Londër, 19. 03. 2014 – (Hyrje) – Javën e kaluar, parlamenti rajonal i Krimes votoi që të bëhet e pavarur nga Ukraina, dhe këtë javë u mbajt referendumi, që pyeti qytetarët nëse ata dëshirojnë të mbesin pjesë e Ukrainës apo të “ri-bashkohen” me Rusinë. Ҫfarë është më interesante, ligji i referohet precedentit të pavarësisë së Kosovës. Ajo që godet paradoksalisht është se ka më shumë se vetëm hipokrizi në këtë krahasim i cili me të drejtë konsiderohet “turp” nga Kancelarja Merkel. Pavarësia e Kosovës, negociuar me komunitetin ndërkombëtar, ishte një afirmim i rendit ndërkombëtar. Sikur Shqipëria të kishte aneksuar Kosovën dhe të ishte mbështetur nga bashkësia ndërkombëtare, vetëm atëherë mund të kishte qenë një precedent i vlefshëm për veprat revizionuese të Putinit. Kjo tregon se çfarë krahasim absurd oksimoronik është ky!! Ajo që po ndodh në Ukrainë paraqet rreziqe serioze për sigurinë në Europën e Bashkuar dhe vë në dukje kthimin e konceptit caristë të “Rusia e Madhe.” Skenari i “makthit ” për komunitetin euro-atlantik është në qoftë se Krimea intensifikon raste të irredentizëm – aneksimin e territoreve të një shteti tjetër në bazë të përkatësisë etnike të përbashkët ose para-posedimin historik – në Ukrainë, Baltik dhe Poloni.
“Lotaria“ e Vetëvendosjes
Njohje të gjerë ndërkombëtare për vende të reja ka qenë shumë e rrallë në vitet e fundit, dhe shembujt e pakët janë vende si Kosova, Timori Lindor, dhe Sudani i Jugut. Për të fituar njohjen de jure si një shtet i pavarur është “lotari “për një komb, bileta e së cilës blehet me dhimbjet e popullit. Shqiptarët e Kosovës iu nënshtruan aparteidit, u dëbuan me forcë nga forcat serbe dhe ishin të kërcënuar nga gjenocidi. Sakrifica blen biletë, por për të fituar lotarin është diçka tjetër krejt.
Shumë kombe kanë sakrifikuar kot pa fituar njohje ndërkombëtare. Rrethanat unike të Kosovës mund të ndodhin vetëm një herë në 2000 vjet. Kosova është një rast unik sui generis në Ballkan, por që ka logjikë tejet të qartë. Keqinterpretimi i precedentit të Kosovës është rezultat i një propagande intensive serbe dhe ruse – me qëllim përfundimtar të kërcënojnë legjitimitetin e pavarësisë së Kosovës. Kjo është një gënjeshtër e amalgamuar që ka një jetëgjatësi të shkurtër, por që ka fituar një terren edhe në Europë, me referendumet për pavarësi të planifikuara në Skoci dhe Katalonia.
Sekretarja e Shtetit, Albright ka pohuar se, “Rusia kurrë nuk ka dashur të kuptoj se çfarë po ndodhte në Kosovë dhe vazhdimisht u përpoq për të bllokuar aspiratën e popullit të saj.” Duhet përkujtuar më shumë se, rasti i Kosovës është një risi për njerëzimin dhe triumfi i konceptit të avancuar euroatlantik të multi – kulturalizmit: zgjidhja për Kosovën erdhi nga një ekuacion ndërkombëtar ndërmjet OKB-së, SHBA-së, BE-së dhe Kosovës. Putin e ka kthyer Krimenë në një ekuacion të brendshëm dhe në arketipin e dhunës hegjemoniste.
Precedent i rrezikshëm
Krimea mund ta ketë fituar lotarin e vetëvendosjes të manipuluar nga Rusia, por kjo do të vijë me kosto të mëdha për popullin e saj dhe për kontinentin. Nëse Krimea ri-bashkohet me Rusinë nuk do të jetë vetëm një tjetër rast i irredentizmit: do të provojë faktin se koncepti i legjitimitetit mund të falsifikohet. Në këtë rast, legjitimiteti është një mistifikim dhe falsifikim, dhe nuk ka krahasim me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.
Narrative e Kosovës në strategjinë revizionuese të Putinit është një nga falsifikimet më të mëdha dhe në fund të fundit një kurth konceptual. Putin ka reinterpretuar precedentin e Kosovës në përpjekjen e tij për të fituar legjitimitet de jure për rajonet etnike “separatiste” në rajonin afër-jashtë të Rusisë, ndërsa në të njëjtën kohë me forcë refuzon legjitimitetin e Kosovës si shtet i pavarur. Arsyetimi i tij mund të mbajë ndjenja të thella anti-Shqipëtare (etnike) dhe anti-Muslimane (fetare). Kosova, sikurse Bosnja, mbart bagazh fetare. Putin, si Millosheviçi 22 vjet më parë, përdor fenë dhe kombësinë për të nxitur konflikte përkatëse dhe për të justifikuar ndërhyrjen ushtarake.
Komuniteti Euro-Atlantik gjithashtu e citon Kosovën, ndonëse në kontekstin e shqetësimeve të jashtëzakonshme humanitare si në Libi dhe Siri. Kur në mbrojtje, Perëndimi e ri-deklaron atë si një rast sui generis. Nuk mund ta fajësojnë Perëndimin; në fund të fundit, Kosova është një simbol i rëndësishëm i përpjekjeve të orkestruar e bashkësisë ndërkombëtare për të shpëtuar njerëz të pafajshëm nga gjenocidi. Ndërsa, Krimea qëndron për të krijuar një precedent të rrezikshëm për irredentizëm në pakicat ruse në Balltik dhe Poloni, dhe se në fund të fundit tregon për një kthim të konceptit carist të “Rusisë së Madhe.”
De Facto Rusia e Madhe
Ajo që po ndodh në Krime mund të shihet si luftë midis dy koncepteve: koncept i vjetër retrograd i aneksimit kundrejt konceptit euroatlantik të modernizmit dhe të ligjshmërisë. Vitin e kaluar, Rusia kishte fituar pak terren ndaj Perëndimit për tolerancën që tregoj ndaj Sirisë. Në Krime, Putin është kthyer në ekuacionet dhe formulat e vjetra gjeopolitike, të përshtatshme për sistemin e kaluar bipolar. Veprimi tij përbën një krim ndërkombëtar, të ngjashme me aneksimin Nazist të Sudeteve nga Çekosllovakia, si u vë re fillimisht nga Hillary Clinton dhe më pas u mbështet nga Zbigniew Brzezinski.
Nëse Krimea ribashkohet me Rusinë do të jetë një rast i suksesshëm i irredentizmit. Thënë kjo, natyra realpolitke, në kontekstin e të drejtës ndërkombëtare, ka ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme. Rusia vendos një vlerë të tillë të lartë në keqintepretimin e saj për Kosovën, sepse e shfrytëzon në përpjekjen e saj për të fituar njohje ndërkombëtare për projektin e saj revizionist. Nëse Krimea krahasohet me Kosovën, Rusia është duke luajtur rolin e Serbisë, dhe jo të SHBA-së. Millosheviqi ishte babai i Serbisë së Madhe, Putin është babai i Rusisë së Madhe.
Dallimi kryesor është se Putin kontrollon arsenalin më të madh bërthamor dhe ka të drejtën e vetos në OKB, për këtë arsye mund të krijojë një bllokim në Krime. Është e dobishme për Putin që Krimea të kthehet në një tjetër “konflikt të ngrirë” e vendosur strategjikisht në rajonin e afërt-jashtë-vendit të Rusisë, si Abkhazisë dhe Osetisë Jugore. Status quo-ja e “konfliktit të ngrirë ” mund të konsiderohet si fazë përgatitore për krijimin de facto të Rusisë së Madhe.
Përfundim
Aneksimin e Krimesë nga Rusia duket se është një fait accompli dhe vendos një precedent të rrezikshëm që do të sfidojnë sigurinë rajonale në Euroazi. Si pasojë, në qoftë se Krimea kthehet në një precedent të gjerë: që fuqitë e mëdha me një vend të përhershëm në Këshillin e Sigurimit mund të ndërhyjnë si të duan, do të ketë pasoja katastrofike globale.
– Autori është diplomuar në London School of Economics dhe në Universitetin e St Andrews, Skoci. Ai jeton dhe punon në Londër.
