rinjë iu pëgjigjën kushtrimit sepse ishte për lirinë e Kosovës. Në shenjë proteste për vrasjen e Rexhep Malës dhe Nuhi Berishës që kishte ndodhur ato ditë dhe dhunës që ushtrohej mbi popullin e pushtuar të Kosovës ne filluam të jemi edhe më agresiv ndaj Jugosllavëve siq ndodhi edhe me rrahjen e gazetarëve të tyre e pastaj edhe thyerjen e xhamave të konsullatës Jugosllave, pra çfarëdo që na vinte për dore e bënim kundër tyre ndaj të cilëve edhe sot e mbaj akoma të gjallë urrejtjen e madhe.
Shqiptarët e amerrikës kanë dhënë një kontribut të çmueshëm në sensibilizimin e faktorit ndërkombëtar për situatën në Kosovë, ata po ashtu e kanë ndihmuar ekonomikisht dhe gjatë luftës edhe me armatim dhe ushtarë.
I bie prap përgjegjësia atij klani që e ka emëruar këtë njeri dhe nuk e ka marrë parasyshë të kalaurën e tij. Artikulli i z. Spahiu kishte pasur aq shumë influencë derisa edhe Kryesia e KK të LSPP të Kosovës një javë më vonë kishte mbajtur mbledhje enkas për ta dënuar veprimtarinë armiqësore të emigracionit shqiptarë në SHBA.
Zgjidhje e turpit
Nëse merrret parasyshë se Kosova duhet të përfaqësohet nga një intelektual, atëhere duhet parë realiteti dhe të dergohet ndonjë intelektual i mirëfilltë, poashtu nëse merrret parasysh atdhedashuria atëhere nuk mund të diskutohet për një njeri të tillë i cili tërë dashurinë e tij e kishte harxhuar për ata që e mbanin Kosovën të robëruar…
Komunizmi sulmonte edhe gazetën “Dielli”, pjesë e “Vatrës. “Vatra” në pjesën më të madhe përbëhet nga elementë pak a shumë në gjendje të mirë ekonomike. Kjo është organizata më e vjetër dhe gjithmonë në kryesi të saj kanë qenë dhe janë njerëz që janë agjentë të amerikanëve. Qëndrimi i kësaj organizate tani dhe sidomos i gazetës së saj, nuk është i mirë. Gazeta Dielli dhe kryesisht Qerim Panariti zhvillojnë një propagandë reaksionare kundër republikës tonë dhe kampit të socializmit. Kjo vjen sepse drejruesit e kësaj shoqërie në pjesën më të madhe nuk janë njerëz të mirë nuk janë njerëz të mirë”, thuhet në dosje.
Më poshtë paraqitet një pjesë nga dosja sekrete për Vatrën, e survejuar nga Sigurimi i Shtetit. “Dosja sekrete, Aprovohet, Drejtori i Zbulimit Politik, Jonuz Mersini Tiranë, 29/9/1970.
Unë, punëtori operativ, Idaet Xhanaj, efektiv i Drejtorisë së Zbulimit, pasi shqyrtova materialet e organizatës “Vatra”, e formuar në vitin1909 prej Fan Nolit, Faik Konicës e të tjerë, dhe pasi gjeta se vitet e fundit është vënë plotësisht në shërbim të zbulimit amerikan, dhe aktualisht zhvillon aktivitet armiqësor ndaj vendit tonë si nëpërmjet anëtarëve të saj, po ashtu edhe nëpërmjet gazetës së saj, “Dielli”.
Vendosa të çel dosjen e kësaj organizate për të bërë përpunimin e mëtejshëm, për t’u informar mbi aktivitetin e saj, mbi koordinimin e veprimtarisë me zbulimet armike, mbi divergjencat në radhët e saj.
Kolonia Shqiptare në Amerikë është një nga kolonitë më të vjetra dhe më të mëdha në Perëndim. Emigracioni Ekonomik Shqiptar ka filluar qysh nga viti 1900 për shkaqe që dihen, dhe ka vazhduar duke u shtuar deri në vitin 1940. Afro 20 për qind prej tyre kanë marrë edhe familjet me vete. Kolonia Shqiptare përbëhet prej afro 40 mijë frymë, dhe është përqëndruar në qytetet Boston, Nju York, Filadelfia, Ustri, Detroit, Chicago, Karolina, Uashington, San Francisco; qëndra e gjithë kolonisë është në Boston, pasi aty janë kryesitë e shoqërive dhe kryesitë fetare. Sot, afro 80 për qind pre j tyre punojnë në restorante, hotele, 5 % në fabrikë, dhe 10 % kanë prona private, si magazina, shtëpi etj.
Nga zhvillimi arsimor dhe politik, kolonia përfaqëson një masë të madhe analfabetësh ose që dinë pak shkrim, të pazhvilluar nga ana politike dhe që janë shumë fetarë. Rinia e dalë nga familjet shqiptare në Amerikë, është edukuar në shkollat amerikane, pasi nevoja e një shkolle shqipe në koloni është ndjerë shumë.
Emigrantët Ekonomikë janë ndarë në dy shoqëri: Vatra me gazetën e saj Dielli, me kryetar Fan Nolin, dhe Editor Qerim Panaritin, dhe Shqipëria e Lirë me gazetën e saj “Liria”, me kryetar dr. Xhon Nase nga Berati dhe editor Dhimitër Trebicka, nga Korça.
Pjesa më e madhe shqiptarëve nuk marrin pjesë në këto shoqëri si aëtarë të rregullt, vetëm se marrin gazetat e tyre. Shoqëria “Vatra” në pjesën më të madhe përbëhet nga elementë pak a shumë në gjendje të mirë ekonomike. Kjo është organizata më e vjetër dhe gjithmonë në kryesi të saj kanë qenë dhe janë njerëz që janë agjentë të amerikanëve. Qëndrimi i kësaj organizate tani dhe sidomos i gazetës së saj, nuk është i mirë. Gazeta “Dielli” dhe kryesisht Qerim Panariti zhvillojnë një propagandë reaksionare kundër republikës sonë dhe kampit të socializmit. Kjo vjen sepse drejtuesit e kësaj shoqërie në pjesën më të madhe, nuk janë njerëz të mirë”, thuhet në dosjen sekrete.
***
Themelimi i “Vatrës”.
Mbledhja e parë për të bashkuar të gjitha organizatat e shqiptarëve të Amerikës në një federatë u bë më 24 dhjetor 1911, në Boston. Kjo mbledhje u thirr prej shoqërisë “Besa-Besën”. Në këtë mbledhje morën pjesë Faik Konica, At Fan Noli, Kristo Floqi, Marko Adams dhe Paskal Aleksi. Mbledhjet vazhduan deri më 28 prill 1912, kur “Vatra” u themelua zyrtarisht. Rekordi i komisionit të bashkimit më datën e sipërme, mban këto fjalë:
“E quajmë të formuar Federatën Panshqiptare “Vatra” të Amerikës, prej shoqërive “Besa-Besën”, “Flamuri i Krujës”, shoqërisë kombëtare dhe “Dallëndyshja””. Ne këtë mbledhje historike u emërua një pleqësi e përkohshme prej këtyre zotërinjve.
Sekretar AT Fan Noli, arkëtar Llambi Chikozi, menaxher i gazetës “Dielli” Kristo Kirka, organizatorët e degëve të federatës: Faik Konica dhe Kristo Floqi. Mbikëqyrës së gazetës “Dielli”: Paskal Aleksi, Elia Tromara dhe Kosta Vasili. Federata Panshqiptare “VATRA” , u njoh prej shtetit të Masacusetit dhe mori charten më 13 qershor 1912. Në chartën figurojnë këta emra: Faik Konica, Llambi Chikozi, Fan S. Noli , Kristo Floqi, Elia Tromara, Naum Cere dhe Kosta Kotta. Faik Konica 15 mars 1875-15 dhjetor 1942, Theofan (Fan) S. Noli janar 6, 1882 – mars 13, 1965.
***
Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës”Vatra’, njëkohësisht kryetar i Fondacionit të Studentëve, Dr. Pashko Camaj, vizitoi Kryesinë e Vatrës në Michigan. Me gjithë situatën e vështirë virale dhe rritjen e numrit të rasteve me Covid-19, kjo nuk e pëngoi z. Camaj të merrte këtë udhëtim. Dr. Camaj bëri një vizitë ngushëllimi në familjen e nën/kryetarit të Vatrës z. Alfons Grishaj, me rastin e ndarjes tragjike nga jeta të vëllait të tij Eduardit.
Më pas Dr. Pashko Camaj, u takua me kryetarin e degës së Vatrës në Michigan, z. Mondi Rakaj(anëtar i kryesisësë Federatës) dhe anëtarët e kryesisë së degës zotërinjtë Rafael Floqi dhe Valentin Lumaj(anëtar i Këshillit të Vatrës).
”Kaherë kam dasht për të vizitue degën tuej të Vatrës, po me rastin në familjen Grishaj, e pashë edhe si obligim moral të vij”, – u shpreh Pashku.
Më pas, në një nga restorantet në Macomp Twp, u shtrua një darkë pune. U trajtuan tema të ndryshme, ku më së shumti u bisedua për situatën aktuale në Vatër. Situata e vështirë virale dhe rregullat ligjore të Covid-19 kanë penguar në një farë mase në organizimin të aktiviteteve të gjera shoqërore, për të cilat Vatra ka qenë model. U bisedua edhe për shtimin e anëtarësisë dhe afrimin e intelektualëve të rinj të shkolluar dhe me energji në Vater, si prelud i një të ardhmeje të sigurtë të Vatrës.Po ashtu Dr.Camaj theksoi se rregullimi një herë e përgjithmonë i kuadrit ligjor të Vatrës është objektivi aktual kryesor i Kryesisë.
U fol për situatën pas-zgjedhore në Amerikë, në Kosovë dhe për situatën para-zgjedhore në Shqipëri. Të gjithë ishin të mendimit se në Shqipëri kërkohet një ndryshim i realitetit politik, ekonomik dhe social. Është i domosdoshëm një tranzicion i paqtë i pushtetit ne duart e forcave opozitare.
Darka e punës u mbyll me shtërngime duarsh dhe falenderime reciproke.
Po dje, Dr. Pashko Camaj ishte i ftuar në televizionin e Shqiptarëve të Amerikës me president vatranin Gani Vila.
Dr. Camaj ka qenë aktiv në bashkëbisedime me komunitetin shqiptar në USA po ashtu autor i shumë shkrimeve në gazeta me këshilla se si të mbrohemi dhe të trajtojmë virusin i cili për më shumë se një vit ka mbërthyer globin.
***
… Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore me urdhër të Titos u formua e ashtuquajtura OZN-a (Organ Zastite Naroda) me 13 Maj 1944, dhe një vit më pas VOS (Vojna Obavestajna Sluzba ‘JNA’) Shërbimi Informativ Ushtarak UPJ. Nga fundi i vitit 1946 këto shërbime u reformuan dhe u shkrinë duke e formuar UDB-në dhe KOS-in, (Uprava Drzavne Bezbednosti) Drejtoria e Sigurimit të Shtetit dhe (Kontra obavestajna Sluzba) Shërbimi i Kundërzbulimit Jugosllav, varësia e të cilit ishte nga Komanda e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë të cilët drejtoheshin nga Aleksandar Rankoviç me pseudonimin “Leka” dhe Sllobodan Peneziç me nofkën “Kercun”. Njëkohësisht dhe me shpejtësi rrufe në të gjitha republikat dhe Krahinën Autonome të Kosovës u formuan drejtoritë përkatëse të UDB-së dhe KOS-it në këto nivele. OZN-an dhe UDB-në për shumë vite në Kosovë i udhëhoqi si kryeshef Spasoje Gjakoviç dhe kryeshefa degësh të këtij shërbimi famëkeq për Kosovë ishin edhe Çedo Mijoviç, Ali Shukriu, Lubo Shotra, Alush Gashi, Nazmi Kursani, Çedo Topalloviç, etj..
UDB-në në Maqedoni e drejtonin Ilisie Popovski “Marko”, Çvetko Uzunovski me nofkën “Abaz”, Arizan Mesterovski-Marçe etj.. Degët e UDB-së në Kosovë dhe Maqedoni i udhëhoqën edhe shumë shqiptarë, të cilët u angazhuan sidomos në përndjekjen dhe likuidimin e grupeve te armatosura shqiptare, veprimtarë të rezistencës, një pjesë e të cilëve fshiheshin në male për të shpëtuar gjallë nga likuidimet e UDB-së, u arratisën dhe emigruan në grupe matanë kufirit, në Greqi dhe Itali, ndërsa të tjerë u vendosën edhe në Amerikë apo në shtete të Europës Perëndimore, si Franca, Belgjika, Gjermania etj..
Në këto faqe libri dua të hedh dritë mbi vëzhgimet që UDB-ja i bënte emigracionit politik, më pas edhe atij ekonomik shqiptar, në disa vende të Europës Perëndimore, përtej oqeanit, të cilët ishin angazhuar seriozisht me mish e me shpirt për çështjen kombëtare.
Këtu do të ndalem të shkruaj për udhëheqësit e disa organizatave dhe partive shqiptare nga radhët e emigracionit, e të gjitha këto i kam nxjerrë nga dosjet voluminoze të shërbimit sekret të UDB-së jugosllave, duke shfrytëzuar këtu edhe shumë materiale operative, që janë origjinale, e që I kam marrë, ose më mirë të them se i kam vjedhur, gjate viteve 1969-1974 duke i nxjerrë nga arkivi sekret, kur kam punuar si operativ në sektorët e shërbimit të SDB-së për Maqedoninë, në Shkup….
Dosjet e fshehta të UDB-së për emigracionin shqiptar përtej oqeanit, në SHBA, janë një kontingjent i tërë dhe arkiv me vlerë të veçantë që ruhet në kasaforta çeliku të blinduara dhe me siglën “strogo pov” (tepër rezervat), ka një rëndësi të madhe për historiografinë shqiptare, aty kushdo mund të shkruaj libra të tërë dhe studime mahnitëse nga sfera e historisë dhe sociologjisë….
Shqipëria si shtet dhe shqiptarët si komb në të gjitha Trojet Etnike kanë një histori shumë të bujshme, por edhe mjaft tragjike në të gjithë hapësirën e Gadishullit të Ballkanit, ndaj edhe nga pikëpamjet shoqërore, ekonomike e politike dhe rrethana të tjera shqiptarët janë trajtuar si popull i prapambetur dhe i sunduar, i përçarë dhe i shkelur nga shumë regjime ndër shekuj, nga sulltanë e carë, nga mbretëri e armiq të huaj….
Të gjitha këto fakte e kanë detyruar shqiptarin të merrte rrugët e emigracionit nëpër botë. Populli im i syrgjynosur, ndër shekuj është shpërngulur, i detyruar të braktisë vendlindjen vetëm për të mbetur gjallë. Këtë fakt e njeh historia, por nëse kësaj i shtojmë edhe faktin tjetër se i huaji gjithnjë e ka vënë në loje fatin e shqiptarëve duke stimuluar grindje të ndërsjella, përplasje të çuditshme, që ishin e janë strategji e tij për interesat e veta, ndërsa shqiptari vazhdon të vijë vërdallë tragjikes së tij, të cilën e njeh gjithë bota…. Por le ti kthehemi temës së përndjekjeve të krerëve të emigracionit shqiptar nga UDB-ja. Pranverën e vitit 1939 Italia fashiste pushtoi Shqipërinë. Në të gjithë Ballkanin nisën të ndodhin gjëra të çuditshme. Mbreti Zog, me Shtabin dhe bajraktarët e grupit të tij, u vendos në Kajro. Erdhi edhe pushtimi nga Gjermania naziste dhe shqiptarët u vendosën në male. U formuan edhe grupe të armatosura guerilësh shqiptarë, formacione luftarake të armatosura të ndarë në dy pjesë: ato partizane me ide komuniste të udhëhequra dhe nën influencën e Kominternit dhe Mugoshëve e Popoviçëve, kurse nga ana tjetër dëgjohej oshtima e armëve të grupeve nacionaliste shqiptare, siç ishin ato të “Ballit Kombëtar” etj.. Edhe këtu, në kohë dhe hapësirë, grindjet, hakmarrjet dhe përçarjet mes shqiptarëve bënin të vetën dhe lanë gjurmë të pashlyera gjaku e tragjike, të cilën e shfrytëzonte me dinakëri armiku i huaj. Kur në Ballkan triumfuan partizanët komunistë, (ideja bolshevike e ardhur nga Karpatet) duke i flijuar në masë të madhe shqiptarët, duke e radhitur Shqipërinë mes vendeve me sistem monist, në krye të të cilit qëndronte Enver Hoxha, formacione të tëra shqiptarësh të krahut tjetër, në përpjekje për jetë a vdekje, duke u fshehur maleve që të shpëtonin nga likuidimet e regjimit komunist, më pas u arratisën së bashku me trupat italian e gjermane, ndërsa një numër i madh ikën drejt Greqisë dhe një pjesë nëpërmjet detit në Itali, duke u vendosur nëpër kampe të ndryshme refugjatësh ndihmuar fillimisht nga UNRRA, IRO dhe VICC, etj..
Këto dyndje dhe emigrime shqiptarësh nga vatrat e tyre kanë vazhduar jo vetëm pas luftës por edhe me dekada më vonë. Shqiptari nacionalist largohej përtej oqeanit, në Amerikë, Australi dhe Alaskën e largët. Shërbimet e fshehta të spiunazhit dhe kundërspiunazhit, në veçanti ato të Jugosllavisë, treguan interes të madh për emigracionin shqiptar në përgjithësi dhe ndaj këto shërbime formuan edhe sektor të posaçëm edhe në kanale diplomatike që do të ndiqnin hap pas hapi veprimtarinë dhe aktivitetet e zhvillua nga krerët, individët apo edhe nga organizatat emigrante shqiptare, të cilat tanimë ishin formuar sidomos në Itali e Gjermani, Turqi dhe Amerikë etj., duke përmendur këtu edhe disa emra dominantë siç ishin: Ali Këlcyra, Hysni Lepenica, Ernest Koliqi, Sadudin Hazmedari, Mentor Çoku, Imer Koçi, Dr. Anton Sededini, Luan Gashi, Abaz Kupi, Abaz Ermenji, Sami Repishti, Namik Resuli, Arshi Pipa, Ismail Verlaci, Xhafer Deva, Hisen Terpeza, Zef Pali, Fuad Myftiu, Athanas Gegaj, Vasil Andoni, Hasan Dosti, Qazim Pordani, Ibrahim Biçaku, Qenan Zhupani i Çegranit, Sutki Koloveri, Kalosh Hamdi Reçani, Xhelë Kalisha, Muharem Bajraktari, Beqir Maloku, Xhemal Bushati, hafiz Jusuf Azemi, Alinafi Hoxha, Vasil Germeni, Nexhat Peshkopia, Rexhep Krasniqi, Tahir Kolgjini, Eqerem Bardha, Hysen Selmoni, Gajur Dëralla, Rexhep Mitrovica, Murat Cerova, Adem Dushi, Mato Murati, Xhelal Mitrovica, Sait Kryeziu, Tajar Zavalani, Tomor Zavalani, Adem Gllavica, Ajet Rushiti, Gjon Marka Gjoni, Vasil Alarupi, Ago Agaj, Kolë Bib Mirakaj, Alush Leshanaku, Qemal Voskopoja, Hyqmet Delvina, Halil Maçi, Asllan Zeneli, Dr. Selim Domani, Tahir Zajmi, Ahmet Brahimi, Ibrahim Kulla, Ramadan Cena, Besim Sina, etj., etj..
Të gjithë këta personalitete kanë dosje të veçanta në UDB-në jugosllave, të sajuara që në vitet e qëndrimit të tyre në kampet e Greqisë dhe Italisë dhe qëndrimit të tyre në emigracion në SHBA. -Organizatën panshqiptare “Vatra” me seli në Boston dhe me gazetën e saj “Dielli” e formoi dhe udhëhoqi gjatë Fan Noli dhe Athanas Gegaj e të tjerë. Qëllimi i saj ishte grumbullimi i shqiptarëve të cilët jetonin në SHB. Gazeta “Die1li”, si organ i saj, me dekada ka trajtuar dhe akoma trajton çështjen dhe jetën e emigracionit shqiptar përtej oqeanit…. -”Balli Kombëtar” ishte organizatë nacionaliste emigrante shqiptare, të cilën e themeloi në vitin 1939 Mehdi Frasheri. Me pas në radhët e saj u benë disa ndryshime dhe kthesa të reja, sidomos pas vdekjes së M. Frashërit në vitin 1950, kur nga radhët e të cilës dolën Partia Agrare dhe Partia e Katundarëve me në krye Hasan Dostin…
-”Lidhja e tretë e Prizrenit në emigrim” me seli në Nju Jork me në krye Xhafer Devën, më vone kryetar i saj u emërua Ismet Berisha, nxjerr revistën me emër “Lidhja e Prizrenit”….
-Organizata Kombëtare “Lëvizja e Legalitetit” me seli në Nju Jork dhe kryetar i saj ishte Abaz Kupi. Pas vdekjes së tij u bënë ndryshime rrënjësore.Degët e saj vepronin në disa shtete të Europës Perëndimore dhe në Kanada e Australi, ashtu siç ndodh edhe me degët e “Ballit Kombëtar” dhe Partisë Agrare, gazeta “Atdheu” është organ i Legalitetit…
-Partia Agrare “Balli Kombëtar”
me seli në Romë, si organ të saj botonte revistën “Flamuri”, ndërsa Partia Katundare si organ të vetin botonte në Detroit revistën “Heroizma shqiptare”….
-”Lidhja kosovare” me seli ne Aurora të Çikagos, themeluar dhe drejtuar nga hafiz Jusuf Azemi, Prof. Vasil Andoni dhe Prof. Luan Gashi, te cilet edhe botojne gazetën “Përpjekja kosovare”…
-”Organizata Bashkimi Demokratik Shqiptar” me kryetar Këshilli Isa Elez Ndreu, si organ të vetin botonte gazetën “Koha Jonë” në Paris.Kryeredaktor i saj Lec Shllaku. Këtu dua të ndalem dhe të vë theksin se nga viti 1966 e deri në vitin 1969, kur në Amerikë dhe ca vende evropiane, sidomos në Romë, të Italisë, Paris të Francës, Brukse1 të Belgjikës etj., u bë një riorganizim i përgjithshëm i organizatave emigrante shqiptare. Pas shumë fërkimesh e debatesh, pas shumë antagonizmash e përplasjesh, u bë freskimi i radhëve të emigracionit mbarëshqiptar. U formua dhe u zgjodh një Komitet Qendror i ri i Organizatës Kombëtare të Lëvizjes së Legalitetit në Nju Jork, ku sekretar i Përgjithshëm u zgjodh Dr. Fuad Myftiu, e kryetar Këshilli Hysen Prishtina. Kryetar i Komitetit “Shqipëria e lirë” me seli në Nju Jork edhe më tej vazhdonte të ishte Dr. Rexhep Krasniqi, i cili lindi në Gjakovë, kurse studimet universitare i kreu në Austri, ai në Nju Jork nxori për shumë vite gazetën “Shqiptari i lirë” /te cilen disa numra me rradhe i kam lexuar personalisht/.
Agim Karagjozi, u bë sekretar i degës “Vatra” në Nju Jork. Pas ca kongreseve që u mbajtën, si ai i “Lidhjes Kosovare” në Çikago më 1969, si dhe të tilla në Detroit dhe Boston, urgjentisht u pa e nevojshme dhe u krijua një Komitet i Përbashkët për “Partinë Katundare”, “Heroizma shqiptare” dhe “Bashkimi shqiptar”, kryetar i këtij komiteti u zgjodh oratori Ndue Gjomarkaj.
Ndërsa Abaz Ermenji edhe me tej mbetet kryetar i Komitetit “Shqipëria etnike e lirë” me seli në Paris. Qazim Prodani udhëhiqte në Stamboll Organizatën “Besa” dhe boton gazetën me të njëjtin emër. Alinafi Hoxha udhëhiqte në Marsejë të Francës Organizatën “Lidhja e Vardarit”.
Profesor Ernest Koliqi në Romë të Italisë nxori revistën e quajtur “Shejzat” redaktor i së cilës për një farë kohe ishte edhe Martin Camaj. Kjo revistë bëri bujë të madhe në tërë emigracionin shqiptar. -”Besëlidhja Kombëtare Shqiptare” vepronte në Suedi dhe organi i saj ishte “Besa shqiptare”. -Komiteti Kombëtar “Shqipëria e lirë” në Paris të Francës si organ të vetin botonte revistën “Qëndresa shqiptare”. -Organizata shqiptare “Balli Kombëtar” për Nju Jorkun dhe Nju Xhersi botonte revistën “Mbrojtja Kombëtare”.
Antonio Bellushi, i njohur në Palermo të Italisë boton revistën “Vatra jonë” dhe tani “Lidhja” të cilat ishin të mirëpritura jo vetëm ndër arbëreshët, por edhe në mbarë emigracionin shqiptar në Evrope dhe në Amerikë. -”Zëri i Rinisë në Mërgim” ishte organ i Organizatës “Rinia Shqiptare” në Melburn të Australisë. -Lidhja e myslimanëve shqiptaro-amerikanë në Nju Jork, u drejtua gjatë nga Rexhep Kumbarçe, por në Kongresin V, kjo shoqatë pësoi ca ndryshime pikërisht gjatë viteve 1972-74, kur u emërua si “Qendra islame shqiptaroamerikane” për Nju Jorkun dhe Nju Xhersin, dhe kryetar i saj u zgjodh Abdullah Kaloshi.
Në kryesinë e nderit bënin pjese imami Isa Hoxha, Remzi Baolli, etj.. Në Amerikë ekzistonte edhe “Lidhja Katolike shqiptareamerikane” me seli në Nju Jork, me në krye Zef Oroshin. Këtu botohej edhe revista “Lajmëtari i të merguemit” si organ i “Bllokut Indipendent”. Redaktor i revistës “Përpjekja jonë” në Nju Jork ishte Azem Gjidia. Është fakt se shqiptarët në përpjesëtime të mëdha kanë qenë bashkëpunëtorë të “denjë” në shërbimet kundër-zbuluese dhe zbuluese të sistemit komunist jugosllav, të shërbimit sekret të KOS-it dhe UDB-së. Sipas një studimi analitik që kam bërë gjatë viteve kur kam punuar si operativ në sektorët e SDB-së Republikane të Jugosllavisë në Shkup, në sajë të rrjetit të bashkëpunëtorëve të ndryshëm nga radhët e shqiptarëve dhe sipas kodeve të fshehura dhe kategorive të dosjeve, apo evidencave të kartotekës së regjistruar, afro 60 për qind, prej tyre 20 për qind ishin bashkëpunëtorë të evidentuar, me pseudonime të koduara, dhe që zotëronin dosje të sajuara për këtë qëllim. Nuk di pse ndodhte kështu, por një gjë e kisha të qartë: krerët e UDBsë, ideologjia komuniste dhe bolshevike e pansllavizmit, si në Beograd ashtu edhe në disa qendra të tjera të Jugosllavisë (edhe në kabinetet e Komiteteve Qendrorë të PKJ-së), hartoheshin projekte të fshehta për zhdukjen fizike, likuidimin dhe spastrimin e shqiptarëve pasivisht nga Maqedonia dhe Kosova, nga Mali i Zi dhe troje të tjera të banuara nga shqiptarë etnikë.
Të zhgënjyer shqiptarët shkuan edhe në fronte lufte, në formacionet partizane, siç ishte Brigada VII shqiptare në Frontin e Sremit etj.. Që atëherë deklaratat e Titos dhe të tjerëve si ai, se shqiptarët do të jetonin si popull në “Vëllazërim-Bashkim” me popujt e tjerë në Jugosllavi?! U zhgënjyen në vitin 1945, 1966, 1974. Spastrimet etnike dhe zhdukja fizike e shqiptarëve vazhduan edhe pas vdekjes së Titos, synimet pansllaviste dhe në saje të pasuesve famëkeq Çubrilloviçe dhe Millosheviçe arritën kulmin në vitin 1981.
Cilët ishin dhe pse disa shqiptarë kanë bashkëpunuar me UDB-në ose me mirë të them se UDB-ja kishte aq interesim të madh që të fuste në radhët e saj shqiptarë të zgjedhur, për zyrtarë apo të angazhuar në rrjetin e spiunazhit dhe të bashkëpunëtorëve. Qëllimet, synimet, interesimet dhe preokupimet e këtij shërbimi famëkeq kanë qenë të mëdha, por edhe dinake e perfide, për t’ia thyer dinjitetin kombëtar shqiptarit dhe për ta bërë leckë në aspektin moral, të krenarisë së tij. Në shumë raste, kur ka qenë fjala edhe për ndonjë djalë të fisit me traditë, ose bir i ndonjë ballisti të njohur, me emër në historinë tonë për ta komprometuar operativët e UDB-së i kanë ndenjur afër, kanë ngritur dolli dhe përshëndetur në rrugë, kur e kanë takuar e kapnin për krahu me qëllim që ta shikonte populli dhe e reklamonin si të ishte Xhemjs Bond ose njeri i afërt, apo edhe bashkëpunëtor i tyre. Metoda komprometuese e UDB-ja ka përdorur edhe në mesin e shqiptarëve në Amerikë, ose në radhët e emigracionit shqiptar duke u futur mosbesim e grindje, përçarje e hakmarrje, duke zhvilluar kombinacione të ndryshme, kurthe e intriga. E shqiptari gjithmonë gjaknxehtë dhe eksploziv, bajraktar dhe kapadai, me armë në brez dhe… njerëzit i duken si milingona, nuk e kuptonte se në prapavijën e gjithë kësaj ka edhe diçka tjetër, diçka të cilën UDB-ja e ka mbajtur në fshehtësi të vërtetë, duke e “djegur” atë që nuk e ka me qejf, atë që ia turbullon ujin, e djeg “spiunin” për ta mbrojtur dhe mbajtur në fshehtësi SPIUNIN e vërtetë. Prandaj, shërbimi i spiunazhit dhe veprimtaria e spiunit janë tejet specifike, e për gjëra të tilla, marifete e trillime, UDB-ja ka përvojë të madhe si një makineri e çuditshme që me dekada ka spekuluar me shqiptarin dhe në dëm të shqiptarëve, duke i vrarë me njëri-tjetrin. Edhe kjo është një pjesë e historisë sonë dhe fatit tragjik si popull e si komb….. Po pse kështu?! Habitesh me faktin se nga qindra e qindra dosje dhe emra të koduar dhe të evidentuar në sektorët e UDB-së nga radhët e shqiptarëve si në Maqedoni dhe në Kosovë, afro 60 për qind prej tyre janë të përfshirë si bashkëpunëtorë të këtij shërbimi të zbulimit dhe kundërzbulimit jugosllav. Me qindra shqiptarë kanë dosje të sajuara të disa kategorive, si p.sh. një pjesë e tyre janë të evidentuara si bashkëpunëtorë të rregullt, një pjesë janë të kategorisë DL (dosie za lice) dosje personale, dhe PPR (predmet u predhodnom radu) që do të thotë dosje të lëndës së përpunuar paraprakisht.
Dosje të tilla individuale UDB-ja i zotëron me shumicë, por në kasafortat e çelikta dhe të blinduara të saj gjenden edhe me qindra dosje voluminoze për krerët dhe organizatat e ndryshme emigrante shqiptare nga të gjitha vendet e Botës, e në veçanti të atyre nga Amerika, Franca, Belgjika, Gjermania, Australia, Kanadaja, Turqia etj..
Ekzistojnë dosje të çuditshme edhe për hoxhallarë e priftërinj, për profesorë e mjekë, për mësues dhe inxhinierë, për emigrantë e bujq, për pleq dhe të rinj, për nxënës e studentë etj., etj..
Dhe të gjitha këto, sipas strategjisë së këtyre shërbimeve komuniste, kanë rëndësi të madhe për sistemin e spiunazhit të UDB-së. Por në ç’mënyrë dhe si bëhet rekrutimi dhe marrja në lidhje i personave të “zgjedhur” për bashkëpunëtorë, e që si proces zhvillohet sipas metodave identike dhe specifike që i ka në praktikë dhe i zbaton shërbimi për zbulim dhe kundërzbulim. Si bashkëpunëtorë të UDB-së dhe spiunazhit në mes shqiptarëve në Jugosllavi, të kategorisë “armiq të brendshëm” dhe “armiq të jashtëm”, në veçanti flasim për aktivitetet e pjesëtarëve të këtij shërbimi ndër shqiptarët e Amerikës, si dhe lidhjet e disa të shiturve në shërbimet sekrete diplomatike e konsullore jugosllave si në Çikago dhe Nju Jork dhe në disa vende të tjera evropiane apo dhe përtej oqeanit, të cilët veprojnë si persona të infiltruar dhe spiunë në radhët e krerëve dhe të Kryesive të organizatave emigrante shqiptare, gjen një varg emra shqiptarësh të shitur dhe që verbërisht punuan dhe po punojnë kundër shqiptarëve. UDB-ja jugosllave me dekada e vite të tërë ka përdorur operacione të fshehta agjenturore dhe agjentë të stërvitur edhe kundër Shqipërisë. Nga të gjitha anët e kufirit shqiptar KOS-i dhe UDB-ja kanë hedhur grupe të tërë diversantësh e terroristësh, mjerisht duke i zgjedhur si më të besuar nga vetë radhët e shqiptarëve, të cilët duke i stërvitur në kampe të veçantë e sekretë për veprimtari të tilla spiunazhi të armatosur, i ka drejtuar maleve, disa duke kaluar shpateve të Malit Vllaj dhe Korabit, disa nga Vraca e Sharrit dhe Restelica, të tjerë nga kreshtat e Pejës dhe Gjakovës e deri në anët e Ulqinit në Mal të Zi. Lista e emrave të tyre është e gjatë, p.sh. nga Maqedonia u nisën si diversantë; disa grupe nga fshati Frëngovë, të drejtuar nga Koço Popoviqi, Elisie Popovski -Marko, Arizan Nesterovski-Marçe, Lazar Mojsovi, Koço Bitoljani, Boro Çushkar etj. Por në këtë drejtim kanë vepruar edhe Shibrit Kica nga Veleshta e Strugës,i cili më vonë u internua në Veles dhe Gjevgjeli. Kurse Murteza Shatri,u fut në rrjetin e informatorëve të rekrutimeve. Në veëanti, me direktiva të Llazar mojsovit dhe të Marçes, veprimtari agjenturore andej kufirit zhvilloi Mahir Zherovjani me pseodonimin “Majeri”.
Madje, gjithashtu histori përmes ngjarjesh të kësaj natyre kanë , ne vecanti Shaban Braha, Stafe Lleshi ; madje edhe Shaban Zejneli, Xhafer Hasani, Bal Beqiri, Memet Zeneli, Riza Kadriu, Qebir Mustafa, Hashim Toplica, Azir Jakupi, Ajet Ameti, Zilbear Qazimi, Sadik Sinani dhe disa te tjere…
Po jap vetëm një shembull sa për ilustrimin e mënyrës me të cilën shërbimi sekret i UDB-së i verbonte shqiptarët. Ai pikaste ata shqiptarë të cilët mbaheshin kapadainj, dhe organin e shtetit e kishin “krah” jo vetëm për ndjenjë hakmarrjeje por edhe për qëllime të tjera të ndryshme. Grupi i diversantëve nga Struga që hidheshin në Shqipëri ishte më i dendur dhe organizohej nga dy funksionarë partiakë dhe krerë të UDB-së ose KOS-it jugosllav, siç ishin Koço Popoviçi dhe Koço Bitoljani. Në fshatin Frengove, që shërbente edhe si qendër për nisjen e diversantëve bënin edhe gosti të madhe duke pirë raki dhe duke ngrënë mish qengji të pjekur. Në shtëpinë e Xheladin Dautit dhe Ali Poshkës, në ,,konak,, “Gjyluas” , zienin kafe dhe raki prej sheqeri. Prej këtu maleve nisej edhe Ali Poshka, ndërsa Zenulla Tusha nisej nga Dobovjani, por të gjithë ishin nën komandën e atyre që i Kontrollonin edhe Elisie Popovski-Marko dhe Arizan Nestorovski-Marce.
Nga ana tjetër, edhe “Sigurimi” i cili ishte mirë e organizuar në aspektin e zbulimit dhe të kundërzbulimit, si një organizatë e fortë spiunazhi dhe survejimi që kishte sektorët e specializuar të informacionit, zhvillonte një betejë tjetër strategjike sidomos në sukat dhe grykat e Rajcës e Mokrës, duke filluar që nga Korfuzi, Delvina e Saranda dhe gjer në anët e Zhurit të Dragashit me Pashtrik e e brigje të Drinit gjer në ballë me Pejën e Gjakovën, në Grykë të Rugovës dhe përtej anëve të Hotit,Grudës ,Gucisë e gjer në Ulqin në vijën me Malin e Zi ….
( Edhe andej edhe këndej ,,vijës kufitare,, messhqiptare shpinin rrugë Monopatesh djalli me plotë rreziqe jete njerëzish, ne rrugen pakthim ! Po, njerëzish të cilët kishin humbur rrugët e tyre në hijet e natës ku mbeteshin përtej stinëve të ëndrrës dhe aq larg realitetit në frontin e heshtur, përmes ngjarjeve dhe përgjegjësive…)
E listës së gjatë të bashkëpunëtorëve shqiptarë të UDB-së u prijnë edhe gazetarë e intelektualë të tjerë, madje edhe hoxhallarë e arsimtarë, “kontributet” e të cilëve kanë qenë të nivelit të “lartë” për interesat e shërbimeve sekrete dhe për sektorë të veçantë.
Për këtë edhe janë ndihmuar materialisht dhe kanë gëzuar disa përfitime dhe benificione të ndryshme. Si bashkëpunëtorë, informatorë janë zgjedhur persona të cilët kanë gëzuar autoritet në popull dhe kanë qenë komunikativë, duke i rekrutuar në fusha të ndryshme të zbulimit dhe kundërzbulimit. Kështu UDB-ja dhe KOSi kanë vepruar edhe me priftërinjtë, sidomos në Kroaci dhe në Bosnje, ashtu siç kanë vepruar edhe shërbimet e tjera sekrete të shteteve të bllokut komunist në të gjitha vendet e Europës Lindore dhe Juglindore, duke përfshirë këtu sidomos Jugosllavinë dhe Shqipërinë. Këtu duhet të përmend edhe faktin se një pjesë e madhe janë bërë “spiunë” nga presioni që është ushtruar mbi ta, pra nga frika. Ata që nuk kanë pranuar të bëhen bashkëpunëtorë UDB-ja i ka futur në burgje dhe tërë jetën kanë qenë të përndjekur, nën vëzhgim dhe të evidentuar si elementë “armiq” kundër popullit dhe shtetit. Shqiptarët e kësaj kategorie shërbimi sekret jugosllav i ka quajtur edhe irredentistë e separatistë, apo edhe “enveristë” ose ballistë dhe me shumë epitete të tjera, për të cilët ekzistojnë edhe dosje personale,të quajtura ,,DL,, (Dosie za lice) dhe dosie grupesh,organizatash ilegale dhe të ashtuquajtura ,,PPR,, (Predmet vo predhodna rabota), Lëndë e Punës Paraprake. Pra populli shqiptar, duke qenë gjithmonë i zhgenjyer dhe I shfrytëzuar nga të tjerët, i diskriminuar dhe i shtypur, i terrorizuar nga të huajt e sidomos nga regjimi sllavo-komunist, ka qenë i detyruar të emigrojë në vendet perëndimore të Botës së Lirë për të mbijetuar dhe për të siguruar ekzistencën familjare.
Ndaj, kur është fjala për shqiptarët në Amerikë, si dhe në disa vende të tjera të Europës Perëndimore, ky fenomen duhet shtjelluar që nga koha e Fan Nolit, para dhe pas Luftës së Dytë Botërore, madje edhe gjatë sundimit të regjimit komunist, si në Shqipërinë e Enverit, ashtu edhe në Jugosllavi, shqiptarët kanë emigruar përtej oqeanit në disa faza gjatë kohës së Rankoviçit, por edhe pas tij. Në emigracion sidomos në SHBA, hasim dy kategori shqiptarësh të emigruar; atë politik dhe atë ekonomik. Megjithatë, kur ka qenë fjala për interesin e saj, UDB-ja ka përdorur të njëjtat mënyra dhe metoda operative për të zbuluar, përgjuar dhe evidentuar të gjitha lëvizjet, aktivitetet dhe zhvillimet e veprimtarive të tyre si në aspektin individual njashtu edhe në atë kolektiv, të organizatave emigrante shqiptare, të cilat kanë ekzistuar. Duke i përgjuar shërbimet e fshehta jugosllave të UDB-së si dhe ai informativ diplomatik, kanë zhvilluar operacione dhe veprimtari sekrete përmes operativëve të atashuar në qendrat e emigrantëve siç ishin ( edhe informator të infiltruar) në ato grpe e organizata më të mëdha në Nju Jork, Paterson dhe Çikago. Në mënyrë analitike janë sajuar dhe përgatitur dosje të veçanta, me analiza dhe raporte të ndryshme operative, duke shfrytëzuar bashkëpunëtorët-informatorë dhe spiunë nga vetë radhët e shqiptarëve, të cilët janë kategorizuar në persona të “zgjedhur” konspirativë, në lidhje operative, ose “burime” të veçanta. Por të gjithë kanë qenë të angazhuar duke i përdorur si masha të ndryshkura, si vegla të zeza shqiptarin kundër shqiptarit. Këtu, madje, nuk kanë munguar as intrigat, përçarjet dhe shpifjet nga më të ndyrat, duke i futur edhe në hakmarrje të rënda dhe larje hesapesh me zënka, kacafytje dhe fizikisht të rënda. Politikat e fshehta dhe shërbimet informative sekrete diplomatike dhe të spiunazhit në Nju Jork, të cilin si degë të veçantë e ka udhëhequr Beogradi, pas rënies se Rankoviçit dhe pas viteve 1968 dhe demonstratave në Kosovë e Tetovë, si specialist i këtij shërbimi ka qenë Mito Llambevski dhe Dimçe Bellovski, kurse Osman Gashi ishte futur në analet diplomatike jugosllave si shqiptar i shitur dhe intrigant, i cili bënte kërdi përçarjesh mes shqiptarëve të Patersonit, duke shpifur dhe bërë kombinacione sipas instruksioneve të UDB-së, duke shfrytëzuar shqiptarin kundër shqiptarit si “informator” apo spiunë-fakir edhe në Uareberi, Bruklin, Nju Jork e Çikago etj., duke zhvilluar veprimtari specifike e me interes të veçantë të veprimit për përhapjen e luftës antishqiptare në radhët e emigracionit dhe emigrantëve shqiptarë në Amerikë. Në këto anale na vjen edhe Olloman Sela me ”dopio rol”.
Për mendim tim kjo politikë e fshehtë antishqiptare, njëkohësisht ka qenë edhe shumë e rrezikshme për gjithë emigracionin përtej oqeanit. Në SHBA vepronin disa organizata emigrante shqiptare si “Vatra” në Boston, Komiteti “Shqipëria e lirë” ne Nju Jork, dhe organizata të tjera “Legaliteti”, “Balli Kombëtar”, Partia Agrare, “Lidhja e Prizrenit”, Partia e Katundarëve, “Lidhja Kosovare”, Partia amerikano-shqiptare e rinisë etj…. Antagonizmat në radhët e emigracionit shqiptar gjithmonë dhe gjithnjë kanë qenë të mëdha, sidomos te krerët e organizatave të ndryshme jo vetëm në Amerikë, por edhe në vende të tjera të Europës Perëndimore. Madje, edhe në Turqi, Zelandën e Re, Australi, këto antagonizma e grindje individësh dhe grupesh, UDB-ja i ka përcjellë me vëmendje të veçantë dhe ka ditur në mënyrë perfekte si të fuste sherrin mes tyre….
Ne pranverë të vitit 1953, vëllai i Abaz Ermenjit sulmoi fizikisht Abaz Kupin, më vonë Kupi plagos me revole Ermenjin. UDB-ja u mundua ta shfrytëzojë mirë këtë rast të volitshëm, duke i shpifur dhe intriguar përmes informatorëve të saj, që këto “larje hesapesh” të mbaronin me vrasje, por fatmirësisht, operacioni i tyre i koduar ato vite dhe i quajtur “Stuhia” nuk pati sukses. Adem Selim Gllavica u orvat me instruksione të UDB-së të përfitonte nga konfliktet e rrymave kosovare në Australi bashkë me dy kosovare të tjerë, por nuk ia arritën qëllimit, sepse Komiteti atje u bëri rezistencë të fortë. Ndërsa, Halit Bajrami ish-shef i Shërbimit të Kundërzbulimit në divizionin e Korçës, cili që në vitin 1951, si i arratisur në Greqi me instruksion të UDB-së u transferua në Zelandën e Re, dhe pas shumë vitesh ka shfaqur dëshirën të vijë në Jugosllavi. Tajar Zavalani, i cili përktheu romanin “Ana Karenina” për një farë kohe ka qenë i angazhuar nga KGB-ja, madje në Londër punoi si agjent i shërbimit të inteligjent servisit anglez M6, kurse Hasan Dosti, në të kundërt, si agjent e M6 punoi edhe për KGB-në ruse dhe CIA-n. Muharem Bajraktari përmes ambasadës jugosllave në Paris të Francës kërkoi një divizion të armatosur të rrëzonte regjimin e Enver Hoxhës. Halit Shehu me pseudonimin “Bukoviku” bashkëpunoi me shefin e SDB-së në Shkup, Nikolla Ilievskin, i cili e vizitoi me mision të caktuar në Amerikë. Olloman Sela u mundua të ulej në dy karrige, edhe me SIGURIMIN enverist edhe me UDB-së…..
Nuhi Vinca nga Struga, të gjitha letrat që ia ka dërguar emigrantit shqiptar Mentor Çokut në Romë, paraprakisht ato janë fotokopjuar në zyrat e UDB-së, për këto e të tjera shërbime, shefi Jordan Spasovski, e ka ndihmuar Nuhiun gjatë kohës së diferencimit dhe demonstratave të vitit 1968. Për Mentor Çokun dhe disa të tjerë në Romë UDB-ja kishte sajuar me kohë dosjet mjaft voluminoze, po kështu edhe për Emest Koliqin, Sadudin Haznedarin, Imer Koçin etj…
( Sadudin Haznedari fotgrafuar në Romë të Italisë verë 1974 nga agjenti i udbs “Federiko Amati”)
Nikolla Ilievski duke pasur përvojë me ca persona LOJAL nga anet e Struges dhe Ohrit, Manastirit dhe Prilepit, Dibres dhe Kercoves, Gostivarit e Tetoves, gjer ne Shkup e Kumanove, dhe me tej ne ,,kembimin intern zyrtar,, te INFORMACIONEVE me vlera te vecanta dhe relevante kan mbajtur edhe me SDB (UDB-ne) per Kosove. Keshtu ,keta sherbime, duke vepruar me metoda specifike dhe ene saje te konspiracionit te thelle, shume shqiptare te kategorise se Bexhet Bexheti, Saqip Kollarit, Hajrush Toskes, Bedri Sinanit , Edip Marku e gjer te Selim Brosha e Muharrem Dana ne Prishtine, arritën disa herë të dërgonin ,,lidhjet e tyre operative,, dhe informatoret e angazhuar, gjer në Nju Jork e Paterson, bile edhe ne Çikago, ne Aurorë duke bërë vëzhgime mbi hafiz Jusuf Azemin, Luan Gashin, Ajet Rushitin dhe “Lidhjen Kosovare”. ( UDB-ja pas kthimit tim nga Amerika u mundua me çdo mënyre të dërgonte me detyra të caktuara në Çikago edhe plakun Rexhep Zajazin, të cilin e kisha mik. Instruksionet ia ka dhënë personalisht Nikolla Ilievski, një fosil i prishur, por plaku kërçovar, I mencur dhe trim, duke qenë edhe prind i djemve të shkolluar para se të nisej për Amerikë, u konsultua me mua në banesën time në Shkup, në verë të vitit 1977, ku pas bisedimeve te gjata, ashtu sic me takonte si shqiptar, i thashë që të largohej nga ai rrjet antishqiptar, edhe perkunder KERCENIMEVE DHE PROVOKIMEVE qe ia benin, dhe të mbetej me dinjitet sic e kishte burrerine. Dhe ashtu bëri Rexhep Zajazi, pasi vajti në Çikago dhe u kthye në Jugosllavi duke mos u dhene ndonje ,,informacion me vlere,, SDB-së ne Shkup, deri në vdekje mbeti NJERI me te gjitha tiparet e nje patrioti te vertete shqiptar. Ai ishte trim dhe e kujtoj me respekt të veçantë. Duke pasur besim ai më rrëfeu gjithçka kishte raportuar te UDB-ja dhe urdherat si Directive qe ia kishin dhene te prera qe asesi per keto ,,gjera zyrtare,, te mos me rrefente Mua fare dhe definitivisht te largohej dhe mos kontaktonte me mua, sepse une , pasi qenkam larguar pa lejen e tyre nga ai Sherbim, dhe vajtja ime duke u arratisur dhe emigruar ne Amerike, qenkam ,,objektiv i rrezikshem,, dhe se nga SHBA qenkam kthyer me ,,instruksione,, te CIA-s amerikane dhe te krereve te emigracionit shqiptare… Më kujtohet edhe një gjë tjetër interesante lidhur me Nikolla Ilievskin, i të cilin kur shkoi në Amerikë për të ,, gjetur « gjurmët » dhe « lidhjet,, e mia , e priti « Bukoviku » nga Zajazi. Qëllimi i tij ishte të zbulonte nëse isha i lidhur me krerët e emigracionit shqiptar dhe me CIA-n, sepse atje kisha edhe dy vëllezërit e mi; Irfanin dhe Sulejmanin, dhe shkuarja ime ne Amerikë sigurisht që i kishte prishur planet dhe operacionet e shërbimeve të fshehta jugosllave të SDBsë dhe KOS-it, duke e vë në pozitë të jo të lakmueshme, për një adhurim të frikshëm dhe tejet të rrezikshëm, « Bukoviku » futet në rrjetin tinëzar të SDB-së në Shkup ku edhe ia kishin sajuar një dossie mjaft voluminoze dhe të evidentuar me kodin ,,Bukoviku,,. Ky njihej dhe mbante kontakte edhe me spiunin e angazhuar nga SDB Dibër, Nexhat Golijen në Esen ! Madje edhe me Nazif Bajramin, të cilin paraprakisht e kishte survejuar , »Xhems Bondi « nga Struga. E që më pas, u bënë viktimë të shefit Nikolla Ilievskit dhe SDB-së me Qendër në Shkup.
« Bukovikun » në Nju Jork, ku me vite, tanimë, gjendej atje si « emigrant » i ardhur nga Turkia. Kur hyri Ilievski ditën e parë në dhomën e pritjes, në banesën komode e pyeti « Bukovikun » : “Kaj qe sednem jas?” (Ku do të ulem unë) “Tuka … na çelo! (Këtu në krye të vendit), duke i treguar me dorë vendin. “Tuka, ispod slikata na Skenderbeg!” (Këtu, nën portretin e Skënderbeut), dhe të dy palët qeshën të kënaqura.
Udbashi Nikolla Ilievski është interesuar thellësisht për veprimtarinë e krerëve të emigracionit shqiptar në Amerikë, duke u interesuar njëkohësisht edhe mbi “lëvizjet” e mia (Nafi Çegranit), për “kontaktet” e mia me personalitete të shquara të emigracionit gjatë qëndrimit tim në Amerikë, etj.
***
( … Pas daljes sime nga burgu, « Bukoviku » erdhi të më vizitonte në Çegran, i dhash një kafe sipas traditës shqiptare, dhe i nxora një “izveshtaj” (raport) të SDB-së shkruar me cirilikun maqedonas, dhe e pyeta në dinte të lexonte cirilikun. Ai e shikoi me sy hapur, kur vërejti se ishte raport-informacion i marrur nga ai vetë, u zbeh në fytyrë dhe, pasi lexoi edhe njëherë, tha se e kishin mashtruar udbashët Nikolla Ilievski dhe Jordan Spasovski. Andaj, si në besim bëlbëzoi: “Të lutem, ti dhe Zoti! Unë e pranoj se e kam pritur në Nju Jork Ilievskin, por për ty nuk kam ditur gjë. Ai më ka pyetur shumë për ty por unë nuk ju kam njohur në Amerikë, vetëm emrin që ta kisha dëgjuar. Ka mundësi që UDB-ja dhe “Ko1ja” më kanë mashtruar!” Ndër mend më vinte hipokrizia dhe djallëzia e udbashëve si Nikolla Ilievski. Më vinte në mend e ashtuquajtura METODA E KOMPROMENTIMIT, të cilën e përdorte UDB me shqiptarët dhe në dëm të shqiptarëve. Ky është vetëm një shembull. Ka edhe me qindra histori të tilla të fatit dhe tragjikës shqiptare. Jo vetëm, sepse UDB-a vepronte në mënyrë të fshehtë dhe konspirative jo vetëm në Amerikë, por edhe në Zvicër e Gjermani, në Francë, Belgjikë, Australi e sidomos në Kosovë… )
. -MYRVET MUÇA, verën e vitit 1972 nga Amerika i shkruan letër zëvendëssekretarit republikan për PB-në, në Ministrinë e UDB-së në Shkup, Fehmi Muçës se janë “farefis” mes tyre, që “lidhjet fisnore” i kanë nga Dibra, ndaj kërkonte që të kishin letërkëmbim në linjën Nju Jork-Shkup dhe anasjelltas. “Të këmbejnë mendime dhe të çmallen sepse janë edhe të një mbiemri Por, Fehmiu, si njeri me eksperiencë dhe përvojë komunisti të kalitur në Komitetin Qendror të Ange1 Çemerkit, letrat e Myrvet Muçës të dërguara nga Amerika ia dorëzoi sektorit të SDB-së, ku unë i lexoja me kureshtje si analist i operatives për çështjet e emigracionit shqiptar, pasi janë evidentuar ato me shifra të veçanta. Disa i bëra fotokopje dhe i përvetësova në arshivën time si dokumente me rëndësi, e të cilat i ruaj edhe sot. (Me kureshtje të veçantë e lexova edhe dosjen personale të Marvet Muçës, të cilin UDB-ja e kishte sajuar që në vitet 1956-1960, kur ai ishte arratisur nga Shqipëria në Shkup. Ato vite ishte burgosur dhe kishte kaluar ferrin e “Idrizovës”. Majde, kaloi në Austri dhe që nga viti 1962 emigroi në Amerikë. UDB-ja edhe atje e përcolli dhe e mbajti nën vëzhgim. Habitem edhe sot pse vallë aq mall e nostalgji, apo zhgënjim, që ky burrë i përvuajtur t’i shkruajë letra Fehmi Muçës?! E ky i fundit, duke u arsyetuar para UDB-së në raportin e tij zyrtar thotë: “Nuk e njoh fare këtë farë Myrvet Muça, as që kam ndonjë farefis timin në Amerikë! Këtë SDB-ja le ta ketë në dijeni.”-thotë zv. Sekretari republican i kesaj Ministrie, Femi Muça në raportin zyrtar drejtuar SDB-së.
Por, kur jemi tek shqiptarët në Amerike dhe veprimet e UDB-së mes tyre, duhet të themi se ata agjentët e tyre kanë bërë mëkate duke u futur grindjen dhe duke shpifur plor disa grupe shqiptarësh të emigracionit ekonomik, sidomos në Paterson të Nju Xhersit. Olloman Sela e disa të tjerë janë marrë me punë “fakirësh” të shitur duke krijuar mollë sherri edhe rreth ndërtimit të xhamisë dhe veprimtarinë e organizatës apo angazhimin e devotshëm patriotik të intelektualëve në radhët e Fondit të Përbashkët Shqiptar, siç ishin Nazmi Demishau me shokë. UDB-ja kishte këlyshët e vet mes tyre, dhe si rezident i kombinacioneve dhe të rrjetit të agjentëve të Shkupit dhe Beogradit për të mbledhur informacione operative, ishte Dragan Terziovski, lidhje me të mbanin edhe disa shqiptarë të tjerë, sidomos ata që jetonin dhe punonin në Paterson të Njuxhersit, Kenerikut, Nju Jorkut etj.
VIJON …
________________
UDB-a DHE SHQIPTARËT NË AMERIKË (9)
Nga Nafi Çegrani, Pashtriku 6 Maj 2022
