Kulturë

DR.ROVENA VATA*): FIGURA MITIKE DHE SIMBOLIKA NË VEPRËN E MARTIN CAMAJT

10 Shkurt, 2014

14 minuta për të lexuar

Tiranë, 10. 02. 2014 – (Fjalët çelësa të këtij punimi kemi përzgjedhur këto fjalë: breshka, gjarpri, breshkani, zhgualli, bjeshka, lisi, lumi, hija, shpendët, stina, guri, stani, vatra, ashti, plaku, pëllumbi, korbi, bualli.) – Vepra e Camajt e shënuar nga një origjinalitet artistik i spikatur dhe pasuri e rrallë stilistikore, krijuar në një hark kohor 40-vjeçar nuk ka mundur të komunikojë normalisht, pra nuk ka komunikuar në mënyrë lineare me lexuesin e parë, atë natyror, të cilit së pari i drejtohet: me lexuesit shqiptarë, me bashkëatdhetarët në gjuhën e të cilit është shkruar. Ajo filloi të lexohet dhe të interpretohet pas vdekjes së autorit, në mënyrë digresive, retrospektive duke nisur prej vdekjes fizike të autorit dhe pjesëve të zgjedhura nga veprat të tij.
Është thënë shpesh se autori rritet bashkë me suksesin, bashkë me lexuesit e tij; për rastin Camaj, autori u rrit pa lexuesin e tij bashkëkohës, madje, në antipod, në kontrast të plot me sistemin e vlerave dhe kritereve letrare, estetike që mbizotëronin në atdheun e tij.
Camaj, i penguar nga shteti totalitar komunist të jetonte në vendin e tij, megjithëse mund të shkruante drejtpërsërdrejti në gjuhë të mëdha të kulturës europiane, në vend që të arratisej prej gjuhës amtare për të mbërritur suksesin jetëshkurtër si mërgimtar i asimiluar, përkundrazi, u rrënjos fort në gjuhën shqipe, si lëvrues i shquar i saj dhe si studiues.

Dr.Rovena Vata dhe Irena Gjoni,

në Konferencën Shkencore të mbajtur në Tiranë (29 – 31 janar 2014)

Për këtë arsyje Camaj është një krijues, i cili e ngre poezinë e tij mbi një kod shumë të përpunuar e krejt të veçantë poetik. Që të arrish në thelbin e receptimit të veprës së tij, nuk është e mjaftueshme të kuptosh domethënien e drejtpërdrejtë të veprës, pra nuk mjafton niveli i parë i leximit, i cili bëhet prej atij lexuesi që Umberto Eko e quan lexuesin semantik (1).
Umberto Eko e përcakton kodin si:
a). Një repertor simbolesh që dallohen ndërmjet tyre me anë të kundërvënies së ndërsjelltë;
b) të kenë rregulla të kombinimit ndërmjet tyre;
c) përkimi fjalë për fjalë i çdo simboli me një kuptim të caktuar. Por nuk është e dosmosdoshme që çdo kod të ketë së bashku të tria veçoritë (2).
Marrëdhënia mes letërsisë së shkruar shqiptare dhe folklorit e letërsisë gojore është një fenomen i njohur. Folklori dhe letërsia gojore janë elemente të rëndësishme të formimit kulturor të këtij shkrimtari.
Simbolika e Gjarprit
Gjarpri është një figurë që del vazhdimisht në të gjitha vëllimet e tij poetike. Aq e qenësishme dhe e vazhdueshme është kjo simbolikë, sa ajo është pjesë e konceptit të ekzistencës së shqiptarit për Camajn. Gjarpri në veprën e tij shpalos të gjitha kuptimet e mundshme që shenjon: si gjallesë konkrete, si totem, si mit, si qenie e mbinatyrshme.
Mircea Eliade mendon se gjarpri ka një fuqi mitike ndër shumë popuj, sepse “gjarpri është emblemë uji, e fshehur në thellësi të oqeanit”(3). Simbolika e gjarprit, shton M. Eliade përmban shenjtërinë, mbrojtjen e jetës, pavdekësinë.
Tek shqiptarët gjarpri shenjon, veç kultin e të parëve, edhe fuqinë dhease, fuqinë e tokës dhe nëntokës, të dheut dhe ujit, dhe këto shprehen edhe në eufemizmat me të cilët përthirret deri sot: tokësi, itokësi, dheu, dhetokësi, përdhesi, rrshaja, ama e votrës, zoti i arës, vitorja, fiera, fierakuqi, dushneza(4).
Gjarpri na del si një element i malit, por është jashtë kodi ai rri nën gurë, ai ka atribute të anës pozitive se është ruajtës i shtëpisë (vatrës, në emër të shpirtit të të parit të fisit), por është në anën negative sepse të zë, të pickon, helmi i tij është vdekjeprures.
Ai na del shpesh në mitologjinë popullore, i vizatuar në lahutën e vjetër të Camaj dhe aty ai fillon e lëviz nga idhnimi që lahutë pushon në trá dhe nuk lëshon më za.
“Nji fat të keq të dy e pask’mi pasë!
Si s’delka dheut nji gjarpën me na plasë!
Iu dhimbtën tok’s e djalin e ndigjio,
Prej gjinit t’vet nji gjarpën t’idh’t e lshoi(5).

Poezitë që mbajnë titullin e këtij simboli të Camaj ndër të tjera janë:
– “Lugu i gjarpnit”,
– “Sytë e gjarpnit”,
– “Gjarpni”,
– “Gjarpijt e zez”,
– “Gjarpijtë”,
– “Gjarpni dhe grueja”,
– “Gjarpni e fëmija”,
kurse brenda poezive del te këta tituj:
– “Dita e malit tim”,
– “Pema në diell”,
– “Formulë mëngjie”,
– “Shkronja nistore”,
– “Fieri i nusës”,
– “Ledja”,
– “Fëmija e malit”.
Shpesh gruaja quhet me këtë emër dhe jo paqëllim edhe Camaj i pranëvënë në një poezi të tij të titulluar: “Gjarpni dhe grueja”.
“Ajo mbramë harroi trupin e saj,
Zbuluet,
e në mëngjes e gjeti pikturë të varun,
në murin e gjanë dhe të pashë:
e kqyri dhe e kqyri e u zhduk”(6).

Martin Camaj (1927-1992)

Dallimi mes një gjarpri-mashkull dhe një bolle-femër është se bolla nuk lëshon helm si gjarpi, por të lidh dhe të rreh me bisht, ajo është e rrezikshme sidomos për fëmijët e vegjël, sepse besohet se u futet në djep dhe u hyn në gojë duke ua ngrenë organet.
Elementi gjarpër në poezinë e Camajt përcjell përjetime emocionale dhe i konfiguruar mjeshtërisht argumenton shtresimet ndërtekstore si të reminishencës pagane, ashtu si edhe të ndikimit biblik e mitologjik popullor.
Po ashtu nëpërmjet motiveve me gjarpër shpaloset mitologjia vetjake e strehuar dhe e shtresuar në “Një gjeologji enciklopedike” të fjalës poetike të Camajt.
Gjarpri pagan, gjarpri biblik, gjarpri dukagjinas, gjarpri arbëresh, mbrojtësi i vatrës, ruajtësi i varrit, kryepar i fisit ilir, joshës i mëkatit, personifikim i plleshmërisë, simbol i mënçurisë dhe i së keqes është i pranishëm e i endur mjeshtërisht në dhjetra motive(7).
Në lëndën poetike të Camajt gjarpri është zotërues, si te asnjë poet tjetër.
Siç e shikojmë gjarpri është një nga figurat e rëndësishme të krijimit poetik të Camajt. Përdorimi i tij kalon nga figura e thjeshtë letrare deri te simboli. Polivalenca funksionale e kuptimore e kësaj figure vjen si rrjedhim i asaj që vetë poeti parakupton e me të cilën është formuar: Kalimi nga figura e drejtpërdrejtë e gjarprit si objekt-gjallesë, e cila shenjon kryesisht frikën nga vdekja e mundshme, te gjarpri si pjesë e mitologjisë shqiptare, ose te simboli biblik e më pas te totemi ilir i zanafillës bëhet me procedime të shumta dhe të larmishme, që nga figurat e krahasimit, metaforës, simbolit e deri të intertekstualiteti.
Simbolika e breshkës
Camaj krahas simbolikës së gjarpërit, korbit, buallit, lisit, hijes, një tjetër simbol i veprës së tij është edhe ajo e breshkës që shpesh herë në mitologjinë shqiptare është identifikuar me figurën e një gruaje. Autori e pagëzon breshkën me emrin e një gruaje të bukur, të përhapur në malësitë veriore, Dranja. Në rrëfimet gojore popullore të Dukagjinit breshka shfaqet si ndjellëse e shiut dhe aleate e njeriut për të mundur thatësirën. Ajo është pjesë e ritit magjik të shindjelljes: “Fshatarët besonin se breshka e varur në degë, e përvëluar nga etja, do t’i lutej zotit për shi. Kjo gjallesë, që ndodhej në zgrip të jetës, simbolizonte tokën e kërcënuar nga thatësira vdekjeprurëse”(8).
Përmes breshkës shkrimtari identifikon vendlindjen, fshatin buzë lumit të madh, fshatrat mbi kurriz të maleve, thellësitë e fshehura të botës shqiptare, mjediset e shmangura prej qytetërimit bashkëkohor, Dukagjinin e izoluar nga natyra vetë dhe kufijtë, Drinin si fat dhe si kufi, tribunë që të ardhmen e vet përpiqet ta lexojë në shpatull të flisë së të kremteve.
Në traditën etnologjike totemi i shqiptarëve veriorë dhe i gjithë shqiptarëve është gjarpri. Por këtij totemi shkrimtari i largohet formalisht, duke i transferuar funksionet e tij, si mbrojtës i fisit, vatrës, fatit të individit dhe familjes, prej tij tek një totem i krijuar artistikisht dhe i kodifikuar në stilin e letërsisë etnografike: breshka. Shkrimtari e bën këtë shpërngulje duke u mbështetur në disa lidhje të trashëguara.
Shumica e shenjave dhe të shenjuarve të veprës “Dranja” janë pjesë e mendësisë tradicionale shqiptare, e bestytnive të vjetra të malësorëve, e kodit të ligjërimit etnografik shqiptar. “Dranja” dëshmon pushtetin e plotfuqishëm të këtij ligjërimi në stilin krijues të Camajt.

– Një poezi e Martin Camajt në dorëshkrim –

Këto simbole në poezinë e Camajt kthehen në simbole mitike. Dhe, pasi dihet se letërsia zanafillën e ka në mit, edhe sot kthimi në zanafillë është i pranishëm.
“Më thanë se mbramjeve atje nàlt,
pikojnë shkëndijat e flakave hyjnore,
në sý e bâhesh i pavarrueshëm”(9).
Sipas Frajit, miti jo vetëm e fillon ciklin letrar prej pesë modeleve, por edhe e kurorëzon këtë cikël. Letërsia që e kurorëzon këtë cikël është letërsia moderne. Poezia shqipe, si poezi mitike-simbolike, me figurat florike ka krijuar këto mite: Mitin e lashtësisë, Mitin e qëndresës, Mitin e flijimit(10).
Vepra e Camajt është një koleksion shembëlltyrash, të shkruara në stil ungjillor, në mënyrën tradicionale të ligjërimit ritual, mitologjik dhe etnologjik, me stilema të karakterit të letërsisë etnojuridike, ku miti i origjinës, thirrja e të parëve, klithma e mbijetesës, janë sunduese(11).
Simbolika e Buallit
“Një prani tjetër mitologjike në veprën e Camajt është Bualli”(12), prani që e përligj edhe historia me emrat e njerëzve të veçantë si Bua (Gjin Bua Shpata, hero e princ shqiptar), Buell ose Mekshi (është edhe emër fisi në Dukagjin), emrat e maleve me emrin e tij pasi lëshojnë hije të ngjashme me formën e kafshës (mali i Buellit në Dukagjin).
“Kur pall bullica,
Gjimon dhe moti.
Me këtë nisi dhe era e mitologjisë së ré”(13).
Bualli del në këtë poezi: “Kau dhe buelli”, “Biri i dekës”, “Buelli emën mali”, “Koha e re”, “Me brina i bahen zamare”, “Qytet i ri”.
Të poezia “Kau dhe Buelli” jepet përkufizimi gjeografik i këtyre figurave: semantika e këtyre dy figurave, e Kaut dhe e Buellit, gjenealogjikisht dalin se ato kanë një kuptim të njëjtë. Me ndarjen e tyre me një përkufizim gjeografik nën dhe mbi Drin, këto dy figura, në fakt, kanë një gjenezë dhe marrin dy emra. Ato shprehin një etnitet, një fat dhe një fatkeqësi.
Cikli poetik me temë figurën e Buallit, ndërtohet prej 21 këngëve të shkurtëra që do të shenjëzojë figurën statike të Buallit e cila del nga bota shpirtërore shqiptare, të vlerëshme për të gjithë. “Figura e Buallit në këtë cikël i shpreh nuancat e ndryshme që ofrojnë poezia e gjer te sugjerimet tona të lira si lexues”(14).
Simbolika e Korbit
Figura e korbit zë një vend të veçantë në poezinë e Camajt, në të cilën mbizotërojnë ngjyrat e përhirta dhe ato të errëta. “Zog me trup të madh e me pendë të zeza, që e bën folenë nëpër drurë, zakonisht në vende të vetmuara dhe ushqehet me kërma”(15).
Sipas studiuesit Bytyçi me figurat zoomorfike në poezinë e Camajt u ndërtuan kategori të tilla estetike, siç janë: e shëmtuara, e ulëta, por edhe mitet.
Korbi edhe është një shpend i marrë nga mitologia dhe me një simbolikë të madhe, korbi është i zi dhe simbolizon të keqen në mendësinë e shqiptarëve, shprehje të tilla si: ishte zi si korbi, të pashfa të zi si korbi, të këndoftë korbi këtë verë, janë shprehje më të përdoruara.

Camaj zgjedh figura mitologjike universale, jo vetëm shqiptare, korbi është një nga figurat universale që te Camaj del nga një korb në gjashtë tekste si: “Një ditë e ka dhe korbi”, “Andrrimi i Korbit”, “Dy korba”, “Korbi”.
Simbolika, sipas virtytit të saj fillestar, procedon më tërësinë dhe përfshin të gjithë instinktet dhe interesat njerëzore të mundshme; pikërisht kjo përbën hyjninë e arketipit. Ndaj gjithmonë hasim në historinë e krahasuar të feve, aspekte fetare dhe shpirtërore që lidhen me shfaqjet e instiktit të luftës, të pushtetit(16).
Jo rrallë herë ky poet bën paralelizma në mes të shpendëve grabitqarë dhe shqiptarëve, një paralelizëm më mes të karakterit të tyre. Kështu në poezinë “Dy korba”(17), dy bij kryezotash, dy bij prijësish shqiptarë, vihen përballë dy korbave. Poezia është e shkruar në formën e rapsodive arbëreshe.
Korbi i parë i bie sqep në kokë korbit të dytë dhe në analogji me këtë veprim, edhe bijtë e kryezotave e sulmojnë njëri-tjetrin gjersa njëri e vret shokun. Si epilog i mbeturi gjallë jeton nën hije të korbit.
Po të bëjmë bërthamën semantike të fjalës korb do të kemi:-Simbolizon të keqen dhe fatkeqësinë, -ndjellakeqës (ndjell zi), -sjell gjëmën (paralajmëron vdekje), -shpirti i të vdekurit, -ai krokat, ngërthen të ultën brenda, është i ulët, -e keqja, -grabitqar si natyrë.
Simbolika e pëllumbit
Simbolet dihet se janë jo vetëm figurat më përgjithësuese, por, në letërsi, janë, thuajse, të vetmet figura gjithëuniversale, mbarëkombëtare, qofshin mitike, historike, letrare. “Ato mbartin motive, përfytyrime, koncepete, vetëdije njerëzore, kuptime dhe situate shumëshekullore dhe të gjithëhershme”(18).
Shpend me krahë të shkurtër, me pendë të bardha ose në ngjyrë hiri në të kaltër, me pupla në këmbë, që mund të bëjë fluturime të gjata dhe që mbahet si simbol i butësisë, i pastërtisë, i bukurisë dhe i paqes(19).
Bërdhama semantike e fjalës pëllumb: -paqësor, -trasmeton mirësi, -i hijshëm, -i bukur, -i fismë, -i madhërueshëm, -i shoqërueshëm.
Fjalët çelsa më fort të përdorura në poezinë e tij janë pëllumbi dhe korbi, që do më thënë:
E mira – e keqja, Sublimja – inferorja, Paqësorja-grabitëqarja,E bukura – e shëmtuara.
Kemi një kundërshti kuptimesh që shënjojnë fjalë me veprime të kundërta: psh
Ruente mos me lshue za (tregon qëndrueshmëri, mungesë tingulli).
Mos me prishë (e kundërta e lëvisjes), S’dinte me ndjekë valle (inferioritet), Gazullimi i përgjithshëm (tregon një gjendje gjallërie), Ritmi i flatrave në valle (palëvizshmëri).
Pëllumbi dhe korbi janë përdorur si në letërsinë shqipe, ashtu edhe në krijimtarinë popullore. Sigurisht që përdorimi i figurës së zogut nuk është një fenomen shqiptar, por botëror, ai është sa i lashtë, aq edhe i përhapur në të gjithë mitologjinë pagane dhe në besimet monoteiste të të gjithë popujve. Konkretisht pëllumbi ka qenë më tepër i lidhur me besimin kristian dhe pikërisht me simbolikën e shpirtit të shenjtë, ndërsa korbi me simbolikën e errësirës dhe të së keqes.
Si përfundim mund të themi se:
Camaj krahas figurave të marra nga toka dhe qielli, nga miti dhe jeta e përditshme, nga religjioni dhe filozofia, nga folklori dhe historia, në veprën e tij shohim të inkuadruar edhe mjaft metafora, simbole, personifikime e krahasime nga bota bimore e shtazore. Shohim figurën e kullës, gurit, të urës, shohim simbolin e rrënjës, i breshkës, i korbit, i pëllumbit, i buallit, i gjarpërit, i hijes, i i shpendëve etj.
Figurat mitike i merr nga mitologjia shqiptare, por që janë konkrete, si rasti i gjarprit, buallit, korbit, pëllumbit, dranjës.
______________________
FUSNOTAT:
1. Umbeto Eko, “Ironi intertekstualiteti dhe nivele leximi”, në: “Për letërsinë”, Dituria, Tiranë 2007, f. 214.
2. Umberto Eko, “Struktura e papranishme”-kërkim semiotik dhe metoda strukturale, Pejë, 1996, f. 46.
3. Mircea Eliade, “Trattato di storia delle religioni” – “Traktati i historive të religjonit”, editore Boringheri, Torino, 1976, f. 145-148.
4. Mark Tirta, “Mitologjia ndër shqiptarë”, Mësonjëtorja, Tiranë 2004, f. 147.
5. Martin Camaj, “Nji fyell ndër male”, poezia “Gjarpni”, Vëllimi i nëntë, Onufri, Tiranë, 2010, f. 39-40.
6. Martin Camaj, “Njeriu më vete e me tjerë”, poezia “Gjarpni e gruaja”, Vëllimi i nëntë, Onufri, Tiranë, 2010, f. 55.
7. Koçi Petriti, “Në poetikën e Martin Camajt”, Tiranë, 1997, f. 103.
8. Ndoc Papleka, “Kulte, rite, magji“, Tiranë 1999, f. 218.
9. Martin Camaj, “Lirika mes dy moteve”, poezia “Maja në qiell”, Vëllimi i dytë, Onufri, Tiranë, 2010, f. 86.
10. Sali Bytyçi, “Simbolet florike dhe zoomorfike në poezinë shqipe”, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë, 2008, f. 14.
11. Shaban Sinani, “Kod i ri për shenjën e vjetër në romanin “Dranja” të Martin Camajt”, Studime filologjike, Nr. 3-4, Tiranë, 2009, f. 67-69.
12. Alma Hafizi, “Letërsia e kufijve”, Camaj-Pipa, Shkodër, 2008, f. 142.
13. Martin Camaj, “Buelli”, poezia “Koha e ré”, Vëllimi i gjashtë, Onufri, Tiranë, f. 74.
14. Nehas Sopaj, “Paralelet letrare”, Shkupi, Shkup, 1998, f. 96.
*Bualli ndryshe nga Demi, është simbol i mirësisë, i qetësisë dhe i fuqisë paqësore; ose të mirëvajtjes dhe flijimit. Bualli, është ndihmës i njerut, dhe është i respektuar në tërë Lindjen e Largët. Buali është tepër i ashpër, i rëndë dhe i egër. Te grekët, Bualli është kafshë e shenjtë. Ai shpesh ka qenë i flijuar: hekatomba është flijim i qindra buajve. Ai u është flijuar disa zotave: Apolloni ka pasë buaj të cilët ia rrëmben Hermesi; vjeshja e tij e ndytë falet vetëm pasi Apolloni ia jep lyrën të cilën e zbulon; ajo ishte bërë nga lëkura e bardhë të pastër të Buallit dhe ngjyrë të artë të brirëve të tij; kur pas ndalimit të udhëheqësit të tij, Odiseut, përcjellësit e tij e hanë në ishullit Trinakli, të gjithë vdesin; vdekjes i shpëton vetëm Odiseu i cili nuk e kishte ngrënë atë mish.
*Demi konsiderohet simbol i forcës dhe i krenarisë, simbol i forcës dhe i egërsisë, Urani, zoti i qiellit, që është i ngjashëm si Demi për nga begatia, është simbol i burrërisë. Si simbol i zjarrit kozmik, atij i takon një kompeks simbolik të plleshmërisë dhe me të lidhen simbolet e bririt, qiellit, vetëtimës, shiut.
15. Fjalori i gjuhës shqipe, f. 603.
16. Karl Jung, “Një mit modern”, Fan Noli, Tiranë, 2004, f. 45.
17. Martin Camaj, “Vepra letrare 1”, f. 174.
18. Northrop Fraj, “Anatomia e kritikës”, Rilindja, Prishtinë, 1990, f. 94.
19 Fjalori i gjuhës shqipe, f. 962
* * *
BIBLIOGRAFIA
BYTYÇI Sali, “Simbolet florike dhe zoomorfike në poezinë shqipe”, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë, 2008.
CAMAJ Martin, “Buelli”, poezia “Koha e ré”, Vëllimi i gjashtë, Onufri, Tiranë, 2010.
CAMAJ Martin, “Lirika mes dy moteve”, poezia “Maja në qiell”, Vëllimi i dytë, Onufri, Tiranë, 2010.
CAMAJ Martin, “Nema”, poezia “Gjarpni e fëmija”, Vëllimi i gjashtë, Onufri, Tiranë, 2010.
CAMAJ Martin, “Njeriu më vete e me tjerë”, poezia “Gjarpijt e zez”, Vëllimi i katërt, Onufri, Tiranë, 2010.
CAMAJ Martin, “Njeriu më vete e me tjerë”, poezia “Gjarpni e gruaja”, Vëllimi i nëntë, Onufri, Tiranë, 2010.
CAMAJ Martin, “Nji fyell ndër male”, poezia “Gjarpni”, Vëllimi i nëntë, Onufri, Tiranë, 2010.
EKO Umberto, “Struktura e papranishme”-kërkim semiotik dhe metoda strukturale, Pejë, 1996.
EKO Umbeto, “Ironi intertekstualiteti dhe nivele leximi”, në: “Për letërsinë”, Dituria, Tiranë 2007.
ELIADE Mircea, “Trattato di storia delle religioni” – “Traktati i historive të religjonit”, editore Boringheri, Torino, 1976.
FRAJ Northrop, “Anatomia e kritikës”, Rilindja, Prishtinë, 1990.
HAFIZI Alma, “Letërsia e kufijve”, Camaj-Pipa, Shkodër, 2008.
JUNG Karl, “Një mit modern”, Fan Noli, Tiranë, 2004.
PAPLEKA Ndoc, “Kulte, rite, magji“, Tiranë 1999.
PETRITI Koçi, “Në poetikën e Martin Camajt”, Tiranë, 1997.
SINANI Shaban, “Kod i ri për shenjën e vjetër në romanin “Dranja” të Martin Camajt”, Studime filologjike, Nr. 3-4, Tiranë, 2009.
SOPAJ Nehas, “Paralelet letrare”, Shkupi, Shkup, 1998.
TIRTA Mark, “Mitologjia ndër shqiptarë”, Mësonjëtorja, Tiranë 2004.

*) Autorja është Studiuese e Shkencave Letrare & Pedagoge e Shkencave të Komunikimit (Qendra e Studimeve Ndëruniversitare Albanologjike, Tiranë)

====================

SHTOJCË E PASHTRIKU.ORG
KUSH Ë SHTË MARTIN CAMAJ

VEPRIMTARIA SHKENCORE E MARTIN CAMAJT
HAPE: http://www.martin-camaj.de/sq/votra.html

* * *
Lexo Poezi të Martin Camajt
HAPE: http://www.martin-camaj.de/sq/votra/vepra/poezi.html
* * *
HAPE: http://www.mnvr.org/9-poezi-nga-martin-camaj/
————————

Martin Camaj i papërsëritshëm (5)