Tetovë, 1 mars 2018: Shqipëria ka DY ministra për punë të jashtme: një për shqiptarët dhe një për të huajt. I pari është ministër për Evropën dhe Punët e Jashtme, ndërkaq tjetri është ministër vetëm i punëve të jashtme. Një vizitë në uebfaqen e ministrisë e vërteton këtë. Edhe në të gjitha forumet ndërkombëtare por edhe në artikujt e tij autorialë, Ministri Bushati prezantohet vetëm si ministër për punë të jashtme.
Shqipëria ka NJË Ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme. Andaj natyrshëm lindin pyetjet:
– përse një vend evropian do të duhej të kishte një ministri për Evropën?!
– Në cilën hemisferë ndodhet Shqipëria?!
A nuk jemi ne ndër popujt e parë që kanë banuar në kontinentin më të vjetër të botës?!
A nuk jemi ne vetë Evropa?!
Përse atëherë vallë një ministri për Evropën?!
Shqipëria ka synime të ndryshme në programin qeverisës për politikën e jashtme.
Në uebfaqen e Kryeministrisë ky program synon “jo vetëm të korrigjojë gabimet e së shkuarës që kanë rrezikuar të ardhmen euro-atlantike të Shqipërisë, por të rrisë cilësinë dhe të përshpejtojë ritmin e procesit të integrimit në Bashkimin Evropian, besueshmërinë në rajon dhe strukturat euro-atlantike.”
Ndërkaq, në uebfaqen e Ministrisë për Evropën dhe Punët e Jashtme, programi qeverisës për politikën e jashtme synon “të konsolidojë ankorimin euro-atlantik të vendit, të përshpejtojë dhe konkretizojë ritmin e procesit të integrimit në Bashkimin Evropian, të forcojë miqësinë dhe marrëdhëniet tërësore me fqinjët si dhe të rrisë rolin, kontributin dhe besueshmërinë tonë në rajon në kuadër të zgjerimit dhe thellimit të bashkëpunimit rajonal.”
Vizioni i politikës së jashtme të Shqipërisë është i dykuptimshëm. Kryeministria i jep përparësi mbështetjes mbi partneritetin strategjik me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ndërkaq Ministria, atij me Bashkimin Evropian. Kryeministria inkurajon rritjen e shkëmbimeve dypalëshe, në mesin e të tjerave edhe me Mbretërinë e Bashkuar, Ministria për Evropën, në vend të saj, me Vendet e Vishegradit. Ministria dëshiron rritjen e shkëmbimeve me vende të rëndësishme në rrafshin global si me vendet e Gjirit Persik, Kryeministria në vend të tyre ka Brazilin.
Politika e jashtme e një shteti përbëhet nga strategjitë e interesit vetjak të zgjedhura nga shteti për të mbrojtur interesat e saj kombëtare dhe për të arritur qëllimet brenda mjedisit të marrëdhënieve ndërkombëtare.
Që të dyja konceptet që përshkojnë strategjinë kombëtare të politikës së jashtme të Shqipërisë, integrimi në Bashkimin Evropian dhe partneriteti strategjik, nuk janë elemente që përbëjnë sovranitetin e një shteti, por koncepte që duhet të jenë të zbatueshme atëherë kur ai të ushtrojë sovranitet të plotë. Përndryshe kemi të bëjmë me sovranitetin nominal a relativ siç e quan Brzezinski apo edhe me doktrinën e Brezhnjevit për sovranitetin e kufizuar.
Është e natyrshme për vendet anëtare të një organizate të tillë që të japin pjesë të sovranitetit, por kjo nuk do të thotë se aspiratat për anëtarësim në Bashkimin Evropian duhet të shërbejnë si shkas që një shtet të heqë dorë apriori nga sovraniteti i tij. Aq më pak kur në dokumentin zyrtar të BE-së për Ballkanin Perëndimor, atë të një perspektive të besueshme për zgjerim, të publikuar para ca ditësh, për Shqipërinë nuk parashihet anëtarësimi as në 2025, siç parashihet në rastin e Serbisë dhe Malit të Zi.
Lënë mënjanë specifikat dhe sfidat e vetë kësaj organizate, e cila deri tani nuk arriti të bëhet një organizatë e njëmendët supranacionale politike, integrimi duhet të jetë pjesë e prioriteteve të Shqipërisë në veçanti dhe i tërë hapësirës shqiptare në Ballkan përgjithësisht, por nuk duhet assesi që ai të zërë vendin e parë në prioritetet e politikës së jashtme të Shqipërisë, aq më pak që integrimi të vendoset përpara sovranitetit.
Kështu duhet të veprohet edhe në rastin e partneriteteve strategjike. Vetë fjala partneritet nënkupton një raport të ndërsjellë mes dy palëve sovrane dhe tërësisht të barabarta. Partneriteti strategjik në asnjë mënyrë nuk duhet të jetë vizion i politikës së jashtme të një shteti.
Vizion i politikës së jashtme të Shqipërisë do të duhej të ishte aspirata për t’u bërë fuqi rajonale dhe të fitojë vendin e saj në arenën ndërkombëtare. Ndërkaq, ky vizion duhet të arrihet përmes partneriteteve strategjike, pra, marrëdhënieve politike, diplomatike, ushtarake apo ekonomike me shtete apo subjekte të tjera të së drejtës ndërkombëtare. Kështu, partneritetet strategjike duhet të shërbejnë si një lloj instrumenti për arritjen e vizionit dhe qëllimeve të politikës së jashtme të një shteti, e kurrsesi si qëllim më vete.
Në qoftë se vazhdojmë të humbim: sovranitetin territorial, me anë të marrëveshjeve me fqinjët për cedim të sovranitetit, si parakusht për anëtarësim në Bashkimin Evropian, sovranitetin ekonomik, duke u vënë në varësi të drejtpërdrejtë nga Serbia, Turqia dhe Greqia, në mungesë të prodhimeve vendore dhe importeve; sovranitetin ushtarak, duke u mbështetur vetëm në sigurinë kolektive, atë të NATO-s; dhe së fundmi, sovranitetin politik, një pjesë vetë BE-së, akoma pa filluar negociatat për anëtarësim dhe përfaqësuesve diplomatikë, në fund në Ballkan do të krijohet edhe një e ashtuquajtur “Banana republic” e cila jo vetëm që s’do të jetë e aftë për të qenë partnere strategjike me SHBA-të e BE-në, por edhe do ta bëjë shumë të vështirë ruajtjen e sigurinë dhe stabilitetit të Ballkanit si prioritete strategjike të strukturave euro-atlantike të sigurisë.
Këtë herë, për nevojën e Shqipërisë për një politikë të jashtme të përbashkët midis Kryeministrisë dhe Ministrisë për Evropën dhe Punët e Jashtme. Për nevojën e një politike të jashtme të përbashkët shqiptare, në shkrimet e radhës…
