Prishtinë, 28 dhjetor 2019: Të pranishëm në bisedë ishin: Ilija Vakiqi, Sait Zatriqi, Bllazho Lutica, Bllazho Radonjiqi dhe Kadri Reufi
Në mbledhje ishte i thirrur edhe Stanisllav Gërkoviqi, shënimet i ka mbajtur Blagoje Nikoliqi,
Mbledhja ka fillua në orën 16
Para fillimit të bisedës Nita Gërkoviqi ka lexuar deklaratën të cilën e kishte shkrua me kërkesën e komisionit e cila edhe iu bashkëngjit materialit.
Vrasjet e shumta gjatë aksionit të armëve
Kadri Reufi,
Ti po thua se për hulumtimin e këtyre rasteve të vdekjes të cilat kanë ndodhur gjatë Aksionit të Mbledhjes së Armëve ka qenë i angazhuar komisioni i veçantë. Çka mendon ti se a ekziston mundësia që organet e hetuesisë kanë punuar sipas udhëzimeve të organeve të sigurimit dhe të dhënat iu janë përshtatur atyre.
Gërkoviqi,
Me dijeninë time, jo. Nuk besoi se dikush është përzier në punët e komisionit, dhe raportimi i tyre është i përshtatur. Në Gjilan kryetar i komisionit ka qenë Tahir Ibrani, dhe mendoi se ai nuk është njeri i cili bie nën ndikimin e dikujt dhe raporti ka qenë objektiv. Unë personalisht nuk kam marr pjesë, nuk e kam vizituar terrenin dhe nuk kam pasur qasje në punën e komisionit.
Edhe mjeket manipuloheshin nga udbashet
Radonjiqi,
A di diçka lidhur me punën e mjekëve dhe ndërhyrjet e UDB-es dhe ndikimi i tyre në punën e tyre.
Gërkoviqi,
Nuk di asgjë. Nuk besoi se dikush diçka të tillë ka mundur ti lejoj vetes. Kjo është çështje e përgjegjësisë dhe këto punë gjithsesi kuptohen.
Radonjiqi,
Athua pse njerëzit e kanë varur veten
Gërkoviqi,
Sigurisht prej frike. Nuk e di.
Vakiqi,
A di diçka për rrahjen e njerëzve në tabanë.
Gërkoviqi,
Kjo është metodë e vjetër. Ajo është aplikua gjatë aksionit të mbledhjes së armëve. Megjithatë, unë ju siguroi se ka mbi 20 vite që unë askujt një shpullë nuk i kam dhënë. Poqese vërtetohet e kundërta jam i gatshëm të përgjigjem.
Radonjiqi,
E di se njerëzit tek ashtu nuk bëjnë vetëvrasje. Thua se nuk janë rrahur. Atëherë pse janë mbytur. Ti atje në Gjilan ke qenë naqallnik.
Gërkoviqi,
Të rrahur nuk kanë qenë. Komisioni këtë e ka verifikuar. Pse janë mbytur nuk e di.
S. Zatriqi,
Sa raste ka pasur që janë mbytur ose janë vetëvrarë në burgje nga nacionalitetet tjera.
Gërkoviqi,
Në Gjilan ka vdekur një grua. Serbe.
Ljutica,
Ti për një kohë të gjatë ke qenë udhëheqës në UDB-e. Ke marr pjesë në shumë këshillime dhe marrëveshje. Nuk është e mundur që ti nuk i dinë disa gjëra. Shërbimi ka qenë i centralizuar dhe shumë gjëra kanë qenë të koncentruar në duart e udhëheqësve . Ti është dashur të dish për ndikimin në politikën kadrovike dhe dosjet, përcjelljen, përgjimin dhe të tjerat. Duhet të tregosh hapur.
Gërkoviqi,
Unë jam që nga 1955, kam qenë shef i një shërbimi. Mua të tjerët më kanë vënë aty. Nga 1955 e këndej unë kam qenë në vende udhëheqëse, por edhe atëherë ndikimi i im nuk ka qenë i madh. Unë nuk kam pasur ndikim në politikën kadrovike. E dijë se ka pas rrahje gjatë aksionit të mbledhjes së armëve. Megjithatë ato raste janë hulumtua. Komisioni i ka vërtetuar rastet e rënda. Këtë ma së miri e di Tahir Dibrani.
Radonjiqi,
Si ka qenë bashkëpunimi në mes UDB-es dhe prokurorisë,
Gërkoviqi,
Me prokurorin ka qenë i dobët, por me gjykatën ka qenë i mirë.
Numër i madhe i vrasjeve ne Gjilan
Ljutica,
E di ti se sa vrasje e vetëvrasje ka pasur në Gjilan gjatë asaj periudhe.
Gërkoviqi,
Po ka pasur tri raste.
Vakiqi,
Jo, por kanë ndodhur 12 .
Gërkoviqi,
Unë nuk di për raste te tjera. Ai aksion ka qene i ndyte (fjala është për Aksionin e armëve, S. K-B). Por për atë unë nuk jam fajtor. Unë kam fitua qëndrimin dhe detyrën nga sekretariati i komitetit krahinor, qe te filloi me aksionin për grumbullimin e armeve. Kam marr pjese ne atë mbledhje ku u tha se duhet te filloj me këtë aksion. Me te ishte fillua qyshe ma herët ne pjesët tjera te Kosovës, por u tha qe te zgjerohet ne tere komunat.
K. Reufi,
Ne atë mbledhje a u theksua se çfarë malltretime po bëhen ne terren.
Grkoviqi,
Sa me kujtohet mua , sekretariati ishte i njoftuar se çfarë malltretime kryheshin ndaj qytetareve.
Vakiqi,
E di se çka ishte qëllimi i takimit. Qëllimi i takimit ishte qe te ndërpritet dhuna ndaj popullit.
Gerkoviqi,
Mendoi se ky takim nuk e kishte këtë qellim. Ne atëherë nuk kemi marr urdhra qe te ndërpresim me rrahjen e njerëzve. Unë e dijë se atëherë asht diskutua lidhur me te, por heshtazi është lejua rrahja. Poqese ka procesverbal nga ajo mbledhje kjo edhe mundet te verifikohet. Mua ne përgjithësi ky aksion i armëve shumë rëndë më ka rënë.
Ne Gjilan sa kishte zgjatur aksioni i armeve
Radonjiqi,
Sa ka zgjate ky aksion ne Gjilan.
Gerkoviqi,
Nuk e di sakte. Nuk me kujtohet. Nuk mund te vërtetohet se nuk ka pasur malltretime. Megjithatë, ne te gjithë edhe unë personalisht jemi munduar që sa më pakë të ketë raste të tilla.
Radonjiqi,
A mendon ti se aksioni asht kryer ne suaza te qëndrimeve qe kishin dal nga mbledhja apo ka shkua me larg nga ato.
Gerkoviqi,
Mendoi se këtë aksion duhet shikuar ne tërësi, e jo me shkua sipas rasteve te veçanta. Na u ka thënë se mundemi me përdor edhe mjete te dhunës ne raste te veçanta, por disa i kane kalua edhe ato autorizime.
Ljutica,
E ti a i ke lejua te gjitha këto gjera, se po del se ti nuk ke ditur asgjë se çfarë kanë bërë operativistët.
Gerkoviqi,
Unë mendoi se i kam ditur. Poqese dikush prej naqallnikve ka ditur diçka, atëherë kam qene unë. Unë i kam dhënë instruksionet se si te përdoret dhuna, por këto i kam dhënë ne raste te jashtëzakonshme. E kam kontrollua punën dhe rrjedhën e aksionit.
Pse Sinan Hasani kishte dosje
Ljutica,
A din diçka për dosjen e Sinan Hasanit. A din diçka më tepër për dosjet e udhëheqësve këtu ne Prishtine. Kush ka dhënë leje për hapjen e dosjeve.
Gerkoviqi,
Për dosjen e Sinanit nuk di. Kam dëgjuar për dosjen e Imerit. Për te tjerë nuk di. Urdhëresën për hapjen e dosjeve i ka dhënë shefi i UDB-es. Unë për këtë dosje nuk di asgjë. Unë jam befasua kur kam dëgjua tash se ka pasur dosje te hapura për disa shoke. Asgjë nuk di për të.
S. Zatriqi,
A ke marr pjesë në dhënien e vlerësimeve për gjendjen politike në krahinë. A ka pasur aso vlerësime të cilat nuk janë përputhur me vlerësimin e komitetit krahinor.
Gërkoviqi,
Kam marr pjesë në dhënien e këtyre vlerësimeve. Është e mundur se disa kane qenë në kundërshtim me vlerësimet e komitetit krahinor. Me siguri ka pasur edhe dallime në vlerësimet tona dhe te komitetit krahinor.
S. Zatriqi,
Ti ke marr pjese në konferencën e komitetit krahinor, kur janë dhënë vlerësimet e veçanta, dhe a je pajtuar me to.
Gerkoviqi,
Jam pajtuar.
Vakiqi,
Si e shpjegon dallimin në mes tyre.
Gërkoviqi,
Ne ashtu kemi mendua. Ato nuk kanë qenë vlerësime komplekse, kanë qenë vlerësime për çështje të veçanta, dhe nuk kanë qenë vlerësime që kanë përfshi situatën e përgjithshme shoqërore. Ato kanë qenë aso vlerësime që ka pasur edhe dallime.
Mos besimi ndaj shqiptarëve i legalizuar në organet e SHSSH
Radonjiqi,
Në deklaratë fletë për përbërjen e strukturës nacionale ne UDB, dhe thua se ka qenë e keqe përbërja dhe shkak i kësaj strukture ka qene mosbesimi ndaj shqiptarëve, për arsye te kushteve material. A qëndron ende pran atyre qëndrimeve.
Gërkoviqi,
Qëndroj dhe mendoj se ishte ashtu.
Radonjiqi,
Si është e mundur qe mendimi i yt përputhet me përfundimet e qëndrimeve te librit, ku flitet për kuadrot e pakicave nacionale.
Gërkoviqi,
Ato bijën ne kundërshtim njëra me tjetrën. Megjithatë, unë këtë deklaratë e kam dhënë vetëm për vete, por jo për të tjerët. Unë asnjëherë nuk kam qene shovinist as gjatë kohës se luftës, as pas saj. Asgjë nuk kam bërë që të rregulloi gjendjen tek të tjerët dhe as në shërbim dhe këtu jam fajtor. Gabimi im është që unë aty nuk kam ndikuar, sigurisht brenda mundësive te mija.
Radonjiqi,
Në praktik a jeni ballafaquar me dukuri te nacionalizmit serbomadhe. A keni tregua në informatat e juaja.
Gerkoviqi,
Po, jemi ballafaquar. Ka pasur këso dukuri. Mendoi se edhe ato i kemi përpunuar. Ne, dy persona, i kemi ndjekur në Prishtinë për hir të nacionalizmit serb. Por, këto dukuri më pak i kemi përcjell dhe më pak jemi marr me to.
Kadri Reufi.
A ke për të thënë edhe ndonjë gjë për deformime të tjera që kanë ndodhur në UDB-e dhe bartësit e tyre.
Gërkoviqi,
Nuk më kujtohet. Tani asgjë nuk mund të them konkretisht.
K. Reufi,
E vërteta është se një numër i konsideruar i bashkëpunëtorëve nga radhët e politikanëve dhe moralisht janë te kompromentuar. Ata kane dhënë vlerësime të ndryshme për njerëzit, për punën e organeve. Çfarë mendimi ke tani për ta.
Gërkoviqi,
Bashkëpunëtoret nga meset armiqësore më së shpeshti janë shfrytëzuar nga meset fshatare, dhe një numër më i vogël nga qyteti. Ata janë shfrytëzuar që të marrim informata nga ato mese, nga pjesët armiqësorë ne te cilat kanë lëvizur. Ajo ka qenë taktik e shërbimit. Megjithatë ka pasur keqpërdorime, ka pasur ahengje me ata persona, ka pasur ndeja me ta, kanë shkuar tek ata dhe i kanë armatosur. Por, asnjë mbikëqyrës nuk i ka urdhëruar që të sillen kështu. Megjithatë mendoi se ato raste kanë qenë të izoluara.
Ljutica,
A e ke dite ti se çfarë pune po bene Shurbatoviqi, Shiljegoviqi e te tjerët nga pjesa e jote.
Gërkoviqi,
Unë tek tani kam dëgjuar diçka. Me besoni se nuk kam ditur asgjë. Poqese edhe kane bërë diçka këto i kanë fshehur nga unë. Janë frikuar.
Ljutica,
Çfarë mendimi ke pasur për njerëzit e komitetit.
Gërkoviqi,
Po, unë gjithnjë kam qene me ta. Ata më kanë qenë shoqëri e përhershme. Ndoshta kam pasur mendimet e mija për dikë, por atë me askënd nuk e kam komentua.
Reufi,
Çfarë mendimi ke për diskutimet e shokëve ton ne plenumin e VI të KQ LKJ-së.
Gërkoviqi,
Atë çka kam dëgjua ne televizion dhe çka kam lexua në shtyp, në parim pajtohem. Por megjithatë sinqerisht me iu thënë e kam pasur të paqarte kur Alia ( Shukria, mendohet, S.K-B), thotë se komiteti krahinor nuk ka ditur asgjë për aksionin e armëve. Me vlerësimet tjera pajtohem. Shërbimi ka pasur gabimet e veta diku më shume e diku më pakë. Por ne princip pajtohem me qëndrimet e paraqitura.
VIJON …
________________________
PROF.DR.SABILE KEÒªMEZI-BASHA: DEKLARATA E DYTË E UDB-ashit, STANISLLAV GËRKOVIQIT MË DATË 19 GUSHT 1966 (8)
https://pashtriku.org/?kat=60&shkrimi=9437
