ARGJIRA UKIMERI: KURIOZITETE TË NDRYSHME!

 Prizren, 29 korrik 2018:
1. Vdekja dhe njeriu – Ne Egjiptin e lashte, rol te rendesishem i kushtohej pothuajse cdo gjeje. Ne te gjitha ceremonite gazmore dhe ato mortore, merrnin pjese te gjithe. Ne momentin kur vdiste nje person ne Egjiptin e Lashte, I nxirreshin te gjitha organet e brendshme nga trupi (ku sipas tyre njeriu kalon me lehte ne boten tjeter). Psh: me shufra metalike, i futeshin permes hundeve ne menyre qe te kete frymemarrje me te lehte personi i vdekur.
2. Albinizmi – Eshte syndrome (nuk eshte semundje),qe karakterizohet me pigmentin ngjyrues, gjegjesisht qe ka te beje me prodhimin e melanines, qe i shkakton probleme gjenetike ngjyres se flokeve dhe lekures. Zakonisht ky sindrom demton dhe syte. Sot ne bote ka mbi 17.000 njerez albiniste.
3. Kur thyhet nje xham, disa copeza shperndahen me shpejtesi 3000 milje ne ore. Ne nderkohe shpejtesia e te tjerave, eshte shume here me e vogel.
4. Nje njeri i rritur merr fryme afersisht 25.000 here ne dite. Kurse rreth 27 % e ushiqmit ne vendet e zhvilluara perfundon ne koshat e plehrave.
5. Krokodili eshte e vetmja kafshe qe vazhdon te zgjatet deri ne ditet e fundit te jetes, centimetrat e saj ndryshojne pothuajse nga muaji ne muaj.

6. Izraeli eshte nder shtetet me te pervuajtur ne rruzullin tokesor. Qe nga antikiteti e deri ne ditet e sotme, ky shtet ka konflikte te ndryshme. Nder to jane edhe ato martesore. Nje hebre (sipas ligjit te tyre fetar), nuk ka te drejte te martohet me nje jo hebre. Ndryshe mund te perjashtohet nga shteti. Kjo gje praktikohet sidomos nga pjesa e hebrenjeve ortodokse ekstremiste.
7. MUSHKERITE – Mushkëritë njihen si organet kryesore te frymarrjes. Poashtu, mushkerite tuaja kanë të njëjtën sipërfaqe me një fushë tenisi.
8. QARKULLIMI I GJAKUT
Një prej zbulimeve më të rëndësishme në mjekësi, zbulimi i qarkullimit të gjakut i njihet si meritë anglezit Uilliam Harvej. Në 1628, ishte i pari që përshkroi të plotë sistemin e qarkullimit, si dhe rëndësinë e pompimit të gjakut në tru dhe zemër.
9. ADN – Qe nga krijimi i botes dhe deri ne kohen moderne ka teori te ndryshme mbi shkencen dhe menyren se si funksionon trupi yne. Njera prej tyre eshte edhe ADN-ja, qe tregon menyren se si funskionon trupi yne. Shumë njerëz besojnë se biologu amerikan Xhejms Uatson dhe mjeku anglez, Frensis Krik, zbuluan ADN-në në vitet 1950, por në fakt ajo u identifikua në 1860 nga kimisti zviceran, Fridrih Misher. Më pas u kryen shumë studime, se si organizmat i trashëgojnë gjenet.
10. QENTE – Zakonisht njihen si kafshet me mike me njeriun. Ne kohen me te hershme, eshte thene se nese qeni ka uleritur, jemi vene ne dijeni per ndonje mysafir, apo ndonje hajdut brenda shtepise. Ndersa sot, qentë mund të stërviten që ta nuhasin kancerin e mushkërive kohë përpara shfaqjes së simptomave.
11. NEVOJAT FIZIOLOGJIKE – Nga kohet e lashte dhe deri ne kohet modern, njeriu ka patur pothuajse cdo nevoje. Nder to dhe nevojat fiziologjike. Perderisa permes tyre bejme clirimin e trupit nga ushqime qe hame dhe pijet qe konsumojme, ne Romen e Lashte – nevoja e vogel (Shurra) perdorej per pastrimin e dhembeve.
Përgatiti: Argjira Ukimeri (Pedagoge). Prizren 24. 07. 2018

Prizren, 8 maj 2017:

1.Gazeta e parë në botë.
Ndër shekuj, njerëzit janë njoftuar në forma të ndryshme. Ndërsa në vitin 1605, u shtyp gazeta e parë në botë. Për herë të parë njerëzit u njoftuan mbi ngjarjet dhe informacionet që tregojnë gjendjen e botës. Sot, njerëzit marrin informata përmes TV, Internetit dhe mjeteve të ndryshme të informacionit.
2. Sindroma Marfan
Nga koha kur njerëzit e parë kanë egzistuar në tokë, janë shfaqur edhe sëmundjet. Një e tillë është edhe sindroma Marfan. Në literaturën mjekësore, ndryshe njihet edhe si Teori e Incesit. Sipas mjekësisë, shkaktarët kryesor të kësaj sëmundje janë martesat brenda familjes. Pasojat e kësaj syndrome janë: Deformimet fizike, Dëmtimet në tru etj. Shembujt më të mirë të kësaj syndrome, janë martesat familjare në Egjiptin e lashtë. Atëherë janë martuar motra me të vëllanë, në mënyrë që të trashëgohet fronti mbretëror. Faraoni Tutan-Khamon vuantenga kjo sindromë, pasi ishte martuar me gjysmëmotrën e tij Ankesenamon.

3. Pseudonimet
Që nga fillimi i botës, dhe deri në kohët moderne pseudonimet janë pjesë e pandarë e personalitetit tonë. Ndër pseudonimet e para, përmendim këto: Krishti – I mirosur, i vajosur, apo Emanuel – që do të thotë Hyji/Zoti me ne (Figurë kyçe kristiane). Emri Jezu (që nga hebraishtja do të thotë i mirosur, i vajosur i perëndisë). Në shkrimin e shenjtë Biblik, tek ungjilli i Mateut tregohet kështu: Nga Virgjëra Mari do të lind një djalë, e do të ia vënë emrin Emanue, që do të thotë Hyji me Ne.
4. Sparta
Shteti spartan, ishte ndër qytet – shtetet më me nam në Greqinë Antike. Poashtu, ky shtet u krijua në krahinën e Lakonisë. Ishte vend mjaftë i pasur me cdo gjë. Popullsia e nënshtruar shpesh çonte krye, kështu që historia më e vjetër e Spartës është e mbushur me kryengritje dhe çrregullime. Sipas ligjeve spartane, nëse fëmijët deri në moshën 5 vjeçare, nuk ishin të fortë fizikisht, dhe nuk arrinin të mësonin ashtu si duhet, hudheshin në humenra. Kjo ndodhte sepse këta fëmijë nuk ishin të denjë për shtetin Spartan në të gjitha fushat.
5. Kurora
Për herë të parë, kurora u përdorë në Egjiptin e Lashtë. Nefertit, gruaja e faraonit Akhenaton, ishte e para grua që mbarti kurorën. Akhenatondhe bashkëshortja e tij (që ishte edhe gjysëm motra), qëndruan në pushtet për 10 vite rresht.
6. Deti zi! Pse Deti i Zi quhet kështu?
Arsyea pse Deti i zi quhet kështu, se përqindja e vogël e kripës është vetëm 1.9 përqind. Dhe kjo përqindje e vogël e krypës i jep Detit te Zi një ngjyrë të errët karakteristike.
7. Inkasit e vjetër – Peru
Inkasit e vjetër (peruanët e sotshëm), ishin ndër popujt më të vjetër në botë. Përmes kulturës, religjionit, gjuhës dhe zakoneve të tyre, i dhanë ngjyrim historik mbarë globit. Në aspektin religjioz, ata (inkasit) ishin mjaftë rigoroz. Respektimi i rregullave hyjnore, ishte mbi çdo gjë. Një ritual jo i zakonshëm ndodhte vetëm në Peru. Në çdo ritual fetar, të vdekurit nxirreshin nga varret dhe festonin bashkë me të gjallët. Sipas riteve të tyre fetare, njerëzit edhe pse kanë (vdekur) ata jetojnë edhe më tutje. Gjatë festimeve të tyre, inkasit iu jepnin të vdekurve ushqim, iu veshnin rroba të ndryshme dhe i stolisnin me rruza dhe gjëra të ndryshme. Kjo tregonte raportin inkas me Zot/Zotërat e tyre, se si adhuroheshin nga populli inkas.
8. Tempujt e parë Monoteist në botë
Tempulli i parë monotheist në botë u ndërtua në Egjipt, në vitin 1344 p.e.s. Faraoni Akhenaton gjatë mbretërimit të tij dhjetëvjeçare, e ndërtoi tempullin e parë monotheist në vend. Tempulli Amarna. Qëllimi i këtij tempulli ishte besimi në një zot të vetëm – Diellin. Sipas faraonit në fjalë, dielli përbëhej prej dy gjinive: Mashkull dhe Femër. Për 10 vite, Egjipti nën udhëheqjen e Akhenaton, kishte arritur në kulmin e zhvillimit në të gjitha fushat e jetës. Pas vdekjes së Faraonit, u rrënuan të gjitha gjërat që ishin ndërtuar në këtë mbretërim.
9. Shkrimet e Shenjta Hebraike
Hebrenjtë si populli më i vjetër dhe i përvuajtur në botë, shquhen për besnikërinë dhe besimin ndaj Zotit. Sipas shkrimit Hebraik, Lejla ishte gruaja e parë në botë. Më poshtë do të shohim disa nga rregullat nga këto shkrime:
– Secili njeri që nuk është hebre, është shtazarak,
– Nëse një hebre/je martohet me një jo hebre, është i barabartë me një shtazë,
– Sipas hebrazimit, nëse një femër takohet me të tjerët (qoftë edhe në marrëdhënie sexuale) është prostitutë.
Ndërsa tempulli i parë monoteist hebre, llogaritet të jetë ai i mbretit Solomon. Tempulli i Solomonit. Sipas liturgjisë hebreje, Solomoni ishte dijetarë, dhe mbret në Izrael. Hebrenjtë mbështeten në sintagmën: Kemi prejardhje Abrahamike dhe dije Solomonike.

Përgatiti dhe përzgjodhi: Argjira Ukimeri
Prizren, Prill, 2017