REXHEP KASUMAJ: PËRGJIGJA QË S’VJEN…

Berlin, 16 mars 2017: 1. Lojë e vjetër – Pas një qëndrimi të gjatë në Ballkan në fillimvitet e shekulli të ikur, Edith Durham (“Princesha e pakurorëzuar e Shqipërisë”), me të shkelur në Berlin, shkroi: po ikë nga kjo shkretëtirë, ku ndoshta do të kthehem prapë një ditë!
Shkretëtirë qytetnie Gadishulli i madh nuk është më, por kje një shtysë tjetër që Federica Mogherini (tani një diplomate me mision Europe), pas vizitës njëjavore, posa zbriti në Bruksel të thoshte: po kthehem e brëngosur! Paqja s’është ende një fakt. Nuk është e kryer. Ballkani perëndimor është kaq i shndërrueshëm në lojë shahu të fuqive të mëdha..!
Por zonja Federica që ka mbaruar shkollë të lartë në Romë (shkencat politike) do ta ketë sigurisht të qartë si rrezja e diellit, se çdo paqe e padrejtë është paqe e pakryer!
2. Deshpërim.
Një çupëlinë nuk rri në radhë. Ik nga dora e nënës. I shmanget dhe përpjekjeve të t’atit për ta zënë, e kthehet sërish si në krahë fluturash krejt gjallëri e gëzim të pafaj.
Vështroja këtë familje dhe më vete thoshja: janë shqiptarë. Dhe ishin, vërtetë. Do ti njihja nga larg, pa folur ende një t’vetme fjalë. Pothuajse kështu saktësisht i njoh prorë njerëzit e gjakut tim.
Një moment, ndërsa prisja të afroheshin për të paraqitur strehimin politik, do të harroja punën. Pamja zhvendosej në një shpalesë të hershme kujtese. Do të ndjeja nostalgji. I ngjante vajzës sime G., kur kishte moshën e saj. E bardhë si borëmali. Flokë të gështenjtë që, kur loste, i derdheshin faqeve të kuqe e mbi sytë e mëdhenj dritërues.

Edith Durham (1863 -1944)

Por s’kje vetëm kjo arësyeja që do t’më ndalonte ritmin rutinor të fillimditës. Përmallja do të tretej shpejt para një ndjesie tjetër të errtë: mërzisë që si një gri e ftohtë kapullonte shpirtin tim…
Më pas do të mësoja se vinin nga Elbasani. Keni lënë prapa një qytet aq të bukur ku jeta lumnohet shqip – iu them unë (tashmë gjatë një kuvendimi të shkurtër privat). As luftë, as diktaturë, as përndjekje. Në vend të përgjigjes erdhi një shikim i mekur dhe një ofshâmë këputëse. Dukeshin të thyer: shumë ëndrra e pak shpresë…
I lashë në trajtimin e mëtejmë administrativ dhe, nga deshpërimi, mezi ngjisja shkallët për të vajtur në zyrë. Pyetja e vjetër do të ndrydhte sërish zemrën time: përse? Deri kur shteti për shqiptarët e të dy anëve të atdheut, më parë se fat, vijon të jetë fatkeqësi e tyre?!
3. Përgjigja që s’vjen…
Në frymë të mësimeve të autorit të madh të “Princit” (Machiavelli), do të thoshim pa dhimbje, pa zhgënjim, por, njëkohësisht, dhe pa shpresë: kjo është bota. Ç’prej fillimit të Kohës politike, për të qenë i lirë duhet të jesh i armatosur.
A nuk dëshmuan këtë çelës funksionimi hyjnor dhe Profetët? Ata që erdhën me armë në dorë rezultuan të suksesshëm, kurse të tjerë që kjenë duarthatë venin përherë drejt disfatës.
Gjithnjë në këtë hulli mendimi “princëror”, nëse nuk qenkësh aq vështirë të goditet një Prijës i lig që urrehet nga populli i vet – aherë janë, vallë, të urryer apo, ndoshta, të dashur guvernantët e Prishtinës?
Një përgjigje e prerë është e vështirë, madje s’vjen kurrësesi! Sepse, nga një anë, ngjan të jenë të urryer, por, mbanë tjetër, meqë të tillë, lehtë të rrëzueshëm, knetën e tyre nuk e trazon kush, del se janë shumë të dashur.
Ose? Mbase të urryer vërtetë, por nga një turmë amorfe që nuk arrin të artikulojë interesin e epërm dhe të mohojë veten e grimcuar në pragun e tij.