Historia e botës së vjetër
Kompania Hollandeze e Indisë Lindore
TREGTIA NË EPOKËN E ARTË HOLLANDEZE, NË SHEKULLIN XVII-të
Krijimi i një perandorie
Epoka e Artë e Republikës së Holandës dëshmoi një rritje të jashtëzakonshme në eksplorimin global dhe tregtinë e jashtme. Perandoria tregtare holandeze mbuloi distanca të mëdha, duke importuar objekte ekzotike nga Azia për tregti në tregjet e Evropës (Kehoe 275).
Kompania Hollandeze e Indisë Lindore, e njohur në holandisht si Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), u themelua në vitin 1602 nga holandezët në një përpjekje për të mbrojtur tregtinë e tyre në Oqeanin Indian. Kompania lulëzoi dhe portet holandeze shpejt u bënë qendra e perandorisë tregtare holandeze (Enciklopedia Britannica).
Perandoria tregtare holandeze mbuloi distanca të mëdha, duke importuar objekte ekzotike nga Azia për tregti në tregjet e Evropës (Kehoe 275).
VOC iu dha një monopol tregtar nga qeveria holandeze që mbulonte territorin midis Kepit të Shpresës së Mirë dhe Ngushticës së Magelanit (Britannica). Me këtë monopol, VOC iu dha gjithashtu “e drejta për të lidhur traktate me princat vendas, për të ndërtuar fortesa dhe për të mbajtur forcat e armatosura dhe për të kryer funksione administrative nëpërmjet zyrtarëve të cilëve u kërkohej të bënin betimin për besnikëri ndaj qeverisë holandeze” (Britannica).
Holandezët ishin të etur për të fituar një monopol në tregtinë e erëzave dhe ishin të gatshëm të përdornin “forcën për të përjashtuar rivalët evropianë dhe aziatikë nga tregu” (Parthesius 113). Kjo doli të ishte e vërtetë dhe në fillim të shekullit të 17-të, “nën administrimin e guvernatorëve të përgjithshëm të fuqishëm” VOC mundi flotën britanike dhe zëvendësoi tregtinë britanike dhe portugeze në Inditë Lindore (Britannica).
Në librin e tij “Ndërmarrja tregtare evropiane në Indinë parakoloniale”, Om Prakash vëren se si “në tregtinë e saj me Azinë, Kompania Hollandeze e Indisë Lindore ndërmori hapa të gjerë për të marrë të drejta ekskluzive në produkte dhe tregje të veçanta dhe për të minimizuar konkurrencën nga tregtarët indigjenë, duke përdorur me maturi dhunën në proces” (Prakash 82). Kompania mori kontrata ekskluziviteti me princat vendas që thotë se princat do t’i shisnin erëza vetëm VOC. Këto kontrata shpesh bëheshin nën kërcënimin e dhunës (Chaudhuri 87).
Prandaj, Kompania Hollandeze e Indisë Lindore përdori një sasi të caktuar dhune për hir të planit të tyre ambicioz të biznesit për të marrë një monopol të Ishujve Spice në arkipelagun e Indisë Lindore. Kompania arriti të fitonte këtë monopol të shumicës së mallrave të huaja në këtë zonë dhe siguroi kontrollin e saj të tregut duke ndërtuar disa baza të forta territoriale (Prakash 146).
Pasi holandezët fituan një monopol në tregtinë e erëzave, Ishujt Spice u bënë pika qendrore e kompanisë (Parthesius 113). Ishujt Spice ishin një burim i qëndrueshëm për erëza ekzotike si arrëmyshk, topuz, karafil dhe piper (Kehoe 281).
Holandezët u trajtuan në mënyrë shumë pragmatike me popujt vendas të territoreve në të cilat ata tregtonin. Oostindie dhe Paastman vërejnë se ndryshe nga kombet katolike, “nuk kishte asnjë përpjekje serioze për t’i kthyer popujt e nënshtruar në krishterim, aq më pak për t’i socializuar ata në kulturën holandeze” (Oostindie, Paastman).
Qytetet ishullore dhe qendrat e tregtisë koloniale “mbetën entitete të veçanta për të gjitha, përveç qëllimeve ekonomike” (Oostindie, Paastman). Popullsia vendase përgjithësisht lejohej të ruante fetë, gjuhët dhe kulturat e tyre amtare (Oostindi, Paastman).
Pavarësisht kësaj, është e rëndësishme të mbani mend se qasja pragmatike dhe biznesore e VOC ndaj kolonizimit nuk ishte mbi përdorimin e dhunës si një mjet praktik për një qëllim. Megjithëse VOC nuk kishte një axhendë fetare apo dëshirë për të asimiluar njerëzit vendas në kulturën holandeze, holandezët ishin krejtësisht të gatshëm të përdornin dhunën për të siguruar suksesin e tyre ekonomik (Chaudhuri 87).
Predhat Nautilus në tregtinë holandeze të Indisë Lindore
Megjithëse erëzat ishin eksporti kryesor i Kompanisë Hollandeze të Indisë Lindore, objekte të tjera ekzotike nga India u dërguan gjithashtu përsëri në Republikën Hollandeze për t’u tregtuar në tregjet evropiane (Kehoe 282). Një nga këto objekte ekzotike ishte guaska nautilus. Në fund të shekullit të 16-të, predha nautilus filloi të importohej rregullisht në Evropë (Schmidt).
Predhat u admiruan për origjinën e tyre ekzotike, si dhe për vetitë e tyre shkencore dhe matematikore (Kehoe 282). Kehoe përshkruan se si një prerje tërthore e guaskës i lejon shikuesit të shohë dhomat gjeometrikisht spirale, të cilat ilustrojnë parimin matematikor të logaritmeve dhe shiheshin si dëshmi vizuale e vetive matematikore të natyrës (Kehoe 282).
Predhat ekzotike të nautilusit bliheshin gjithashtu zakonisht nga koleksionistët evropianë me shpresën për të shtuar guaskën në “kabinetet e tyre të kuriozitetit”, të njohur gjithashtu si Kunst-und Wunderkammern (Schmidt).
Kabinetet e kuriozitetit ishin ekspozita të koleksioneve private të tregtarëve dhe princërve të pasur evropianë dhe shpesh konsiderohen si paraardhësit e muzeve moderne (Schmidt). Koleksionistët do të përpiqeshin të mblidhnin objektet më ekzotike, më të mrekullueshme dhe të rralla për t’i shtuar në Wunderkammern (Schmidt) e tyre.
Shumica e predhave do të montoheshin në argjend për të krijuar enë unike të pijes, ose gota nautilus (Schmidt). Kupa e nautilusit vlerësohej veçanërisht si një artikull koleksionist sepse kombinonte vetitë natyrore dhe shkencore të guaskës me montimin artistik prej argjendi të krijuar nga njeriu (Kehoe 283).
Kur VOC monopolizoi tregtinë e Spice Island, ata në thelb monopolizuan edhe tregtinë e predhave nautilus. Rrjedhimisht, pothuajse të gjitha predhat e nautilusit që erdhën në Evropë pas ngritjes në fuqi të VOC kaluan nëpër portet holandeze dhe u shitën në tregjet holandeze (Kehoe 281).
Në mënyrë të ngjashme, argjendi që u përdor për të krijuar montimet për predhat nautilus u ble dhe tregtohej gjithashtu nga VOC, shpesh nga Amerika. Megjithëse montimet zakonisht punoheshin nga argjendarët vendas holandezë, materiali ishte një tjetër import i huaj (Kehoe 281).
___________
Asia in Amsterdam – by Marsely Kehoe
***
Alumni News | Marsely Kehoe (Ph.D., 2012) Publishes Book!
https://arthistory.wisc.edu/alumni-news-marsely-kehoe-ph-d-2012-publishes-book
***
The Dutch East India Company: Trade in the Dutch Golden Age
***
The Dutch East India Company: A History from Beginning to End
***
Dutch East India Company
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Dutch_East_India_Company
***
Dutch East India Company, Trade Network, 18th Century
………….
Ilustrimi:
Rrjeti tregtar i kompanisë holandeze të Indisë Lindore Shekulli i 17 – 18’të
…
Sheradin Berisha © Pashtriku.org
===============
Historia e botës së vjetër
HARTA TË EGJIPTIT TË LASHTË
