Historia e Çështjes së Palestinës
NJË HISTORI E KONFLIKTIT PALESTINË – IZRAEL (1917 – 2023)
1917 – 1947: Mandati britanik
Palestina ishte ndër ish-territoret osmane të vendosura nën administrimin e Mbretërisë së Bashkuar nga Lidhja e Kombeve në vitin 1922. Të gjitha këto territore përfundimisht u bënë shtete plotësisht të pavarura, me përjashtim të Palestinës, ku përveç “dhënies së ndihmës dhe këshillave administrative” mandati britanik përfshiu ” Deklarata Balfour” të vitit 1917, duke shprehur mbështetjen për “krijimin në Palestinë të një shtëpie kombëtare për popullin hebre”. Gjatë mandatit, nga viti 1922 deri në vitin 1947, u zhvillua imigrimi i madh hebre, kryesisht nga Evropa Lindore, numrat u rritën në vitet 1930 me persekutimin nazist. Kërkesat arabe për pavarësi dhe rezistencë ndaj emigracionit çuan në një rebelim në 1937, i ndjekur nga terrorizmi dhe dhuna e vazhdueshme nga të dyja palët. Mbretëria e Bashkuar shqyrtoi formula të ndryshme për të sjellë pavarësinë në një tokë të shkatërruar nga dhuna. Në vitin 1947, Britania e Madhe ia dorëzoi OKB-së problemin e Palestinës.
Lexo më shumë:
1947 – 1977: Plani i ndarjes, luftërat 1948, 1967, 1973, të drejta të patjetërsueshme
Pas shqyrtimit të alternativave, OKB-ja propozoi përfundimin e Mandatit dhe ndarjen e Palestinës në dy shtete të pavarura, një arab palestinez dhe tjetri hebre, me Jeruzalemin të ndërkombëtarizuar (Rezoluta 181 (II) e 1947). Njëri nga dy shtetet e parashikuara shpalli pavarësinë e tij si Izrael dhe në luftën e vitit 1948 ku përfshiheshin shtetet fqinje arabe u zgjerua në 77 për qind të territorit të mandatit të Palestinës, duke përfshirë pjesën më të madhe të Jeruzalemit. Mbi gjysma e popullsisë arabe palestineze u largua ose u dëbua. Jordania dhe Egjipti kontrollonin pjesën tjetër të territorit të caktuar me rezolutën 181 për Shtetin Arab. Në luftën e vitit 1967, Izraeli pushtoi këto territore (Rripin e Gazës dhe Bregun Perëndimor) duke përfshirë Jeruzalemin Lindor, i cili më pas u aneksua nga Izraeli. Lufta solli një eksod të dytë të palestinezëve, të vlerësuar në gjysmë milioni. Rezoluta e Këshillit të Sigurimit 242 (1967) formuloi parimet e një paqeje të drejtë dhe të qëndrueshme, duke përfshirë një tërheqje izraelite nga territoret e pushtuara në konflikt, një zgjidhje të drejtë të problemit të refugjatëve dhe përfundimin e të gjitha pretendimeve ose shteteve luftarake. Armiqësitë e vitit 1973 u pasuan nga Rezoluta 338 e Këshillit të Sigurimit, e cila ndër të tjera bëri thirrje për negociata paqeje ndërmjet palëve të interesuara. Në vitin 1974 Asambleja e Përgjithshme ripohoi të drejtat e patjetërsueshme të popullit palestinez për vetëvendosje, pavarësi kombëtare, sovranitet dhe kthim. Një vit më pas, Asambleja e Përgjithshme krijoi Komitetin për Ushtrimin e të Drejtave të Pamohueshme të Popullit Palestinez dhe i dha PLO statusin e vëzhguesit në Asamble dhe në konferencat e OKB-së.
Lexo më shumë:
1977 – 1990: Liban, ICQP, Intifada
Në qershor 1982, Izraeli pushtoi Libanin me qëllimin e deklaruar për të eliminuar PLO. U organizua një armëpushim. Trupat e PLO u tërhoqën nga Bejruti dhe u transferuan në vendet fqinje. Pavarësisht garancive të sigurisë për refugjatët palestinezë të lënë pas, një masakër në shkallë të gjerë ndodhi në kampet Sabra dhe Shatila. Në shtator të vitit 1983, Konferenca Ndërkombëtare për Çështjen e Palestinës (ICQP) miratoi parimet e mëposhtme: nevojën për të kundërshtuar vendbanimet izraelite dhe veprimet izraelite për të ndryshuar statusin e Jerusalemit, të drejtën e të gjitha shteteve në rajon për ekzistencë brenda të sigurt dhe ndërkombëtar, kufijtë e njohur dhe arritjen e të drejtave legjitime e të patjetërsueshme të popullit palestinez. Në vitin 1987, një kryengritje masive kundër pushtimit izraelit filloi në territorin e pushtuar Palestinez (intifada). Metodat e përdorura nga forcat izraelite rezultuan në lëndime masive dhe humbje të rënda jetësh në mesin e popullatës civile palestineze. Në vitin 1988, mbledhja e Këshillit Kombëtar të Palestinës në Algjer shpalli krijimin e Shtetit të Palestinës.
Lexoni më shumë këtu:
https://www.un.org/unispal/document/auto-insert-210229/
dhe këtu:
https://www.un.org/unispal/document/auto-insert-194541/
***
Këshilli i Sigurimit kërkon respektimin e armëpushimit nga të gjitha palët në Liban
Këshilli i Sigurimit i kërkoi Izraelit të tërheqë forcat e tij “menjëherë dhe pa kushte” nga Libani deri në kufijtë e tij të njohur ndërkombëtarisht. Më 06 qershor 1982. Kombet e Bashkuara, Nju Jork. Foto e OKB-së.
Procesi i Paqes i viteve 1990
Një Konferencë e Paqes u mblodh në Madrid në vitin 1991, me qëllim arritjen e një zgjidhjeje paqësore përmes negociatave të drejtpërdrejta në 2 pista: midis Izraelit dhe Shteteve Arabe dhe midis Izraelit dhe Palestinezëve, bazuar në rezolutat e Këshillit të Sigurimit 242 (1967) dhe 338. (1973). Negociatat shumëpalëshe do të fokusoheshin në çështjet mbarë-rajonale si mjedisi, kontrolli i armëve, refugjatët, uji dhe ekonomia. Një seri negociatash të mëvonshme kulmuan me njohjen reciproke midis Qeverisë së Izraelit dhe PLO, përfaqësuesit të popullit palestinez, dhe nënshkrimit në 1993 të Deklaratës së Parimeve mbi Marrëveshjet e Përkohshme të Vetëqeverisjes (DOP ose “Marrëveshja e Oslos”), si dhe marrëveshjet e mëvonshme të zbatimit, të cilat çuan në tërheqjen e pjesshme të forcave izraelite, zgjedhjet për Këshillin Palestinez dhe Presidencën e Autoritetit Palestinez, lirimin e pjesshëm të të burgosurve dhe krijimin e një administrate funksionale në zonat nën palestineze. Përfshirja e OKB-së ka qenë thelbësore si mbrojtëse e legjitimitetit ndërkombëtar ashtu edhe në mobilizimin dhe ofrimin e ndihmës ndërkombëtare. DOP i 1993 shtyu disa çështje për negociatat e mëvonshme të statusit të përhershëm, të cilat u mbajtën në vitin 2000 në Camp David dhe në 2001 në Taba, por rezultuan jopërfundimtare.
Lexo më shumë:
https://www.un.org/unispal/document/auto-insert-209471/
***
Anëtarët e Këshillit të Sigurimit votojnë në favor të lejimit të vëzhguesit për Palestinën që të marrë pjesë në diskutimin e Këshillit mbi situatën aktuale në territorin e pushtuar palestinez. Më 05 tetor 1990. Foto e OKB-së.
2000 – tani: Intifada e dytë, muri ndarës, Harta e rrugës, etj.
Vizita e Ariel Sharon nga Likud në Al-Haram Al-Sharif (Mali i Tempullit) në Jerusalem në vitin 2000 u pasua nga intifada e dytë. Izraeli filloi ndërtimin e një muri ndarës të Bregut Perëndimor, i vendosur kryesisht brenda Territorit të Pushtuar Palestinez, i shpallur i paligjshëm nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë. Në vitin 2002, Këshilli i Sigurimit afirmoi një vizion të dy shteteve, Izraelit dhe Palestinës. Në vitin 2002 Liga Arabe miratoi Iniciativën Arabe të Paqes. Në vitin 2003, Katërshja (SHBA, BE, Rusia dhe OKB) publikoi një Udhërrëfyes për një zgjidhje me dy shtete. Një marrëveshje paqeje jozyrtare e Gjenevës u shpall nga izraelitë dhe palestinezë të shquar në vitin 2003. Në vitin 2005, Izraeli tërhoqi kolonët dhe trupat e tij nga Gaza duke ruajtur kontrollin mbi kufijtë, bregun e detit dhe hapësirën ajrore. Pas zgjedhjeve legjislative palestineze të vitit 2006, Katërshja kushtëzoi ndihmën për AP me angazhimin e saj ndaj jodhunës, njohjen e Izraelit dhe pranimin e marrëveshjeve të mëparshme.
Pas një pushtimi të armatosur të Gazës nga Hamasi në vitin 2007, Izraeli vendosi një bllokadë. Procesi i Annapolisit i viteve 2007-2008 nuk arriti të jepte një marrëveshje të statusit të përhershëm. Përshkallëzimi i sulmeve me raketa dhe sulmet ajrore në fund të vitit 2008 kulmoi me operacionin tokësor izraelit “Cast Lead” në Gaza. Këshilli i Sigurimit i OKB-së miratoi rezolutën 1860. Shkeljet e së drejtës ndërkombëtare gjatë konfliktit të Gazës u hetuan nga OKB-ja (“Raporti Goldstone”).
Programi i AP i vitit 2009 për ndërtimin e institucioneve shtetërore mori mbështetje të gjerë ndërkombëtare. Një raund i ri negociatash në vitin 2010 u ndërpre pas skadimit të moratoriumit izraelit të vendbanimeve. Në vitin 2011, presidenti Mahmud Abbas paraqiti kërkesën e Palestinës për anëtarësim në OKB. UNESCO e pranoi Palestinën si anëtare. Bisedimet eksploruese izraelito-palestineze u mbajtën në fillim të vitit 2012 në Aman. Në nëntor, një tjetër cikël dhune midis Izraelit dhe Gazës përfundoi me një armëpushim të ndërmjetësuar nga Egjipti. Më 29 nëntor 2012 Palestinës iu dha statusi i shtetit vëzhgues jo-anëtar në OKB. Asambleja e Përgjithshme e shpalli vitin 2014 një vit ndërkombëtar të solidaritetit me popullin palestinez. Një raund i ri negociatash i filluar në vitin 2013 u pezullua nga Izraeli në prill 2014 pas shpalljes së një qeverie të konsensusit kombëtar palestinez. Një raund tjetër luftimesh midis Izraelit dhe Gazës u zhvillua në korrik-gusht 2014. Në vitin 2016 Këshilli i Sigurimit miratoi rezolutën 2334 për vendbanimet. Në vitin 2017, administrata amerikane njoftoi njohjen e Jerusalemit si kryeqytetin e Izraelit, dhe më pas, SHBA dhe disa ambasada të tjera u zhvendosën në Jerusalem. Në vitin 2020, SHBA ndërmjetësoi marrëveshjet për normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Emirateve të Bashkuara Arabe, Bahreinit, Sudanit dhe Marokut (“Marrëveshjet e Abrahamit”).
Në vitin 2022, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së i kërkoi GJND-së të jepte një Opinion Këshillimor mbi ligjshmërinë e pushtimit të zgjatur izraelit që filloi në vitin 1967, dhe implikimet për Shtetet Anëtare. 2023 pa një raund tjetër luftimesh midis Izraelit dhe Hamasit. Më 15 maj 2023, pas një kërkese të Asamblesë së Përgjithshme, OKB-ja përkujtoi për herë të parë 75 vjetorin e Nakba. Në tetor të vitit 2023, filloi një tjetër përshkallëzim midis Gazës dhe Izraelit. Ju lutemi shikoni përditësimet më të fundit mbi krizën Israe-Gaza.
(Përgatiti në shqip, Sheradin Berisha)
_________
Burimi: History of the Question of Palestine
https://www.un.org/unispal/history/
***
Ilustrimi:
1. Harta e Ndarjes së Palestinës
Një skicë e planit për ndarjen e Palestinës, me bashkim ekonomik, të propozuar nga shumica e Komitetit Special të Kombeve të Bashkuara për Palestinën. Plani parashikon ndarjen e Palestinës në 3 pjesë: një shtet hebre, një shtet arab (ngjyrë e errët) dhe qytetin e Jeruzalemit (e bardhë), që do të vendoset nën një sistem të kujdestarisë ndërkombëtare. 1947, Kombet e Bashkuara (Suksesi i Liqenit), Nju Jork. Foto e OKB-së.
2. Mbledhja e Këshilli të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (KS i OKB). Nju Jork më 06 qershor 1982
____________________
Synimi i qeverisë sioniste izraelite të është pushtimi dhe dëbimi i popullit palestinez nga Rripi i Gazës në Gadishullin Sinai të Egjiptit!
PRESIDENTI EGJIPTIAN AL-SISI REFUZON PLANIN PËR TRANSFERIMIN E BANORËVE TË GAZËS NË SINAI TË EGJIPTIT!
