UDB-a DHE SHQIPTARËT NË AMERIKË (2)
Nga Nafi Çegrani, Pashtriku 5 Prill 2022
SHBA DHE LUFTA E FTOHTË!
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Sovjetik garuan për pushtet gjatë Luftës së Ftohtë, duke mbizotëruar në çështjet ushtarake të Evropës përmes NATO-s dhe Paktit të Varshavës. Ndër vite Amerrika promovoi demokracinë liberale dhe kapitalizmin, ndërsa Bashkimi Sovjetik komunizmin dhe ekonominë e planifikuar nga qendra. Shërbimet secrete amerrikane, diplomacia dhe politika e saj, me dekada zhvilluan luftë të heshtur, të ftohtë dhe tբ ndërlikuar me përmasat e agjenturave të zbulimit dhe kundërzbulimit.Trupat amerrikane luftuan kundër forcave komuniste kineze në Luftën e Koresë më 1950-53. Komiteti Kuvendar i Veprimtarive Joamerrikane ndoqi një numër hetimesh për armiqësi të dyshuar majtiste, ndërsa Senatori Joseph McCarthy u bë kryefigurë e ndjenjave antikomuniste.
Lansimi i fluturimit të parë të njeriut në hapësirë më 1961 e shtyri Kryetarin John F. Kennedy të përqendrohej në programin amerrikan për “njeriun në hënë,” që u arrit më 1969. Kennedy u ballafaqua edhe me krizën bërthamore në Kubë, të provokuar nga sovjetikët. Lëvizja në rritje për të drejtat qytetare, e udhëhequr nga afro-amerrikanë si Rosa Parks dhe Martin Luther King.
Si pasojë e Skandalit të Watergateit, Nixoni u bë presidenti i parë amerrikan që ka dhënë dorëheqje më 1974, duke iu shmangur impedikimit (impeachment) nën akuza për pengim të drejtësisë dhe keqpërdorim të pushtetit; ai u zëvendësua nga nënpresidenti Gerald Ford. Zgjedhja e Ronald Reaganit president më 1980 paralajmëroi një zhvendosje drejt djathtizmit në politikën amerrikane, që u pasqyrua në ndryshime madhore në tatim dhe përparësi të shpenzimit, të cilat kishin katër synime kryesore: uljen e shpenzimeve qeveritare, uljen e taksave të të ardhurave dhe fitimit kapital, pakësimin e rregullimit qeveritar dhe kontrollin e parase e uljen e inflacionit. Mandati i dytë në detyrë i tij solli skandalin “Iran-Contra,” por edhe përparimin e madh diplomatik me Bashkimin Sovjetik, Regani e arriti në marrëvwshje me Gërbaçovin shembjen e Murit të Berlinit, dhe si rezultat I saj, ishte, përfundimi i Luftës së Ftohtë.
DOSIET E UDB-së PËR SHQIPTARËT E AMERRIKËS !
(Dosje personale nga arkivi secret i UDB-së… Shqipëria etnike dhe rraca e shqiptarit…Stuhi të akullta u përplasën në ballië me shekuj, e kombi ynë dhe brezat ecën këmbëzbathur në rrugën që e dinte vetëm Zoti dhe Dielli…!)
Shërbimi i Sigurimit shtetëror ( UDBA dhe më vonë SDB ) , zakonisht në popull e njohur me emrin e saj origjinal si UDBA, e cila është formuar me 13 maj 1946 fillimisht si OZNA , e përbërë nga katër sektore : i Pari për zbulim nën drejtimin e Maks Moloqit, i Dyti për kundërzbulim i udhëhequr nga Pavle Pekiq, i Treti VOS /Shërbim informative ushtarak/ në krye me Jefto Shashiq dhe sektori i Katërt ishte ai teknik dhe për logjistikë, e të cilë fillë pas 1946 OZNA me sektorin e ZBULIMIT u shëndërua në UDBA, kurse VOS-i dhe KUNDËRBULIMI në KOS dhe më 1955 krahas tyre u formua edhe SID / Shërbimi për informim dhe dokumentacion diplomatic/, dhe njëkohësisht vite më vonë, në dekadat e saj të fundit UDBJA ishte e përbërë nga gjashtë organizata gjysmë të pavarura të policisë sekrete – një për secilën nga gjashtë republikat federale të Jugosllavisë – koordinuar nga zyra qendrore federale e Beogradit në krye me shefin e shefave Aleksandar Rankoviqin.
… Jugosllavia u bë anëtare themeluese e “Lëvizjes së të Paangazhuarve” – një grup kombesh të pavarura nga çdo bllok i madh i pushtetit – i themeluar në kryeqytetin e saj Beograd në vitin 1961. Përmes kësaj marrëdhënie, Tito do të zgjeronte ideologjinë politike, kontratat e biznesit dhe kapacitetet e inteligjencës në të gjitha aspektet. Megjithatë, kërcënimet e brendshme e të jashtme mbetën. Si pasojë e prishjes së Titos me Stalinin në 1948, një kohë kur lufta civile po egërsohej në Greqi, mu në jug të Republikës Maqedone të Jugosllavisë, Bullgaria dhe Hungaria dukeshin grabitqare. Çështja e vështirë e Maqedonisë kishte shkaktuar konflikte për pothuajse 70 vjet, gjatë tërheqjes së ngadaltë të Perandorisë Osmane nga Ballkani. Në vitin 1934, një njeri nga VMRO-ja maqedonase, i ndihmuar nga nacionalistë kroatë, kishte vrarë Mbretin serb Aleksandër në Paris. Për Titon (i cili gjithashtu do të vihej në shënjestër për t’u vrarë nga Stalini në vitet e mëvonshme), krijimi i një shërbimi sekret të pamëshirshëm dhe efikas ishte jetik. Diktatori jugosllav e gjeti njeriun e tij Aleksander Rankoviçi, një veteran partizan serb, gruaja dhe nëna e të cilit ishin vrarë nga Gestapo. Për më shumë se dy dekada, deri në rënien e tij dramatike në vitin 1966 (për shkak të pjesëmarrjes së dyshuar në një komplot kundër Titos), Rankoviçi ishte njeriu i tretë më i fuqishëm në Jugosllavi. Në vitin 1944 themeloi OZNA-n (Odeljenje za Zaštitu Naroda, Departamenti i Sigurisë Kombëtare), qe në vitin 1946 u shndërrua në UDB. Operacionet e UDB-së u formuan nga kërcënimet e brendshme dhe të jashtme të dyshuara. Nën Rankoviç, ajo ruante depo malore municionesh sekrete, mbronte trafikun hekurudhor, spiunonte diplomatë të huaj, përgjonte telefona, hapte letra dhe merrrte në pyetje armiq të brendshëm të supozuar, nga politikanë deri tek fshatarë që i rezistonin kolektivizimit. Trajnimi bazë në shkollat zyrtare të spiunazhit të UDB-së (me seli në Beograd) zgjaste dy vjet dhe përfshinte trajnime fizike, kurse gjuhe, inteligjencë ushtarake dhe diplomatike dhe hetime penale…
Që nga formimi dhe gjatë zhvillimit të Shërbimit secret jugosllav të quajtur UDBA dhe deri në vitin 1966 kur u mbajt kongresi në Brione, udhëhiqej në mënyrë vertikale dhe centralike nga Qendra e saj në Beograd, e udhëhequr nga Aleksandar Rankoviqi .
Ky fenomen e përshpejtoi emigracionin disident dhe krijoi dinastitë komuniste dhe UDB-ja arriti të ketë ndikim sot. Tito e kishte çimentuar autoritetin e tij deri në vitin 1946, duke arritur marrëveshje ad-hoc me liderët e huaj, një akt balancues midis Perëndimit dhe Lindjes, i cili gjithashtu do të përfshinte kontakte me botën në zhvillim. Jugosllavia u bë anëtare themeluese e “Lëvizjes së të Paangazhuarve” – një grup kombesh të pavarura nga çdo bllok i madh i pushtetit – i themeluar në kryeqytetin e saj Beograd në vitin 1961. Përmes kësaj marrëdhënie, Tito do të zgjeronte ideologjinë politike, kontratat e biznesit dhe kapacitetet e inteligjencës në të gjitha aspektet…
Operacionet e UDB-së u formuan nga kërcënimet e brendshme dhe të jashtme të dyshuara të drejtuara nga Rankoviqi si dhe spiunazhi i UDB-së me qendër në Beograd, zgjaste dy vjet dhe përfshinte trajnime fizike, kurse gjuhe, inteligjencë në strategjitë ushtarake, agjenture dhe diplomatike .
Pra, UDBA, siç kam theksuar edhe here të tjera, ishte organizata sekrete e policisë së Jugosllavisë. Më e njohur në të gjitha kohërat thjesht nga akronimi UDBA, në dekadat e tij të fundit ishte i përbërë nga gjashtë organizata gjysmë të pavarura të policisë sekrete – një për secilën nga gjashtë republikat federale jugosllave – të koordinuara nga selia qendrore federale në kryeqytet të Beogradit.
Megjithëse funksiononte me më shumë përmbajtje sesa agjensitë e tjera të policisë sekrete në diktaturat komuniste të Evropës Lindore, UDBA ishte megjithatë një mjet kontrolli nga frika.
Janë bërë me qindra e qindra survejime, atentate, eleminimet ndryshojnë ndaj krerëve të emigracionit kroat Ante Pavelić dhe Vjekoslav Luburić (në Spanjë dhe Argjentinë) etj , deri tek shkrimtari emigrant kroat Bruno Buçiq dhe shkrimtari emigrant serb Dragiša Kašiković, e kështu me rradhë. Por, pa mos anashkaluar as ata shqiptarë, Brenda dhe jasht Jugosllavisë komuniste. Funksionet dhe veprimtaritë e saja UDBA i formoi paralelisht, duke përfshirë pjesën më të magje të agjenturës së saj, zbulimit dhe kundërzbulimit që nga 1946-1966 dhe pas kohës së Rankoviqit, gjatë gjithë periudhave kur veproi ajo makineri e tmerrrshme jugosllave, aktivitetet e inteligjencës dhe të sigurisë u përqëndruan më pak në inteligjencë dhe më shumë në siguri të brendshme. Dekreti për Organizimin e Sekretariatit të Punëve të Brendshme të Shtetit rregulluan autoritetin e sigurimit të inteligjencës si prerogativë të Drejtorisë së Sigurisë së Shtetit në Ministrinë e Brendshme. Riorganizimi i mëposhtëm adresoi çështje që lidhen me kompetencën e federatës (siguria e shtetit, trafiku ndërkufitar, shtetasit e huaj, pasaportat, prezantimi dhe shpërndarja e shtypit të huaj dhe shtetësia federale).
Shërbimi për Kërkim dhe Dokumentim (SID) i cili mblodhi informacione politike të jashtm, inteligjenca e mbrojtjes ushtarake u trajtua nga Departamenti i 2-të i GS – KOS (Kontraobaveštajna služba / Контраобавештајна служба / Shërbimi i Kundërzbulimit) të Ushtrisë Popullore Jugosllave. SDB në republika nuk ishte autonome, por ishte e lidhur me shërbimin federal i cili koordinonte punën dhe nxori udhëzime.
Siguria e shtetit rregullohej me legjislacion sekret (Gazeta Zyrtare e fshehtë), e cila përcaktonte përdorimin e operacioneve speciale. SDB kryente kërkime në shtëpi, përgjime të fshehta brenda ambienteve, përgjime telekomunikuese, mbikëqyrje të fshehtë të njerëzve dhe
përgjime të fshehta të letrave dhe dërgesave të tjera. Me interes parësor për SDB ishte siguria e brendshme; duke identifikuar dhe penguar aktivitetet e “armikut të brendshëm” (d.m.th. “drejtës së djathtë borgjeze”, klerikëve, anëtarëve të Kominformës, nacionalistët dhe separatistët). Puna e inteligjencës jashtë vlerësohej më pak e rëndësishme dhe ishte nën kontrollin federal. SDB ishte një “polici politike”, e përgjegjshme ndaj organizatës së partisë nga e cila mori udhëzimet e saj dhe për të cilën raportoi. SDB ishte aq e rrënjosur në sistemin politik sa që një nga detyrat e saj ishte përgatitja e “Vlerësimeve të Sigurisë Politike”; domethënë vlerësime mbi të gjitha sferat e jetës. Gjatë veprimtarisë së saj, SDB gëzonte një gamë të gjerë të pushtetit, duke përfshirë fuqitë klasike të policisë (identifikime, marrje në pyetje dhe arrestime). Organizata SDB po ndryshonte vazhdimisht dhe po bënte përmirësime, por mbeti e lidhur me njësinë qendrore në Fedratë dhe vertikalisht në hijeharkinë e tyre etë kontrolit të SDB së republikave.
Aktivitetet operative në periudha të ndryshme gjatë viteve 1946–1966 dhe 1967-74 dhe më pas, kishte mbikqyrje personale edhe vetë Josip Broz Tito me përfaqësues të UDBA, e që me aksionet e para si operacioni ,,Gvardijan,, , i cili mohoi mundësinë e Bozhidar Kavran të depërtonte në grupet dhe organizatat emigrante kroate gjer te Dr, Jeliq, të cilët organizonin kryengritje kundër Jugosllavisë, duke kapur përfundimisht vetë Kavran. Nga viti 1963-1974, shërbimet e inteligjencës së sigurisë merrreshin me një seri ngjarjesh politike vendase dhe të jashtme.
Në shtëpi, pati konfrontime politike si para dhe pas Plenumit Brioni (1966), flakërime liberale dhe demonstrata masive studentore të majta në Beograd në 1968, Hrvatsko proljeće (Pranvera Kroate) ose “MASPOK” (lëvizje masive) në Kroaci në 1971, dhe hedhja e parashutistëve nga grupet teroriste kruate në mallet e Bugojnos në zonën Raduša (1972), dhe një ringjallje e nacionalizmit në republikat Jugosllave, ishin të njëpasnjëshme.
Ngjarja më domethënëse jashtë vendit ishte pushtimi i trupave të Paktit të Varshavës në Czechekosllovaki në 1968. Këto ishin rrethanat në kohën kur akti i parë për punët e brendshme të republikave individuale u miratua në vitin 1967. Sipas këtij akti, punët e brendshme trajtoheshin drejtpërdrejt nga organet administrative komunale dhe sekretaritë e punëve të brendshme të secilës republikë ose nga provincat e tyre Trupat. Kjo ishte hera e parë që nga viti 1945 që republikat fituan kontroll dhe ndikim më të madh mbi organet e tyre individuale të sigurisë dhe shërbimet e sigurimit të inteligjencës. Shërbimi i Sigurimit të Shtetit (SDB) përcaktohej me ligj si një shërbim profesional brenda Sekretariatit të Punëve të Brendshme të Republikës (RSUP). Natyrisht, shumica e kompetencës së saj mbeti brenda institucioneve federale, siç përcaktohet me Ligjin për Trajtimin e Punëve të Brendshme nën kompetencën e Organeve Federale Administrative (1971), i cili përcaktoi se sekretariati federal i punëve të brendshme koordinon punën e SDB në republikat dhe provincat . Hapat e mëtutjeshëm u ndërmorën me transformimin e administratës shtetërore, miratimin e Aktit Federal mbi Administratën e Shtetit (1978) dhe Aktin e Republikës (1978). Akti i sapo miratuar për punët e brendshme ngarkoi Sekretariatin e Punëve të Brendshme të Republikës (RSUP) me çështje të sigurisë së shtetit, të cilat më pas u bënë çështje RSUP dhe nuk iu dha më trajtim special “në RSUP”. Kjo rezolutë mbeti në fuqi deri në ndryshimet e vitit 1991 të aktit për punët e brendshme.
Periudha pas vitit 1981 ndryshoi Roli i inteligjencës dhe sigurisë, kur një mentalitet tjetër mbretëroi brenda Partisë komuniste dhe filluan proceset e demokratizimit, të cilat në atë kohë ishin ëndërr. Agjensitë e sigurimit të inteligjencës u sulmuan dhe shumë njerëz filluan të shkruajnë publikisht dhe kritikojnë SDB-në.
Nuk kishte më tema tabu. Organizata partiake u shfuqizua në SDB dhe filluan përpjekjet e para për të vendosur kontrollin parlamentar. Emërimi i një komisioni për të monitoruar punën ishte një nga vendimet më absurde të marra nga shërbimet e sigurimit të inteligjencës së vendit gjatë epokës së “demokracisë sociale”, pasi veprimtaria e SDB rregullohej me legjislacion dhe rregullore federale të botuara në Gazetat Zyrtare të fshehta. As anëtarët e komisionit dhe as presidenti i tij nuk kishin qasje në këto akte. Ishte e vështirë për të vlerësuar informacionin, pasi komisioni nuk kishte fuqi hetuese ose aftësi për të verifikuar informacionin. Kreu i shërbimit ishte i ngarkuar me detyrë thjesht të shpërndajë informacionin e kërkuar, madje edhe të klasifikuar, në komision. SDB gjithashtu po merrrte ende detyra nga Partia, megjithëse komisionit mbikëqyrës i mungonin kompetencat për të kontrolluar ato detyra. Ngjarjet e lartpërmendura minuan unitetin e SDB, e cila formuloi rregullat e veta, të pabotuara (akte nënligjore, ordinanca, etj.). Kjo e bëri të pamundur çdo protestë për shkeljen e të drejtave, pasi rregulloret ishin të paarritshme për publikun. Zgjedhjet e para demokratike me shumë parti në 1990, të cilat rritën procesin e demokratizimit, u kthyen brenda Sekretariatit Federal të Punëve të Brendshme (SSUP) dhe Shërbimit Federal të Sigurisë së Shtetit (SSDB), të cilat po luftonin për të mbajtur kontrollin mbi SDB-të individuale në republika. Kjo e fundit u përçua gjithnjë e më shumë; ishte akoma i lidhur ligjërisht me organet federale, por po bëhej i vetëdijshëm për faktin se ajo funksiononte dhe punonte në republikën e tyre të veçantë. Disa kuadro profesionistë, veçanërisht ata të “fushës së brendshme” (që merrreshin me “krahun e djathtë borgjez”, klerikët dhe lëvizjet studentore), filluan të linin shërbimin. Konflikti po shtohej, dhe arkivat SDB po shkatërroheshin sistematikisht. Në kërkimin e saj për role të reja, SDB gjithashtu filloi të kufizojë informacionin që ata po i dërgonin SSDB. Në fund të fundit, ai kufizoi informacionin e tij në shërbimet e huaja të inteligjencës. Së bashku me dobësimin e pozicionit të SSDB, u bënë përpjekje nga Shërbimi i Sigurisë së Ushtrisë Popullore Jugosllave ose KOS për të forcuar fortesat e veta në republikat e ndryshme dhe në SDB-të individuale. Përpjekjet dështuan sepse ato varen nga kuadrot e nacionaliteteve të tjera që ishin ende të punësuar në SDB por që nuk kishin qasje në bazat e të dhënave dhe nuk kishin fuqi vendimmarrëse për shkak të orientimit të tyre “jugosllav”. Dosjet e lëshuara së fundmi përmbajnë informacione për 1 milion qytetarë të Republikës Socialiste të Sllovenisë dhe ish republikave të tjera jugosllave…
***
Pas kongresit në Brione, kur edhe bëhet heqja e Rankoviqit nga funksionet e tij , UDBJA transformohet në organizimin e brendshëm dhe emrohet SDB /Sluzhba drzhavne bezbednosti/, e cila me Qendër të nivelit federative jugosllav mbetet në Beograd pranë Ministrisë Federative të PB, por edhe republikat dhe krahina autonome e Kosovës krijuan Shërbimet e tyre të SDB / Shërbimi i Sigurimit shtetëror/, e që kishin zyra të detashuara të vetat nëpër komuna. Por, që të gjithë SDB e republikave dhe veprimtaria e tyre qoftë për çështjet e mbrendëshme teritoriale apo ato të punëve të jashme dhe diplomatike, kordinohej gjithmonë nga SDB Federative e Beogradit, e të cilët aprovonin ose jo ndonjë çështje që lidhej me problemet e brendëshme apo të jashme.
Përbrenda sketorëve dhe resorëve të SDB federative dhe të atyre republikane e krahinore funksiononin disa Drejtori, por më të rëndësishmit ishin Drejtoria apo sektori i II i cili merrrej me çështjet e të ashtuquajturit “emigracionit armiqësor” / por që këtë çështje të emigracionit qoftë atij kroat, serb, shqiptarë apo maqedonas, ishte e angashuar edhe SID, që ishte Shërbimi informative diplomatic/. Kurse, një rëndësi të veçantë kishte edhe sektori i analitikës sin ë nivel federative njashtu edhe në atë republican, ku bëhej përpunimi i raporteve, informacioneve, të dhënave nga burime të ndryshme nga vendi dhe jashtë, e që ishin të dobishme, relevante dhe interesante për Shërbimin në tërësi, bëheshin analiza dhe elaborate të thukëta dhe nga këto bëhej edhe informimi i shefave të SDB federative dhe të republikave, krerëve të KQ LKJ ,Kryesisë së shtetit dhe personaliteteve udhëheqëse diplomatik etj.
Është interesante që të përmendim se në kuadër të SDB të niveleve republikane dhe asaj federative ishin vë në funksion edhe një rrjet i posaçëm kuadrash të zgjëdhur për punë agjenturore, dhe vepronin si zyrtarë të lartë të autorizuar nga Udhëheqësitë politike si kuadra politik në punët e Shërbimit të Sigurisë publike /SJB/, pranë zyrave të shefave të SVR /Sekretarijateve për Punë të Brendëshme/, e që kishin kompetenca nga KQ apo organet ekzekutive të LK të nivelit federative dhe republikan, e që kordinonin punët dhe planet e fshehta, me pëlqimin e SDB-së.
Detyra e këtyre zyrtarëve të këtij rrjeti ishte që të angazhiheshin dhe punonin jasht vendit për çështje të caktuara në përgatitjen e terenit dhe operacioneve që ishin të karakterit TOP SEKRET e që do të kishin lidhshmëri edhe me veprimtaritë e grupeve apo personave të veçantë të evidentuar sipas kategorive dhe veprimit nga rradhët e emigracionit, ndjekjen dhe vëzhgimin e tyre, grumbullimin e informacioneve të nevojshme dhe të ndryshme.Këto rrjete ishin gjithmonë në kordinim të zhvillimeve dhe të punës së tyre me operativistët e SDB, ku paralelisht vepronin edhe Shërbimi i zbulimit dhe kundërzbulimit jugosllav, e të cilët njëherit edhe bënin vlerësimin e proceseve për vendim-marrje rreth organizimit të ndonjë operacioni për rrëmbime apo atentate të personave të cilët UDBJA i mbante në evidencë si armiq kundër shtetit ose nëse ishin të kategorisë që kishin qenë të angazhuar si informatorë, e që për shkaqe të ndryshme ,,ishin larguar,, nga të tillët kërkohej ,,llogari,,! Zyrtarët e lartë të këtyre rrjeteve në zyrat e SDB, paralelisht mbanin dhe kryenin edhe funksione të ndryshme dhe pozita nën udhëheqjen politike të vendit ose të caktuar në postet udhëheqëse si nënsekretar apo ndihmësa të sekretarit republican për PB të nivelit republican njashtu edhe ato të nivelit federative.
Si zakonisht, zyrtarët e SDB –së /UDB-së/, të të gjitha sektorëve si ata të analitikës, Shërbimit të zbulimit dhe kundërzbulimit, apo ata të rrjetit për punë jasht vendit dhe në punët pranë konzulateve dhe përfaqësive diplomatike, e që janë marrë me veprimtari secrete të spiunazhit, për to zyrtarisht nuk shpallet ndonjë konkurs, por pranohen në vende pune sipas propozimit dhe besueshmërisë për zgjedhje nga vetë Shërbimet e fshehta.
Veprimtaria dhe aktivitetet e brendëshme dhe të jashme të UDB-së u përcaktuan me ,,Ligjin për punë të brendëshme,, të Jugosllavisë dhe rregulloreve dhe plan-programeve veçmas për SJB dhe SDB, e që kishin për detyrë mbledhjen dhe grumbullimin e informacioneve nga fushë të ndryshme, e veçmas pë rata të karakterit që mbante SDB mbi aktivitete e grupeve dhe organizatave të emigracionit, grupeve clandestine dhe dhe personave të caktuar për të cilët mbaheshin edhe dosje të ashtuquajtura ,,PPR,, ose ,,DL,, etj. Dhe mbaheshin për qëllime të caktuara operative… Duhet të cekim se UDBJA me aktivitetin e saj jasht vendit, ishte dhe bëhej në mënyrë shumë konspirative, vepronte përmes rrjeteve të saj të spiunazhit dhe kundërspiunazhit , duke vepruar tërësisht në fshehtësi të plotë. Këtu kemi edhe veprimet e saj ndaj emigrantëve qoftë me rrëmbime, kërcënime dhe vrasje, por edhe ndjekjen e personave të tjerë pavarsisht shtetësinë, nëse ishin të deklaruar si armiq të sistëmit dhe ideologjisë komuniste të Jugosllavisë.Për të gjitha këto, kryesisht kujdesej Drejtoria apo sektori i II i SDB-së duke vepruar me të ashtuquajtura ,,mjete operative,, dhe bëheshin plane dhe projekte pune ,skenar të ndryshëm dhe akuza të përpiluara për arrestime e burgosje personash të cilët kanë qënë të evidentuar në ,,listën e zezë,, të UDB-së, duke u kurdisur gjygje, janë dënuar dhe shpall ,,fajtor,, dhe vite e vite kanë kaluar në burgje ose dikur në Goli Otokun famoz, ishullin e djallit.
Ky Shërbim, pos medtodave dhe mjeteve specifike operative që ka përdor gjatë veprimtarive dhe aksioneve operative që ka ndërmarrë, ka pas edhe metodën e të ashtuquajturës: DIZINFORMACIONIN, nëse është dash nevoja që të komprometohej personaliteti dhe karakteri I ndonjë personi, atëherë është vepriuar me dizinformacione kundër tij, e metodë kjo e cila është përdorur dendur sin ë vend njashtu edhe për persona nga rradhët e mërgatës në përgjithësi, për veprimtarinë e tyre Brenda dhe jasht kufijve, duke e ,,pasivizuar,, personin deri në burgosjen e tij ose likuidim.
Ëshrë e rëndësishme të cekim se, edhe pse është operuar me më shumë përmbajtje sesa agjencitë e tjera të policisë sekrete në diktaturat komuniste të Evropës Lindore ,UDBA ishte megjithatë një mjet frike dhe kontrolli në krye me Aleksandar Rankoviqin, alias ,,Leka,, dhe ,,Marko,,. Pretendohet se UDBA dhe KOS-i ushatark ishte përgjegjës për ” eliminatoret ” e dhjetra e armiqve të shtetit brenda Jugosllavisë dhe jashtë vendit ( vlerësimet rreth 200 vrasje dhe rrëmbime ) . Eliminime që ndryshojnë nga ato të Luftës së Dytë Botërore Ustashe ( fashiste ) të udhëheqësit Ante Paveliç dhe Vjekoslav Luburiq për veprime dhe aksione të fshehta në disa vende të Europës Perëndimore, sidomos në Spanjë dhe Argjentinaë, ndaj emigrantëve kroat Bruno Bushiq, dr. Jeliq etj. Madje edhe rreth disa organizatave e grupeve të mërgatës shqiptare në Austri, Turqi, Belgjikë,Francë, Gjermani dhe në SHBA, madje të disa grupeve ilegale serbe dhe kroate, të cilat si të tilla në vendet andej Oqeanit, preferonin terrorizmin në Ballkan.
E formuar, siç përmenda më lartë, si një makineri e madhe e shërbimeve informative jugosllave nga 1946 dhe më pas ajo, e kaluar nga VOS dhe OZNA në UDB-A dhe KOS , e nënshtruar për disa ndryshime për shkak të çështjeve aktuale të kohës , duke përfshirë : luftën kundër bandave , mbrojtjen e ekonomisë ; Kominformës / Informbiro ; dhe aspiratat burokratike , UDB u organizua në rrethe dhe qendra, në sektor dhe resore të posaçme në nivele komunale dhe republikane. Në vitin 1950 , kur njësitë administrative -territoriale të udhëhequra si autoritete , ajo u riorganizua sërish me komando nga lartë . Gjatë kësaj periudhe aktivitetet e zbulimit dhe sigurisë u përqendruan më pak në inteligjencën dhe më shumë për sigurinë e brendshme . Nuk ishte një theks mbi kolektivizmin , vëllazërim bashkimit , harmoninë sociale , besnikëri dhe i përshtatshëm qytetari ndaj sistemit dhe ideologjisë komuniste , dhe tolerances e sakrificës të atyre me pikëpamje të ndryshme . Devijimi nga ky grup vlerash u bë një çështje imediate për shërbimet e sigurimit, për survejimin dhe ndjekjen operative të njerëzve.
Më vonë , përdorimi i forces në mënyrë sistematike u bë mjet zbutjen e çështjeve fundamentale të lëvizjeve dhe agjitimeve në përgjithësi, edhe atëherë kur procesi i ” decentralizimit të pushtetit popullor ” filloi të depërtoi në poret e jetës shoqërore e sociale,në analet e inteligjencës dhe shërbimit të sigurisë iu nënshtruan riorganizimi i mëtejshëm dhe i plotë me qëllim për të decentralizuar pushtetin dhe rritjen e efektivitetit të tij.E tërë kjo nënkupton një Riorganizimi fillimisht që vjente në vijim e adresuar për çështjet që lidhen me kompetencat e federatës ( sigurimit të shtetit , të trafikut ndërkufitar , qytetarët e huaj , pasaportat , futjen dhe shpërndarjen e shtypit të huaj , dhe qytetari federal . Prandaj, aktiviteti i inteligjencës dhe sigurimit u organizua në këtë mënyrë:
Aktiviteti i zbulimit ishte e ndarë midis ministrive të ndryshme federale :Ministria Federale e Punëve të Brendshme nga Administrata e Sigurimit të Shtetit , dhe Ministria Federale e Punëve të Jashtme nga Shërbimi i Hetimit dhe Dokumentacionit ( SID ), e cila kishte për detyrë për të mbledhur informacion politik nga të huajt ; inteligjencës ushtarake dhe mbrojtjes që ishin të trajtuara nga Drejtoria e KOS-it ( Kontraobaveštajna SLUZBA / Shërbimi i Kundërzbulimit ).
SDB / Sluzhba drzhavne bezbednosti/ në fakt, në të gjitha republikat jugosllave nuk ishte autonome , por, siç kam përmendur edhe më herët, ishte e lidhur me Qendrën e Shërbimit federativ në Beograd, ( SSDB dhe SSIP-SID), i cili ka koordinuar punën dhe të nxjerrë udhëzime dhe urdhëra me Rnkoviqin në krye.
Sigurimi i shtetit / SHSSH/ u rregulluar me legjislacion të fshehtë, veprimtari e cila është përshkruar në mënyrë decide përdorimin e operacioneve speciale të SDB, mjeteve teknike dhe metodave specifike të perfeksionuara për të bërë survejime dhe ndjekje, bastisje dhe kërkime në shtëpi,
përgjimet e fshehta brenda zyrave, institucioneve, firmave të biznesit , lokaleve , përgjimin e telekomunikacioneve , përgjim të fshehtë të njerëzve ,të personave të veçantë në ndjekje, përgjime telefonatash dhe komunikimi, dhe zënie të fshehur të letrave dhe dërgesave tjera në postë etj.
Me interes kryesor në SDB ishte siguria e brendshme , identifikimi dhe pengimi i aktiviteteve të ndryshme personash dhe grupesh të ashtuquajtur “armikut të brendshëm ” ( dmth : ” borgjeze djathtiste ” , klerikaliste , anëtarët e Kominformës ,si dhe nacionaliste e separatiste shqiptare ) . Puna dhe veprimtaria agjenturore e Inteligjencës jashtë vendit si dhe organizatat e ndryshme të mërgatës shqiptare, kroate, serbe e maqedone, gjithmonë janë konsideruar të nivelit të lartë dhe të veçantë, andaj është përndjekur me shumë interes dhe mbetej si çështje e rëndësishme , që mbahej nën kontrollin federal të SDB jugosllave.
Gjatë veprimtarisë së saj, SDB qoftë ajo e niveleve republikane, e veëmas ajo federative, gëzonin një gamë të gjerë të pushtetit , duke përfshirë fuqitë klasike policore ( identifikime , marrjes në pyetje, biseda informative dhe arrestime ), ishin gjithmonë apsolut dhe sjtet ,bi shtet në vendimmarrje për situate dhe rrethana të dedikuara.
Organizata SDB është vazhdimisht në ndryshim dhe duke bërë përmirësime , por ai mbeti i lidhur me njësinë qendrore në kryeqytetet si ato republikane dhe degë apo sektore më të vogla që punojnë në këtë fushë .
Të gjitha informatat dhe të dhënat rrjedhin në njësinë qendrore në kryeqytetet dhe dërguar nga atje për përdoruesit, e në mënyrë anasjelltas dhe informacione me përgjëgjë kthyese, duke qënë të shtrira në terren, janë koordinuar sipas planit intern dhe strategjise së Shërbimit,
janë vë kontakte dhe vepruar në grumbullimin e informacioneve, duke patur kontakte pune edhe me autoritetet vendore , por nuk iu përgjigj atyre, janë bërë analiza, raporte dhe elaborate si informacion –analizë për lidershipin e KQ të Partisë, të pushtetit federative dhe organeve të tjera relevante të diplomacisë dhe krerëve në Beograd.
Nga 1963 – 1974 , shërbimet e fshehta të sigurisë jugosllave trajtohen me një seri ngjarjesh politike vendas dhe të huaj . Në Jugosllavi , ka pasur konfrontimi politik si para dhe pas Plenumit të Brioneve (1966) , veprime liberaliste në Kroaci dhe demonstratat masive Studentëve të majta ” në Beograd në vitin 1968 , Hrvatsko proleqe ( Pranvera kroate ) ose ” MASPOK ” ( lëvizja masive ) në Kroaci në vitin 1971 , një inkursion i një grupi të armatosur të nacionalistëve kroat ( Radushë , 1972) , dhe një ringjallje të nacionalizmit në Kosovë , Serbi, Maqedoni dhe Slloveni . Ngjarja më e rëndësishme jashtë vendit ishte pushtimi i trupave të Traktatit të Varshavës në Çekosllovaki në vitin 1968, kur pasojnë madje edhe demonstratat massive shqiptare në Kosovë.
Këto ishin rrethanat në atë kohë akti i parë për çështjet e brendshme të republikave të veçanta u miratua në vitin 1967 . Sipas këtij akti , punëve të brendshme u trajtuar drejtpërdrejt nga organet administrative komunale dhe sekretariatet e punëve të brendshme të secilës republikë apo nga organet e tyre provinciale . Kjo ishte hera e parë që nga viti 1945 që republikat fituar kontroll dhe ndikim më të madh mbi organet e tyre të sigurisë individuale dhe shërbimet e sigurimit të inteligjencës në përgjithësi.
Shërbimi i Sigurimit Shtetëror ( SDB ) është përcaktuar me ligj si një shërbim profesional në kuadër të Sekretariatit Republikan të Punëve të Brendshme RSUP .
Natyrisht , shumica e kompetencave të saj ka mbetur brenda institucioneve federale , siç përshkruhet nga Akti mbi Trajtimi Punëve të Brendshme në kompetencë të organeve Federale Administrative ( 1971), e cila përcaktohet se Sekretariati federativ i punëve të brendshme të koordinuar punën e SDB në republika dhe krahinat, janë veprimtari reciproke e zbulimit dhe kundërzbulimit me atë Federativë të SSUP.
Dosjet personale për persona të regjistruar dhe që ishin në ndjekje të quajtura ,,DL,, ose ato të ,,përpunimit operativ.. ,,OO,, dhe një kategori tjetër dosjesh për persona ose grupe apo organizata të ndryshme të sektorëve të zbulimit dhe kundërzbulimit mbanin siglën ,,Tepër secret,, dhe të atyre që quheshin ,,PPR,, / Predmet u predhodnom radu/ Dosie të punës paraprake, të cilat i mban punëtori operativ, ose janë të vendosura në kasaforte të veçanta ku kujdeset operativisti i sektorit të analitikës.Aty grumbullohen të gjitha materialet operatife, referate, shënime zyrtare, opinione operative, referate dhe analiza…
E gjithë kjo që përmendim ka një rëndësi të veçantë, sidomos kur është fjala për dorëzimin ose marrjen e dosjeve në punët operative kur ndërohen vendet e punës sipas detyrës zyrtare, duke u nënshkruar një document përkatës që ka të bëjë me dorëzimin dhe marrjen e detyrës dhe të dosjeve në fjalë, gjë kjo që është një proceduar e përcaktuar sipas ligjit intern për Punën dhe veprimtarinë e SDB-së jugosllave sin ë nivelin republican njashtu edhe në atë federative, ku marrësi i detyrës dhe dosieve madje njohtohet edhe me disa rregullore yë yjera interne të zhvillimit të veprimtarisë dhe të kompetencave të tij në atë funksion zyrtar të Shërbimit informative etj.
Në këtë kohë, kur në Ballkan çdo gjë gumëzhinte, sidomos në Shqipëri vepronin dhe zhvillonin aktivitete konspirative shumë shërbime sekrete të zbulimit dhe kundërzbulimit, sidomos makineria e madhe, KGB e Stalinit, madje edhe ajo serbomadhe e greke. Niveli i lartë i realizimit të kombinacioneve operative të ideologjisë ruso-staliniste, çuditërisht futi në kthetrat e tyre edhe shumë shqiptarë tejet energjikë, por naivë përderisa ngecën në grepin bolshevik e pansllav.
Këto struktura, përmes Beogradit dhe emisarëve të Titos, D. Mugosha, M. Popoviçi, S. V. Tempo etj., vepruan përmes arterieve në Kosovë, vunë në lojë: Fadil Hoxhën, Ali Shukrinë, Xhavit Nimanin, për të depërtuar në Shqipëri e të kooptojnë grupet e organizuara rinore shqiptare në kauzën komuniste.
Andaj, UDB-a posedon një arkiv të tërë që edhe sot ruhen në Qendrën e saj në Batajnicë të Beogradit .
(Анте Баришиќ, шеф на Службата за државна безбедност (СДБ) во Загреб, од 1980 до 1990 година, во вторникот, пред Општински кривичен суд во Загреб, изјави дека Томислав Карамарко во 80-тите години, бил соработник на СДБ.
Баришиќ сведочеше во случајот што се води по приватната тужба за клевета, што Карамарко, поранешен лидер на ХДЗ, ја поднесе во 2015 против Јосип Манолиќ, поранешен функционер на СДБ и политичар од 90-тите години, поради неговите тврдења дека бил соработник на СДБ. Баришиќ нагласи дека „како оперативен работник на СДБ“, учествувал во специјална операција чии носители биле центрите на СДБ во Загреб и Сплит, со кодно име „Трс“.
Целта на операцијата била да се следат непријателските активности „на одредени верски заедници“ и дека некои луѓе, кои биле опфатени со оваа операција, подоцна биле подготвувани за соработка со СДБ.
„Документацијата јас лично ја пишував и ја потпишав, па оттука увидот во досието на оперативната групна обработка ‘Трс’ може да даде одговор на сите прашања. Не можам да кажам во какво својство приватниот тужител е наведен во документацијата, но сето тоа може да се утврди од увидот во документацијата“, рече Баришиќ.
Додаде дека оперативците на СДБ продолжиле да работат на „врбувањето“ на Карамарко надвор од центарот во Загреб, што, како што рече, било „составен дел од процесот на воспоставување на кооперативни односи во СДБ“.
„Договорот за кооперативни односи мораше да биде исклучиво на доброволна основа, бидејќи во спротивно би се кршеле човековите права. Можеа да се користат и компромитирачки документи, како начин некој да се наговори да се согласи на соработка“, објасни тој.
Баришиќ истакна дека СДБ користела одредени документи, кои укажувале на улогата на Карамарко, во определени кривични дела, иако не прецизираше кои.
Во текот на вкрстеното испрашување, Карамарко неколку пати го прекина Баришиќ.
„Срам да ти е, тепаше луѓе, а сега зборуваш нешто“, му рече Карамарко на Баришиќ, за време на сведочењето.
Адвокатите на Карамарко изјавија дека Баришиќ „е мотивиран од лично непријателство“.
Тие, исто така, истакнаа дека Баришиќ не понудил никакви материјални докази за поддршка на своите тврдења. Судот го прифати предлогот на Карамарко, на судењето како сведок да се појави уште еден поранешен функционер на СДБ и од Државниот архив на Хрватска да бидат побарани документите за операцијата„Трс“).
——————————-
VIJON ….
***
UDB-a DHE SHQIPTARËT NË AMERIKË (1)
Nga Nafi Çegrani, Pashtriku 3 Prill 2022
