MARRËVESHJA E RAMBUJESË, MË 6 – 23 SHKURT & 17 MARS 1999 (1)

MARRËVESHJA E RAMBUJESË, MË 6 – 23 SHKURT & 17 MARS 1999 (1)

PËRMBAJTJA:

Korniza
NENI I: Parimet
NENI II: Masat e Ndërtimit të Besimit

Kapitulli 1
Kushtetuta

Neni I: Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë
Neni II: Kuvendi
Neni III: Presidenti i Kosovës
Neni IV: Qeveria dhe Organet Administrative
Neni V: Gjyqësia
Neni VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale
Neni VII: Bashkësit Nacionale
Neni VIII: Komunat
Neni IX: Përfaqësimi
NeniX: Amandamentet
Neni XI: Hyrja në Fuqi

Kjo kushtetutë do të hyjë në fuqi pas nënshkrimit të kësaj Marrëveshje.

Kapitulli 2
Sigurimi Publik Policor dhe Civil

Neni I: Parimet e Përgjithshme
Neni II: Policia Komunale
Neni III: Akademija Policore e Përkohshme
Neni IV: Komisionet Për Jurispondencë Penale
Neni V: Operacionet Policore në Kosovë
Neni VI: Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar
Neni VII: Arrestimi dhe Mbajtja
Neni VIII: Administrimi i drejtorisë
Neni IX: Autorizimi Final mbi Interpretim

Kapitulli 3
Zhvillimi dhe mbikëqyrja e Zgjedhjeve

Neni I: Kushtet e zgjedhjeve
Neni II. Roli i OSBE-së
Neni III: Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve

Kapitulli 4 A
Çështjet ekonomike

Neni I:
Neni II:

Kapitulli 4 B
Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik

Kapitulli 5
Implementimi I

Neni I: Institucionet
Misioni i Implementimit
Neni II: Përgjegjësit dhe Pushtetet
Neni III: Statusi i Misionit Implementues
Neni IV: Procesi i Implementimit

Kapitulli 6
Ombudsmani

Neni I: Të përgjithshme
Neni II: Juridiksioni
Neni III: Mandati dhe Obligimet

Kapitulli 7
Implemetimi II

Neni I Obligimet e Përgjithshme
Neni II: Ndërprerja e armiqësive
Neni III: Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave
Neni IV: Forcat e Armatës Jugosllave
Neni V: Forcat e tjera
Neni VI: MUP-i
Neni VII: Njoftimet
Neni VIII: Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it
Neni IX: Kontrolli Kufitar
Neni XI: Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak
Neni XII: Lirimi i të burgosurve
Neni XIII: Bashkëpunimi
Neni XIV: Lajmërimi i komandave ushtarake
Neni XV: Pushteti përfundimtar për Interpretim
Neni XVI: Hyrja në fuqi dhe dita K

Shtojcat:
Shtojca A: Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it
Shtojca B: Statusi i forcave implementuese multinacionale

Kapitulli 8
Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare

Neni I: Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse
Neni II: Dispozitat Përfundimtare

Palët e Marrëveshjes së tanishme:
– Të bindur në nevojën për zgjidhje paqësore dhe politike në Kosovë, si parakusht për stabilitet dhe demokraci,
– Të përcaktuar që të krijojnë mes paqësor në Kosovë,
– Duke ritheksuar përcaktimin për Qëllimet dhe Parimet e Kombeve të Bashkuara, gjithashtu edhe të principeve të OSBE-së, duke përfshirë Aktin Final të Helsinkit dhe Karten e Parisit për një Evropë të re.
– Duke rikujtuar zotimin e bashkësisë ndërkombëtare për sovranitetin dhe integritetin territorial të Republikës Federale të Jugosllavisë.
– Duke rikujtuar elementet / principet themelore të adaptuara nga Grupi i kontaktit në takimin e ministrave në Londër me 29 janar 1999.
– Duke kuptuar nevojën për vetëqeverisje demokratike në Kosovë mbi bazën e pjesëmarrjes së plotë të anëtarve të të gjitha bashkësive nacionale në dhënien e vendime politike,
– Me deshirë që të sigurohet mbrojtja e të drejtave të njeriut e të gjithë individëve në Kosovë, duke përfshirë veçanërisht të drejtatë e të gjithë anëtarëve të të gjitha bashkësive nacionale,
– Duke vlerësuar kontributin aktual të OSBE-së për paqën dhe stabilitetin në Kosovë,
– Duke konstatuar se kjo marrëveshje është arritur nën patronazhin e anëtarëve të Grupit të Kontaktit dhe të Bashkimit Evropian dhe zotimin e këtyre anëtarëve si dhe të Bashkimit Evropian për t’ju përmbajtur kësaj Marrëveshjeje,
– Të vetëdijshëm se respektimi i plotë i kësaj Marrëveshjeje do të ketë rëndësi të dorës së parë në zhvillimin e marrëdhënieve me institucionet evropiane, jemi pajtuar, për sa vijon:

Korniza

NENI I: Parimet

1. Të gjithë qytetarët e Kosovës do të gëzojnë pa diskriminim, të drejta dhe liri të barabarta që përfshihen në këtë marrëveshje.

2. Bashkësitë nacionale dhe anëtarët e tyre do të gëzojnë të drejta shtesë siç janë numëruar në Aneksin I. Autoritetet e Kosovës, Federale dhe ato Republikane nuk do të ndërhyjnë në ushtrimin e këtyre të drejtave shtesë. Bashkësitë nacionale, sipas ligjit do të jenë të barabarta siç është përcaktuar këtu dhe nuk do të përdorin të drejtat shtesë për t’i shkelur të drejtat e bashkësive të tjera nacionale, ose të drejtat e qytetarëve, sovranitetit dhe integritetit territorial të Republikës Federale të Jugosllavisë, apo dhe funkcionimin e qeverisjes përfaqësuese demokratike në Kosovë.

3. Të gjitha instancat në Kosovë do të respektojnë plotësisht të drejtat e njeriut, demokracinë dhe barazinë e qytetarëve dhe bashkësive nacionale.

4. Qytetarët në kosovë do të gëzojnë të drejtën e vetëqeverisjes demokratike përmes institucioneve legjislative, ekzekutive, juridike dhe të tjera, të cilat do të themelohen në pajtim me këtë Marrëveshje. Ata do të kenë rastin që të përfaqësohen në të gjitha institucionet e Kosovës. E drejta për vetëçeverisje demokratike do të përfshij të drejtën për pjesëmarrje në zgjidhjet e lira dhe të drejta.

5. Çdo individ në Kosovë mund të gëzojë të drejtën që t’u drejtohet institucioneve ndërkombëtare për mbrojtjën e të drejtave në pajtim me procedurat e përcaktuara të atyre institucioneve.

6. Palët pranojnë se ato do të veprojnë vetëm brenda pushtetit dhe përgjegjësive të tyre në Kosovë që janë numëruar me këtë marrëveshje. Aktet jashtë këtij pushteti dhe përgjegjësive nuk do të kenë kurrfarë vlere. Kosova do të ketë të gjitha të drejtat dhe pushtetin që përfshihet në vijim, duke përfshirë në veçanti përshkrimin në Kushtetutë, Kapitulli I. Kjo marrëveshje do të aplikohet drejtëpërsëdrejti dhe do t’i mbisundojë të gjitha dispozitat e tjera ligjore të Palëve. Palët do t’i harmonizojnë praktikat e tyre të qeverisjes dhe dokumentet me këtë marrëveshje.

7.Palët pajtohen të bashkëpunojnë plotësisht me të gjitha organizatat ndërkombëtare që punojnë në Kosovë në implementimin e kësaj Marrëveshjeje.

NENI II: Masat e Ndërtimit të Besimit

Ndërprerja e Përdorimit të dhunës

1.Përdorimi i dhunës në Kosovë do të ndërpritet menjëherë. Në përputhshmëri me këtë marrëveshje, shkeljet e pohuara të armëpushimit do t‘u raportohen vëzhguesve ndërkombëtar dhe ato nuk do të përdorën për të justifikuar dhunën si përgjigje.

2.Statusi i policisë dhe forcave të sigurisë në Kosovë, përfshirë këtu edhe tërheqjen e forcave, do të qeveriset sipas dispozitave të kësaj Marrëveshjeje. Forcat paramilitare dhe të parregullta në Kosovë janë të papajtueshme me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje.

KTHIMI

3. Palët e njohin se të gjithë përsonat kanë të drejtë të kthehen në shtëpitë e tyre. Autoritetet e përshtatshme do t’i ndërmarrin të gjitha masat e nevojshme që të mundësojnë kthimin e sigurtë përsonave, duke përfshirë dhënien e dokumenteve të nevojshme. Të gjithë individet do të kenë të drejtë të rimarrin pasuritë e tyre të patundshme, të drejtën e shfrytëzimit të pronës shtetrore, dhe të rehabilitojnë pronën dhe pasurinë e tyre. Palët do t’i ndërmarrin të gjitha masat e domosdoshme për rikthimin e përsonave në Kosovë.

4. Palët do të bashkëpunojnë me Komisariatin e Lartë për Refugjatë (UNHCR) në të gjitha përpjekjet e tij, si dhe me organizatat e tjera ndërkombëtare joqeveritare rreth riatdhesimit dhe kthimit të personave, duke përfshirë ato organizata të cilat do të vëzhgojnë trajtimin e personave pas kthimit të tyre.

Lejimi i Ndihmës Ndërkombëtare

5. Asnjë pengesë nuk do t’i bëhët qarkullimit normal të mallërave në Kosovë, përfshirë materialet për rekonstruim të shtëpive dhe strukturave. Republika Federative e Jugosllavisë nuk do të kërkojë viza, çështjen rreth doganimit si dhe formalitet që kërkohen për Misionin për Implementim (IM), UNHCR-së dhe organizatave tjera ndërkombëtare, si dhe organizatave joqeveritare të cilatë punojnë në Kosovë, të determinuara nga Shefi i Misionit për Implementim (CCIM-angl.)

6. I tërë personeli, qoftë kombëtar apo ndërkombëtar i angazhuar me punë në organizatat ndërkombëtare ose joqeveritare duke përfshirë Kryqin e Kuq të Jugosllavisë, do të ketë qasje të palimituar në gjithë popullin e Kosovës për qëllime të ndihmës humanitare. Të gjithë personat në Kosovë do të kenë dhe hyrje të ngjajshme të pa penguar, të sigurtë dhe të drejtëpërdrejtë në selitë e organizatave të tilla.

Çështjet tjera

7. Organet Federale nuk do të marrin asnjë vendim që ka efekt të ndryshëm, të pabarabartë (të papajtueshëm), të dëmshëm ose diskriminues për Kosovën. Vendime të tilla, nëse ndodhin, do të jenë të pa vlera në lidhje me Kosovën.

8. Gjendja e jashtëzakonshme nuk do të deklarohet në Kosovë.

9. Palët do të pajtohen menjëherë me të gjitha kërkesat për përkrahje nga Misioni për Implementim (MI). Misioni për Implementim do të ketë frekuencat e veta për transmetimin e Radio dhe TV programit për Kosovë. Republika Federative e Jugosllavisë do t’i sigurojë të gjitha mjetet e nevojshme, duke përfshirë edhe frekuencat për radio-lidhje për të gjitha organizatat humanitare, përgjejgëse për shpërndarjen e ndihmave në Kosovë.

Arrestimi i Luftëtarëve dhe Çështjet Juridike

10. Të gjithë personat e ndaluar ose personat të cilët mbahen nga palët pa akuza do të lirohen. Palët gjithashtu do t’i lëshojnë dhe transferojnë, në pajtueshmëri me këtë marrëveshje, të gjithë personat që mbahen në lidhje me konfliktin. Palët do të bashkëpunojnë plotësisht me Komitetin Ndëkombëtar të Kryqit të Kuq (KNKK), të lehtësojnë punën e tij në pajtueshmëri me mandatin që ka, duke përfshirë qasje të plotë te të gjithë personat e tillë, pavarësisht nga statusi i tyre, kudo që mund të mbahen, për vizita në pajtueshmëri me procedurat e punës standarde të KNKK-së.

11. Palët do të ofrojnë informata, përmes mekanizmave për kërkim të KNKK-së, familjeve të të gjithë personave të cilët nuk figurojnë nëpër rexhistrat e KNKK-së. Palët do të bashëkpunojnë plotësisht me KNKK dhe Komisionin Ndërkombëtar për Përsonat e zhdukur në përpjekjet e tyre për të përcaktuar identitetin, vendqëndrimin dhe fatin e përsonave të tillë.

12. Secila palë:

(a)- nuk do ta persekutojnë asnjërin për krimet që ndërlidhen me konfliktin në Kosovë, përveç personave të akuzuar për shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar humanitar. Në mënyrë që të ndihmohet transparenca, palët do tu lejojnë ekspertëve ndërkombëtar (përfshirë ekspertët e Mjeksisë Ligjore) së bashku me hetues shtetror;

(b)- do të jepin amnesti të përgjithshme, për përsonat, të denuar për krime të motivuara politikisht, të ndërlidhura me konfliktin në Kosovë. Kjo amnesti nuk do të vlejë, për ata që denohën në mënyrë të duhur për shkelje serioze të ligjit ndëerkombëtar humanitar, në gjykime të hapura dhe të drejta, të zhvilluara sipas standardeve ndërkombëtare.

13. Të gjitha Palët do të respektojnë obligimet e tyre për të bashkepunuar në hulumtimin dhe persekutimin e shkeljeve serioze të ligjit ndërkombëtar.

(a)-Në bazë të dispozitave të Rezolutës 827 (1993) dhe Rezolutave vijuese të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, palët do të ofrojnë bashkëpunim të plotë rreth aktiviteteve të Gjyqit Ndërkombëtar për ish- Jugosllävinë gjatë hetimeve dhe përsekutimeve, duke përfshirë zbatimin e kërkesave të gjyqit dhe lehtësimin e hulumtimeve.

(b)-Palët do t’u lejojnë ekspertëve ndërkombëtar (duke përfshirë edhe ekspertët e Mjeksisë ligjore dhe Hulumtuesit) hyreje të plotë, të lirë dhe të papenguar për të hulumtuar të gjitha pandehmat për shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar humanitar.
Mediat e Pavarura

14. Duke pasur parasysh rëndësinë e mediave të lira dhe të pavarura në zhvillimin e një klime demokratike, politike dhe të domosdoshme për rindërtimin dhe zhvillimin e Kosovës, Palët do të sigurojnë liritë më të mëdha të mundëshme të shtypit në Kosovë në të gjitha mediat, publike dhe private përfshirë këtu edhe gazetat, televizionin, radion dhe Internetin.

Kapitulli 1

Kushtetuta

-Duke konfirmuar besimin e tyre në shoqëri paqësore, drejtësi, tolerancë, dhe pajtim.

-Të përcaktuar që të sigurojnë respektimin e të drejtave të njeriut dhe barazinë e të gjithë qytetarëve dhe bashkësive nacionale.

-Duke pasur parasyshë se ruajtja dhe promovimi i identitetit nacional, kulturor dhe gjuhësor të secilës bashkësi nacionale në Kosovë janë të domosdoshme për zhvillim harmonik të shoqërisë paqësore.

-Me dëshirë që përmes kësaj Kushtetute të përkohshme të formohen institucionet e vetëqeverisjes demokratike në Kosovë bazuar në respektin për integritet territorial dhe sovranitet të Republikës Federale të Jugosllavisë dhe prej kësaj marrëveshjeje, prej të cilave dalin organet e qeverisjes që përfshihen në vijim.

-Duke pasur parasysh se institucionet e Kosovës duhet ta bëjnë përfaqësimin e drejtë të bashkësive nacionale në Kosovë dhe ta praktikojnë ushtrimin e të drejtave të tyre dhe pjesëtarëve të tyre.

-Duke i kujtuar dhe vërtetuar principet / elementet bazike, të miratuara nga Grupi i Kontaktit dhe nga takimi i ministrave të këtij grupi në Londër më 29 janar 1999.

Neni I: Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë

1. Kosova do të qeverisë vetëveten në mënyrë demokratike nëpërmjet të organeve dhe institucioneve legjislative (ligjvënse), ekzekutive, gjyqësore, dhe të tjera të përcaktuara këtu. Organet dhe institucionet e Kosovës do të ushtrojnë pushtetin e tyre në pajtim me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje

2. Të gjitha autoritetet në Kosovë do të respektojnë plotësisht të drejtat e njeriut, demokracinë dhe barazinë e qytetarëve dhe bashkësive nacionale.

3. Republika Federale e Jugosllavisë mbanë përgjegjësi në Kosovë për fushat vijuese, përveç nëse është përcaktuar në vend tjetër në këtë marrëveshje: (a) integriteti territorial, (b) ruajtja e tregut unik brenda Republikës Federale të Jugosllavisë, pushteti i së cilës do të ushtrohet në mënyrë të tillë që të mos bëjë diskriminimin ndaj Kosovës, (c) politika monetare,) (ç) mbrojtja, (d) politika e jashtme, (dh) sherbimet doganore, (e) tatimet federale, (ë) zgjidhjet federale, dhe (f) fusht tjera të përcaktuara me këtë Marrëveshje.

4. Republika e Serbisë do të ketë pushtet në Kosovë, ashtu si është përcaktuar në këtë Marrëveshje, duke përfshirë marrëdhënien me zgjidhje republikane.

5. Qytetarët në Kosovë mund të vazhdojnë të participojnë në fushat në të cilat Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Serbisë ka kompetenca përmes përfaqësimit të tyre në Institucione relevante, pa paragjykim mbi ushtrimin e kompetencave nga ana e autoritetve të Kosovës të parashtruara në këtë Marrëveshje.

6. Sa i përket Kosovës:

(a) Nuk do të bëhët ndryshim i kufijve të Kosovës;

(b) Vendosja dhe përdorimi i policisë dhe forcave të sigurisë do të qeveriset me Kapitulli 2 dhe 7 të kësaj Marrëveshjeje; dhe

(c) Kosova do të ketë pushtet që të ndërmarrë marrëdhënje me jashtë brenda fushave të përgjegjësisë së tyre ekuivalente me pushtetin e paraparë për Republikat sipas nenit 7 të Kushtetutës së Republikës Federale të Jugosllavisë.

7. Nuk do të ketë ndërhyrje në të drejtën e qytetarëve, dhe të bashkësive nacionale në Kosovëqë t’i bëhët thirrje institucioneve përkatëse të Republikës së Serbisë, për qellimet që vijojnë:

(a) ndihmën në përpilimin e plan-programeve dhe standardeve shkollore;

(b) participimi në programe të ndihmës sociale, siq është kujdesi për veteranët e luftës, penzionerët dhe përsonave të hendikepuar; dhe

(c) qytetarët në Kosovë mund të vazhdojnë të participojnë në fushat në të cilat Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Serbisë ka kompetencë përmes përfaqësimit të tyre në institucionet relevante, pa paragjykim mbi ushtrimin e kompetencave nga ana e autoriteteve të Kosovës të parashtruara në këtë Marrëveshje.

(d) shërbimet e tjera të pranuara vullnetarisht, paraparë që këto shërbime nuk kanë të bëjnë me policinë dhe çështjet e sigurisë që do të kontrollohen me Kapitullin 2 dhe 7 të kësaj Marrëveshjeje, dhe se cilido personel i Republikës që shërben në Kosovë konform këtij paragrafi, do të jetë furnizues i paarmatosur i shërbimeve që vepron sipas ftesës së bashkësisë nacionale në Kosovë.

(e) Republika do të ketë pushtet për përcaktimin e tatimeve dhe detyrimeve tjera për qytetarët që kërkojnë shërbime konform me këtë paragraf, si përkrahje e domsodoshme e dispozitave të shërbimeve të tilla.

8. Nëjsi themelore të qeverisjës lokale të Kosovës do të jenë Komunat. Të gjitha përgjegjësitë e Kosovës jo shprehimisht të parapara tjetërkund, do të jenë përgjegjësi të Komunave.

9. Për ruajtjen dhe promovimin e vetëqeverisjes demokratike në Kosovë, të gjithë kandidatët për vende publike të emruara, të zgjedhura, apo tjera, dhe të gjithë mbajtësit e vendeve do t’i përmbushin këto kritere:

(a) asnjë person që është duke vuajtur dënimin të shqiptuar nga Tribunali i Krimeve Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, dhe asnjë person që është akuzuar nga Tribunali dhe që nuk i është përmbajtur urdhërit për t’u paraqitur para Tribunalit, nuk mund të jetë kandidat dhe nuk mund të jetë bartës i asnjë funksioni; dhe

(b) të gjithë kandidatët dhe bartësit e funksioneve do të heqin dorë nga dhuna si mekanizëm për të arritur qëllime politike; aktivitetet politike dhe të rezistencës në të kaluarën nuk do të jenë pengesë për bartjen e funksioneve në Kosovë.

Neni II: Kuvendi

Të përgjithshme

1. Kosova do të ketë Kuvendin, i cili do të përbëhet nga 120 anëtarë.

(a) Tetëdhejtë anëtarë do të zgjedhen drejtëpërdrejtë.

(b) Dyzet anëtarët e tjerë do të zgjedhen nga anëtarët e bashkësive nacionale të caktuara.

(I) Bashkësitë, pjesëtarët e të cilëve përbëjnë së paku 5 për qind të popullsisë së Kosovës apo më pak se 5 për qind, do t’i kenë 10 nga këto vende, të cilat do të ndahen mes tyre në pajtim me proporcionin e popullatës së gjithmbashme.

(II) Bashkësitë pjesëtarët e të cilëve përbëjnë së paku 5 për qind të popullatës së Kosovës do t’i ndajnë 30 vendet e mbetura në mënyrë të barabartë. Bashësia nacionale serbe dhe shqiptare do të konsiderohet (pandehet) se i takon 5 përqindëshin të pragut të popullsisë.

Dispozitat tjera

2. Zgjedhejt për të gjithë anëtarët, do të bëhen në mënyrë demokratike, në pajtim me dispozitat e Aneksit 3. Anëtarët do të zgjedhen për termin trevjeçar.

3. Vendosja e vendeve në Kuvend do të bazohet në mbledhjen e të dhënave në konsensus të përmendur në Kapitullin 5 të kësaj Marrëveshjeje. Para përfundimit të konsensusit , për qëllime të këtij Neni deklaratat për pjesëmarrje të bashkësive nacionale të bërë (dhënë) gjatë regjistrimit të votuesve do të shfrytëzohet për përcaktim të përqindjes së popullatës së Kosovës të cilën e përfaqëson çdo bashkësi nacionle.

4. Anëtarët e Kuvendit do të kenë imunitet në të gjitha procedurat civile dhe penale në bazë të fjalëve të thëna apo akteve tjera të ndërmarra në kapacitetin e tyre si anëtarë të Kuvendit.

Pushteti i Kuvendit

5. Kuvendi do të jetë përgjegjës për nxjerrjen e ligjeve të Kosovës, duke i përfshirë ato që i rregullojnë marrëdhëniet në fushën politike, sigurisë, ekonomike, sociale, arsimore, shkencore dhe kulturore, ashtu siç përfshihet më poshtë dhe në vende tjera në këtë Marrëveshje. Kjo Kushtetutë dhe ligjet e Kuvendit të Kosovës nuk do të ju nënshtrohen ndryshimeve, apo modifikimeve nga autoritetet e Republikave ose të Federatës.

(a) Kuvendi do të jetë përgjegjës për:

(I) Aktivitetet financiare të institucioneve të Kosovës, duke përfshirë mbledhjen e tatimeve dhe detyrimeve nga burimet brenda Kosovës;

(II) Duke i miratuar buxhetet e Organeve Administrative dhe isntitucioneve të tjera të Kosovës, me përjashtim të institucioneve komunale dhe të atyre të bashkësive nacionale, përveçse nëse ndryshe është specifikuar këtu;

(III) Duke i miratuar rregullat që kanë të bëjnë me organizimin dhe procedurat e Organeve Administrative të Kosovës;

(IV) Aprovimi i listës së ministrave të Qeverisë, duke e përfshirë Kryeminstrin;

(V) Koordinimi i aranzhmaneve arsimore në Kosovë duke i patur parasyshë kompetencat e bashkësive nacionale dhe të komunave;

(VI) Zgjedhja e kandidatëve për zyrë gjyqësore të propozuar nga Presidenti i Kosovës.

(VII) Nxjerrja e ligjeve që siguron qarkullimin e lirë të mallrave, shërbimeve dhe të personave në Kosovë, në pajtim me këtë Marrëveshje;

(VIII) Aprovimi i Marrëveshjeve të lidhura nga Presidenti brenda fushave të përgjegjësisë së Kosovës;

(IX) Bashkëpunimi me Kuvendin Federativ dhe me Kuvendet e Republikave dhe ndërmarrja e marrëdhënieve me organet e huaja legjislative;

(X) Formimi i kornizave për vetëqeverisje lokale;

(XI) Duke i nxjerrë ligjet lidhur me çështjet ndër-komunale dhe marrëdhëniet ndërmjet bashkësive nacionale, atëherë kur është e nevojshme;

(XII) Duke i nxjerrë ligjet që e rregullojnë punën e Institucioneve Mjekësore dhe SWpitaleve;

(XIII) Duke e mbrojtur mjedisin jetësor atëherë kur çështjet ndër-komunale janë të përfshira;

(XIV) Miratimi i programeve të zhvillimit ekonomik, shkencor, teknologjik, demografik, rajonal dhe zhvillimit social, si dhe planifikimit urban;

(XV) Miratimi i programeve për zhvillim të bujqësisë dhe të vendeve rurale;

(XVI) Rregullimi i zgjedhjeve në pajtim me Kapitullin 3 dhe 5;

(XVII) Duke e rregulluar pronësinë e Kosovës; dhe

(XVIII) Duke i rregulluar regjistrat e tokës.

(b) Kuvendi do të ketë gjithashtu pushtet që të nxjerrë ligjet në fushat brenda përgjegjësisë së Komunave nëse çështja nuk mund të rregullohet në mënyrë efektive nga Komunat apo nëse rregullimi nga Komunat individuale mund t’i dëmtojnë të drejtat e Komunave të tjera. Në mungesë të ligjit të nxjerrë nga Kuvendi, në këtë nënparagraf që i paraprinë veprimit Komunal, Komunat do të mbajnë pushtetin e tyre.

Procedurat

6. Ligjet dhe vendimet të tjera të Kuvendit do të miratohen nga shumica e anëtarëve që janë prezent dhe që votojnë

7. Shumica e anëtarëve të një bashkësie nacionale të zgjedhur për Kuvend sipas paragrafit 1(b) mund të miratojnë mocion se ligji apo vendimi tjetër negativisht ndikon në interesat vitale të bashkësisë së tyre nacionale. Ligji i vënë në pyetje apo vendimi do të suspendohet në lidhje me atë bashkësi nacionale përderisa porcedura për pajtimin e kontesteve në paragrafin 8 të kompletohet.

8. Procedurat vijuese do të përdoren në rast të mocionit nën paragrafin 7:

(a) Anëtarët që bëjnë mocion mbi interesin vital do të arsyetojnë mocionin e tyre. Propozuesve të legjislacionit do t’u ipet rast që të përgjigjen.

(b) Anëtarët që bëjnë mocionin, brenda një dite do ta emërojnë ndërmjetësuesin e zgjedhur nga ata që të ndihmojë arritjen e një marrëveshjeje me ata që e propozojnë legjislacionin.

(c) Nëse ndërmejtësimi nuk rezulton me marrëveshje brenda shtatë ditësh, çështja mund të dorëzohet për vendosje juridikisht të obligueshme. Vendimi do të merret nga një trup i përbërë nga tre anëtarë të Kuvendit: një shqiptarë dhe një serb, secili i emruar nga delegacioni i bashkësisë së tij apo të saj nacional; si dhe anëtari i tretë i cili do të jetë i nacionalitetit të tretë dhe do të zgjedhet brenda dy ditësh me konsensus të Kryesisë së Kuvendit.

(I) Mocioni mbi interesin vital do të përkrahet nëse legjislacioni i vënë në pyetje dëmshëm ndikon në të drejtat themelore kushtetuese të bashkësisë, të drejtat shtesë të parapar ashtu në Nenin VII, apo parimin e trajtimit të drejtë.

(II) Nëse mocioni nuk përkrahet, legjslacioni i vënë do të hyjë në fuqi për atë bashkësi.

(d) Paragrafi ( c ) nuk do të aplikohet në seleksionimin e zyrtarëve të Kuvendit.

(e) Kuvendi mund t’i përjashtojë vendimet e tjera nga kjo procedurë me anë të ligjit të nxjerrë me shumicë të secilës bashkësi të zgjedhur sipas paragrafit 1(b).

9. Shumica e anëtarëve do ta përbëjnë kuorumin. Kuvendi përndryshe do të vendos për rregullat e veta të porcedurës.

Udhëheqësia

10. Përbëhet nga Kryetari, dy Nënkryetarët dhe udhëheqësit e tjerë në pajtim me rregullat e procedurës së Kuvendit. Çdo bashkësi nacionale që i plotëson kufizimet e specifikuara në paragrafin 1(b) (ii) do të jetë i përfaqësuar në udhëheqje. Kryetari i Kuvendit nuk dotë jetë nga e njëjeta bashkësi nacinale e Presidentit të Kosovës.

11. Kryetari i Kuvendit do të përfaqësojë atë, të konvokoj mbledhjet, të udhëheqë mbledhjet e tij, të koordinojë punën e çdo komiteti që mund ta krijojë, dhe t’i ushtrojë detyrat e tjera të përcaktuara me rregullat procedurale të Kuvendit.

Neni III: Presidenti i Kosovës

1. Kosova do ta ketë Presidentin i cili do të jetë i zgjedhur nga Kuvendi me anë të shumicës së votave të anëtarëve. Presidenti i Kosovës do të ketë mandat trevjeçar. As një njeri nuk mund të shërbej si President i Kosovës për më shumë se dy mandate.

2. Presidenti i Kosovës do të ketë përgjegjësi për:

(I) Do të përfaqësojë Kosovën, përfshirë edhe përfaqësimin para çdo organi ndërkombëtar ose federal, apo çdo organi të Republikave;

(II) I propozon Kuvendit kandidat për Kryeministër, për Gjyq Kushtetues, Gjyq Suprem dhe zyre gjyqsore të tjera në Kosovë;

(III) Mban takime të rregullta me përfaqësues të bashkësive nacionale të zgjedhura në mënyrë demokratike;

(IV) I udhëheq marrëdhëniet e jashtme dhe përmbyll marrëveshjet brenda këtij pushteti, në pajtim me autoritetet e institucioneve të Kosovës nën këtë Marrëveshje. Marrëveshjet e tilla hyjnë në fuqi vetëm atëherë kur aprovohet nga Kuvendi;

(V) Përcakton përfaqësuesin i cili do të shërbejë në Komisionin e Përbashkët të themeluar nga Neni I.2 të Kapitullit 5 të kësaj Marrëveshjeje.

(VI) Mban takime të rregullta me Kryetarët; të Federatës dhe Prepublikave; dhe

(VII) Detyrat tjera të specifikuara këtu apo me ligj.

Neni IV: Qeveria dhe Organet Administrative

1. Pushteti ekzekutiv do të ushtrohet nga Qeveria. Qeveria do të përgjigjet për implementimin e ligjeve të Kosovës, dhe të autoriteteve të tjera qeveritare kur përgjegjësitë e tilla janë të përsjellura nga ato autoritete. Qeveria do të ketë gjithashtu autoritet t’i propozojë ligjet Kuvendit.

(a) Qeveria do të përbëhet nga Kryeministri dhe Ministrat, duke përfshirë së paku një person nga secila bashkësi nacionale në pajtim me kriteret e përcaktuara në paragafin 1(b) (ii) të Nenit II. Ministrat do të udhëheqin Organet Adminsitrative të Kosovës.

(b) Kandidati për Kryeministër të propozuar nga Presidenti do t’ia përcjellë listën e Ministrave të Kuvendit. Kryeministri dhe Ministrat e propozuar do të aprovohen nga shumica e tyre prezent dhe që votojnë në Kuvend. Nëse Kryeministri nuk do të fiojë pëlqimin e shumicës për qeverinë, atëherë Presidenti do të propozojë kandidat të ri për Kryeministër brenda një afati prej dhjetë ditëve.

(c) Qeveria do të japë dorëheqje nëse miratohet mocioni i mosbesimit me shumicën e votës nga anëtarët e Kuvendit. Në rast të dorëheqjes së Kryeministrit apo të Qeverisë Presidenti do të zgjedh kandidat të ri për Kryeministër i cili do të shiqojë ta formojë Qevrinë e re.

(d) Kryeministri do ta konvokojë mbledhjen e Qeverisë, do ta përfaqësojë Qeverinë në vende të duhura, dhe koordinojë punën e saj. Vendimet e Qeverisë do të kërkojnë shumicën e Ministrave prezent dhe që votojnë. Kryeministri do të ketë votë vendimtare në rast se Ministrat do të ndaheshin në mënyrë të barabart, përndryshe, Qeveria do t’i vendosë rregullat e procedurës së saj.

2. Organet adminstrative do të kenë përgjegjësi që ta ndihmojnë Qeverinë në kryerjen e detyrave të saj.

(a) Të punësuarit në Organet administrative do të paraqesin raport të drejtë të popullatës dhe të bashkësive kombëtare të Kosovës.

(b) Çdo qytetar i Kosovës i cili pohon se dëmtohet në mënyrë direkte dhe negative për shkak të ndonjë vendimi të organit ekzekutiv ose administrativ do të ketë të drejtë për kontrollë gjyqësor të këtij vendimi, pas shfrytëzimit të të gjitha mundësive që ekzistojnë për kontrollë administrativ. Kuvendi do të nxjerr ligj adminstrativ i cili e rregullon këtë kontrollë.

3. Do të jetë një shef prokuror i cili do të jetë përgjegjës për ndjekjen e individëve të cilët i shkelin ligjet penale të Kosovës. Ai do të udhëheqë zyrën e prokurorit, e cila zyrë në të gjitha nivelet do ta ketë personelin që e përfaqëson popullsinë e Kosovës.

Neni V: Gjyqësia
E Përgjithshme

1. Kosova duhet të ketë Gjyqin Kushtetues, Gjyqin Suprem, Gjyqet e Qarkut dhe Gjyqet Komunale.

2. Gjyqet e Kosovës do të kenë juidiksion mbi të gjitha çështjet të cilat ndodhin në Kosovë sipas kësaj Kushtetute apo ligjeve të Kosovës përveç atyre të përcaktuara në paragrafin 3. Gjykatat e Kosovës gjithashtu do të kenë juridiksion mbi çështjet e ligjit Federal, që i nënshtrohet thirrjes së bërë gjyqit federal në këto çështje, atëherë kur të gjitha apelet në disponim, nën sistemin e Kosovës të jenë shfrytëzuar.

3. Qytetarët në Kosovë mund të zgjedhin që kontestet e tyre civile të zgjidhen në gjyqet tjera në Republikat Federale të Jugosllavisë, gjë që do të thërras ligjin zbatues në Kosovë.

4. Rregullat që vijojnë do të zbatohen në lëndët penale:

(a) Në fillim të procedurës penale, i pandehuri e ka të drejtën që gjykimi i tij apo i saj të transferohet në gjykatën tjetër të Kosovës të cilën ai apo ajo e cakton.

(b) Në lëndët penale në të cilat të gjithë të pandehurit dhe viktimat janë pjesëtar të të njëjtës bashkësi nacionale, të gjithë anëtarët e këshillit gjyqësor do të jenë nga bashkësia nacionale që e zgjedhin, nëse ndonjë palë ashtu kërkon.

(c) I pandehuri në lëndën penale në gjykatat e Kosovës e ka të drejtën që të ketë së paku një anëtar të këshillit gjyqësor që ë bën hetuesinë nga bashkësia kombëtare e tij apo e saj. Autoritetët e Kosovës do të konsiderojnë dhe lejojnë që gjyqtarët e gjyqeve tjera në Republikën Federale të Jugosllavisë të shërbejnë si gjyqtarë të Kosovës për këto qëllime.

Gjyqi kushtetues

5. Gjyqi kushtetues do të përbëhet prej nëntë gjyqtarëve.

Do të jetë së paku një gjyqtarë i Gjyqit kushtetues nga secila bashkësi nacionale i cili do t’i plotësojë kushtet e specifikuara në paragrafin 1(b) (ii) të Nenit II. Deri atëherë kur palët pajtohen ta ndërprejnë këtë rregullim, 5 gjyqtarët e Gjyqit kushtetues do të zgjidhen nga lista e përpiluar (e nxjerrë) nga Presidenti i Gjyqit Evropian për të Drejtat e Njeriut.

6. Gjyqi kushtetues do të ketë pushtet të zgjedhë konteste lidhur me këtë kushtetutë. Ky pushtet do të përfshijë, po nuk është kufizuar me këtë, përcaktimin nëse ligjet janë të zbatueshme në Kosovë, vendimet dhe aktet e Presidentit, të Kuvendit, të Qeverisë, të Komunave dhe të bashkësive nacionale kompatibile me këtë Kushtetutë.

(a) Çështjet mund tu drejtohen Gjyqit Kushtetues nga Presidenti i Kosovës, Kryetari po Nënkyetari i Kuvendit, Ombudsmani, kuvendet dhe këshillat komunale, dhe nga çdo bashkësi nacionale që vpron sipas procedurave të veta demokratike.

(b) Çdo gjyq që gjatë kursit të shqyrtimit të ndonjë çështjeje për të cilin kontest vjen nga zgjedhja e ndonjë pyetjeje brenda juridiksionit të Gjyqit Kushtetues do t’ia drejtojë çështjen Gjyqit Kushtetues për vendim preliminar.

7. Në rast të shpenzimit të mjeteve tjera legale, Gjyqi kushtetues, me kërkesë të cilitdo person që pohon të jetë viktimë, do të ketë juridiksion mbi ankesat që të drejtat e njeriut dhe liritë fundamentale dhe të drejtat e anëtarëve të bashkësive nacionale që janë përfshirë në këtë kushtetutë, janë shkelur nga ana e autoriteteve publike.

8. Gjyqi Kushtetues do të ketë juridiksion tjetër të tillë, ashtu si mund tëjetë përcaktuar në vend tjetër në këtë Marrëveshje ose me ligj.

Gjyqi Suprem

9. Gjyqi Suprem do të përbëhet prej nëne gjyqtarëve. Do të jetë së paku një gjyqtarë i Gjyqit Suprem nga secila bashkësi nacionale i cili do t’i plotësojë kushtet e specifikuara në paragrafin 1(b) (ii) të Nenit II

10. Gjyqi Suprem do t’i dëgjojë apelet nga Gjyqet e Qarkut dhe gjyqet komunale. Përveç nëse ipet ndryshe me Kushtetutë, Gjyqi Suprem do të marrë vendimin final në të gjitha rastet që paraqiten nën ligj të zbatueshëm në Kosovë. Vendimet e tij do të njihen dhe ekzekutohen nga të gjitha autoritetet në Republikën Federale të Jugosllavisë.

Funksionimi i Gjyqit

11. Kuvendi do të përcaktojë numrin e gjyqtarëve të Gjyqeve të Qarkut dhe atyre Komunale, të domosdoshme për plotësimin e nevojave aktuale.

12. Gjyqtarët e të gjitha gjyqeve të Kosovës do të jenë Jurist të dalluar me karakter të moralit më të lartë. Ata do të jenë gjerësisht përfaqësues të bashkësive nacionale të Kosovës.

13. Largimi i gjyqtarit të Kosovës do të kërkojë konsensus të gjyqtarëve të Gjyqit Kushtetues. Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues largimi i të cilit është në pyetje, nuk do të marrë pjesë në vendimin mbi rastin e tij.

14. Gjyqi kushtetues do të miratojë rregullat për vete dhe për gjyqet tjera në Kosovë. Gjyqi Kushtetues dhe Gjyqi Suprem do t’i miratojë vendimet me anën e shumicës së votave të anëtarëve të tyre.

15. Përveç nëse është përcaktuar në rregullat e tyre, të gjitha gjyqet e Kosovës dotë mbajnë procedura publike. Ato do t’i botojnë mendimet që i përfshijnë arsyet e tyre për vendimin e marrë.

Neni VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale

1. Të gjitha Organet në Kosovë duhet të sigurojnë respekt për të drejtat e njeriut dhe liritë fundamentale në Kosovë, ndërkombëtarisht të njohura.

2. Të drejtat dhe liritë të parashruara në Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Fundamentale si dhe protokolet e saj, do të aplikohen drejtpërsëdrejtë në Kosovë. Instrumentet tjera të të drejtave të njeriut ndërkombëtarisht të njohura, të dekretuara me ligj nga Kuvendi i Kosovës gjithashtu do të aplikohen. Këto të drejta dhe liri do të kenë prioritet mbi të gjitha ligjet tjera.

3. Të gjitha gjyqet, agjitacinet, institucionet qeveritare dhe institucionet tjera publike të Kosovës, ose që veprojnë në lidhje me Kosovën, duhet të sillen sipas këtyre të drejtave të njeriut dhe lirive fundamentale.

Neni VII: Bashkësit Nacionale

1. Bashkësitë nacionale dhe anëtarët e tyre do të kenë të drejtat shtesë ashtu si përfshihen më poshtë në mënyrë që ta ruajnë dhe ta shprehin identitetin e tyre nacional, kulturor, fetar dhe gjuhësor në përputhshmëri me standardet ndërkombëtare dhe Aktin Final të Helsinkut. Këto të drejta do të ushtrohen në pajtushmëri me të drejtat e njeriut dhe lirive fundamentale.

2. Çdo bashkësi nacionale mund t’i zgjedhë përmes mjeteve demokratike dhe në mënyrë konsistente me dispozitat e Kapitullit 3 të kësaj Marrëveshjeje, institucionet për administrim të çështjeve në Kosovë.

3. Bashkësitë nacionale do t’u nështrohen ligjeve të zbatuara në Kosovë, që sigurojnë se çdo veprim apo vendim që i përket bashkësive nacionale duhet të jetë jo-diskriminues. Kuvendi do të vendosë mbi procedurën për zgjidhjen e kontesteve në mes të bashkësive nacionale.

4. Të drejtat shtesë të bashkësive nacionale, që veprojnë përmes institucioneve të tyre në mënyrë demokratike të zgjedhura, janë që ta:

(a) Ruajnë dhe mbrojnë identitetin e tyre nacional, kulturor, religjioz dhe gjuhësor, duke përfshirë:

(I) mbishkrimi i emrave lokalë të qyteteve dhe fshatrave, lagjeve dhe rrugëve, si dhe emrave tjerë topografik në gjuhë dhe alfabet të bashkësisë nacionale si shtesë shenjave në gjuhën shqipe dhe serbe, në pajtim me vendimet lidhur me stilin dhënë nga istitucionet komunale;

(II) sigurimi i informatave në gjuhë dhe alfabet të bashkësisë nacionale;

(III) sigurimi i arsimit dhe formimi i institucioneve të arsimit, sidomos shkollimit në gjuhë dhe alfabet të vet si dhe në kultur dhe histori kombëtare, për të cilat autoritetet relevante do të sigurojnë ndihmë financiare; planprogramet do të reflektojnë frymën e tolerancës në mes të bashkësive nacionale dhe respektin për të drejtat e anëtarëve të të gjitha bashkësive nacionale në përputhshmëri me standardet ndërkombëtare;

(IV) sigurimi i kontakteve të papenguara me përfaqësuesit e bashkësive nacionale respektive, brenda Republikës Federale të Jugosllavisë dhe jashtë;

(V) Përdorimi dhe çfaqja e simboleve kombëtare, duke përfshirë simbolet e Republikës Federale të Jugosllavisë dhe Republikës së Serbisë;

(VI) Mbrojtja e praktikës kombëtare në të drejtën familjare, nëse komuniteti (bashkësia) vendos, rregullimi i rregullave në lëminë e trashëgimisë, familjes dhe raporteve martesore, kujdestaria dhe adoptimi;

(VII) Ruajtja e lokacioneve religjioze, historike, apo kulturore me rëndësi për bashkësinë nacionale, në bashkëpunim me auroirtetet tjera;

(VIII) Implementimi i shëndetësisë dhe shërbimeve sociale në baza jodiskriminuese për qytetarët e bashkësisë nacionale;

(IX) Funksionimi i institucioneve fetare në bashkëpunim me autoritete fetare; dhe

(X) Pjesëmarrja në organizata rajonale dhe joqeveritare ndërkombëtare në pajtim me procedurat e këtyre organizatave.

(b) Të garantohet hyrja dhe përfqësimi në mediat publike për informim, duke përfshirë dispozitat për programe të ndara në gjuhë relevante nën udhëheqjen e të nominuarve nga ana e bashkësisë nacionale përkatëse në bazë të drejtë dhe të barabartë, dhe

(c) Financimi i aktiviteteve të tyre duke i mbledhur pagat nga bashkësia nacionale, nëse ashtu vendoset nga komuniteti (që të mblidhet kjo shumë nga bashkësia përkatëse)

5. Anëtarët e bashkësive nacionale gjithashtu do të garantojnë indifidualisht:

(a) Të drejtat për gëzim të kontakteve të papenguara me anëtarët e bashkësisë nacionale respektivisht kudo tjetër në Republikën Federale të Jugosllavisë dhe jashtë,

(b) Çasje të barabartë të punësimit në shërbimet publike të të gjitha niveleve;

(c) E drejta për përdorim të gjuhës dhe alfabetit të tyre;

(d) E drejta për përdorim dhe çfaqje të simboleve të bashkësive nacionale;

(e) E drejta për pjesëmarrje në institucione demokratike që do të përcaktojnë ushtrimin e bashkësive nacionale të së drejtës kolektive të parapara në këtë Nen; dhe

(f) E drjeta për formimin e asociacioneve kulturore dhe fetare, për të cilat autoritetet relevante do të sigurojnë ndihmë financiare.

6. Çdo bashkësi kombëtare dhe aty ku është e përshtatshme, anëtarët e tyre që veprojnë në mënyrë individuale mund t’i ushtrojnë këto të drejta shtesë përmes institucioneve Federale dhe isntitucioneve të republikave në pajtim me procedurat e këtyre institucioneve dhe pa paragjykim ndaj aftësive të institucioneve të Kosovës për kryerjen e përgjegjësive të tyre.

7. Çdo person do të ketë të drejtën ta zgjedhë lirisht që të trajtohet apo të mos trajtohet si pjesëtarë i bashkësisë nacionale, dhe nuk do të rezultojnë me kurrfarë jopërparësie nga kjo zgjidhje apo nga ushtrimi i të drejtave lidhur me këtë zgjidhje.

Neni VIII: Komunat

1. Kosova do t’i ketë Komunat ekzistuese. Ndryshimet mund të iu bëhën kufinjëve Komunal me akt të Kuvendit të Kosovës, pas konsultimit me autoritetet e Komunave të interesuara.

2. Komunat mund të zhvillojnë marrëdhënie në mes vete për benefit të tyre të dyanshëm.

3. Çdo Komunë do të ketë një Kuvend, një Këshill Ekzekutiv, dhe organe të tilla administrative që Komunat mund të krijojnë.

(a) Çdo bashkësi nacionale anëtarësia e të cilës përbën së paku 3 përqind të popullsisë së komunës do të përfaqësohet në Këshill në proporcion me pjesëmarrjen e saj në popullsinë e komunës apo nga një anëtar, cilido që është më i madh.

(b) Para kompletimit t konsensusit t, kontestet mbi përqindjen e popullatës komunale për qellime të këtij paragrafi, do të zgjidhën me referencë të deklaratave të anëtarësisë së bashkësive nacionale në regjistrimin e votuesve.

4 Komunat do të kenë përgjegjësi për :

(a) zbatimin e ligjeve, siç është përcaktuar në Aneksin 2 të kësaj Marrëveshjeje;

(b) rregullimi dhe kur është e duhur, sigurimin e kujdesit ndaj fëmijes;

(c) sigurimin e arsimit në pajtim me drejtat dhe detyrat e bashkësive nacionale, dhe në frymën e tolerancës ndërmjet bashkësive nacionale dhe respektimit të të drejtave të anëtarve të të gjitha bashkësive nacionale në pajtim me standardet ndërkombëtare;

(d) mbrojtjen e mjedisit jetësor komunal;

(e) rregullimin e tregtisë dhe dyqaneve në pronësi private;

(f) rregullimin e gjuetisë dhe peshkatarisë;

(g) planifikimi dhe kryerja e punëve publike me rëndësi komunale, duke i përfshirë rrugët dhe sistemin e ujësjellsit, dhe participimi në planifikimin dhe kryerjen e projekteve të punëve publike jashtë Kosovës;

(h) rregullimin e shfrytëzimit të tokës, plani urban, rregulloret mbi ndërtimin e shtëpive;

(i) programet zhvillimore për turizëm, industri hotelerike, shërbime ushqimore (catering) dhe sport;

(j) organizimin e panaireve dhe tregjeve lokale;

(k) organizimin e tregjeve publike me rëndësi komunale, duke përfshirë shërbimin e zjarrëfikësve, shërbimin e reagimit ndaj rasteve urgjente dhe policisë, në pajtueshmëri me Kapitullin 2. Të kësaj Marrëveshjeje

(l) finansimin e punës të institucioneve komunale, duke përfshirë ngritjen e tatimeve, dhe përgaditjen e buxheteve.

5. Komunatë gjithashtu do të kenë përgjegjësinë për të gjitha fushat tjera të cilat hyjnë nën pushtetin e Kosovës, të cilat nuk janë të përcaktuara shprehimisht në ndonjë pjesë tjetër, që i nënshtrohën dispozitave të Nenit II. 5 (b) të kësaj Kushtetute.

6. Çdo komunë do të udhëheqë punën në mënyrë publike dhe do të mbajë evidencë të bisedimeve dhe vendimeve që do të jenë në disponim publik.

Neni IX: Përfaqësimi

1. Qytetarët në Kosovë do të kenë të drejtën për pjesëmarrje në zgjidhjen e:

(a) më së paku dhejtë deputetëve në Dhomën e Qytetarëve të Kuvendit federal; dhe

(b) më së paku njëzet deputetëve në Kuvendin Nacional të Republikës së Serbisë.

2. Modalitetet e zgjedhjeve për deputetët e përcaktuar në paragrafin 1 do të përcaktohën nga Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Sërbisë respektivisht, nën procedurat që do të pajtohen me Shefin e Misionit Impiementues.

3. Kuvendi do ta ketë mundësinë të prezentojë para autoriteteve përkatëse listën e kandidatëve prej së cilës do të nxirrën:

(a) më së paku një qytetar në Kosovë të shërbejë në Qeverinë Federale dhe më së paku një qytetarë në Kosovë të shërbejë në Qeverinë e Republikës së Sërbisë; dhe

(b) Më së paku një gjyqtar në Gjyqin Kushtetues Federal, një gjyqtar në gjyqin Federal dhe tre gjyqtarë në Gjyqin Suprem të Sërbisë.

NeniX: Amandamentet

1. Kuvendi do të ketë mundësi që me anë të shumicës prej 2/3 të Anëtarëve të saj, shumicë që duhët të përmbajë shumicën e Anëtarëve që janë zgjidhur sipas II.1 (b) (ii), prej secilës bashkësi nacionale të caktuar si e tillë, të miratojë nene të kësaj Kushtetute.

2. Megjithate nuk do të ketë amandamente për Nenin I.3-8 apo për këtë Nen, dhe asnjë amandament nuk do të zvogëlojë të drejtat të dhëna me numrin VI dhe VII.

Neni XI: Hyrja në Fuqi

Kjo kushtetutë do të hyjë në fuqi pas nënshkrimit të kësaj Marrëveshje.

VIJON …

________________________________

MARRËVESHJA E RAMBUJESË, MË 6 – 23 SHKURT & 17 MARS 1999 (2)

MARRËVESHJA E RAMBUJESË, MË 6 – 23 SHKURT & 17 MARS 1999 (2)