Historia e botës së vjetër
PERANDORIA OSMANE NË EPOKËN E FATIH SULLTAN MEHMETIT II, (1444-1446 / 1451-1481)
Fatih Sulltan Mehmeti II (30 mars 1432, Edirne – 3 maj 1481, Gebze) ishte sulltani i 7-të i Perandorisë osmane dhe sundoi në vitet 1444 – 1446 dhe më pas nga viti 1451 deri në vdekjen e tij në vitin 1481. Më 29 maj 1453 ai pushtoi Kostandinopojën, duke vulosur kështu fundin e Perandorisë Bizantine. Për shkak të pushtimeve të shumta, ai mund të cilësohet si themeluesi i dytë i Perandorisë Osmane përkrah Osmanit I, për të cilin krijoi bazën territoriale, ideologjike dhe ekonomike. Ai mori titullin “Fatih” (Pushtues) pasi pushtoi Konstandinopojën.
***
Mehmeti II ishte djali i Sulltan Muratit II dhe gruas së tij Huma Hatun dhe ishte baba i pesë fëmijëve (vajza: Gevrehana Sultana; djemtë: Mustafa, Bajaziti II, Cem, Korkut). Ai regjistroi një nga pushtimet më të mëdha gjatë epokës osmane.
Mehmeti II konsiderohej një burrë shteti i suksesshëm dhe mbi të gjitha udhëheqës ushtarak, i stërvitur nga dijetari i famshëm islam i atëhershëm Akshamsuddin (Akşemseddin).
Thuhej se fliste shtatë gjuhë rrjedhshëm dhe konsiderohej si mbrojtës i letërsisë dhe shkencës. Ai kishte vepra filozofike dhe teologjike bizantine të përkthyera në arabisht.
Qëllimi i tij kryesor politik ishte eliminimi i Bizantit dhe pushtimi i Kostandinopojës. Kryeqyteti i Perandorisë Romake Lindore ra më 29 maj 1453 (Mehmedi II ishte vetëm 23 vjeç) dhe menjëherë u bë kryeqyteti i ri i Perandorisë Osmane me emërimin Stamboll. Që atëherë, Mehmeti II e quajti veten me pseudonimin “Fatih” (arabisht: pushtues).
Krahas kësaj fitoreje, ai zgjeroi territorin osman duke përfshirë territore të mëdha në Evropë si Serbia, Greqia (Morea), Vllahia, Trebizondi, Bosnja, Karamani dhe Shqipëria. Ai madje përparoi në Itali dhe mori qytetin e Otrantos, i cili u braktis pas vdekjes së tij.
Sulltan Mehmeti II forcoi flotën osmane me synimin për të sfiduar hegjemoninë detare veneciane në tregti, e cila pati sukses. Për këtë qëllim, ai e bëri Detin e Zi një det të brendshëm osman duke pushtuar gadishullin e Krimesë, në vitin 1475.
Më 1478, Mehmeti II lëshoi një Ferman, duke konfirmuar lirinë fetare për klerikët në Bosnje pas pushtimit të vendit.
Përveç pushtimeve të tij ushtarake, ai prezantoi një administrim të centralizuar dhe efektiv të perandorisë. Ai botoi gjithashtu një përmbledhje të shkruar ligjesh të “Familjes së Osmanëve”
[kanunname-i aali osman].Nën sundimin e tij u ndërtuan më shumë se 300 xhami, 57 medrese dhe 59 banja. Pallati Topkapi në Stamboll u bë selia e re e pushtetit. Ai gjithashtu u nis për rindërtimin e Hagia Sophia.
Mehmeti II vdiq më 3 maj 1481 në Gebze. Ai u varros në faltoren e tij në Varrezat e Xhamisë Fatih në Stamboll. Ai u la pasardhësve të tij një ligj mizor që legjitimonte vëllavrasjen. U pasua nga djali i tij Bajaziti II.
____
Ilustrimet:
1. Fatih Sulltan Mehmeti II (1432 – 1481),
2. Kufijtë e Perandorisë Osmane kur vdiq Fatih Sulltan Mehmeti II në vitin 1481.
Sheradin Berisha © Pashtriku.org
+++
Historia e botës së vjetër
PORTA E KOPSHTIT KOMBËTAR NË TEHERAN
